Giáo Trình Lịch Sử Việt Nam Tập IV: Từ 1858 Đến 1918 Phần 1

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Cơ
• Người hướng dẫn: Pgs. Trần Đức Cường
• Trường học: Nhà xuất bản đại học sư phạm
• Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
• Đề tài: Việt Nam Từ 1858 Đến 1918
• Loại tài liệu: Giáo trình
• Năm xuất bản: 2010

• MỤC LỤC
• 1. Chương 1 VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU c u ộ c XÁM LƯỢC CỦA LIÊN QUÂN PHÁP - TAY BAN NHA (1858 - 1867)
• 1.1. I. Nước Việt Nam giữa thế kỉ XIX trước cuộc xâm lược của tư bản P háp
• 1.1.1. Bối cảnh quốc t ế
• 1.2. Tình hình trong nước
• 1.3. Liên quân Pháp - Tây Ban Nha xâm lược Việt N a m
• 1.4. Tư bản Pháp và Tây Ban Nha tìm cớ can thiệp vào Việt Nam
• 1.5. Mặt trận Đà Nang và những cuộc chiến đấu chống Pháp đầu tiên của quân dân Việt Nam (9/1858-2/1959)
• 1.6. Về một số trận đánh tiêu biểu trên chiến trường Đà Nang 1858 -1859
• 1.7. Liên quân Pháp - Tây Ban Nha tấn công Gia Định và các tỉnh miền Đông Nam Kì
• 1.8. Nhân dân Nam Kì chống xâm lược
• 1.9. Về phong trào nông dân khỏi nghĩa dưới thời N guyễn
• 1.10. Vai trò của các giáo sĩ trong cuộc xâm lược Việt Nam của P háp
• 1.11. Thực dân Pháp chiêm ba tỉnh miền Tây Nam Kì
• 1.12. Nhân dân Việt Nam tiếp tục kháng chiến chống xâm lược
• 1.13. Tình hình Việt Nam từ sau Hiệp ước 1862 đến năm 1867
• 1.14. Phong trào phản đối Hiệp ước Nhâm Tuất
• 1.15. Khởi nghĩa chống Pháp tiếp tục ở các tỉnh Nam K ì
• 1.16. Cuộc đấu tranh yêu nước trên mặt trận văn hoá tư tưởng
• 1.17. Ba tỉnh miền Tây Nam Kì bị giặc chiếm
• 1.18. Nhân dân ba tỉnh miền Tây tiếp tục kháng chiến
• 2. Chương 2 VIỆT NAM TỪ 1867 ĐẾN 1874
• 2.1. Tình hình nước Việt Nam từ sau khi Pháp chiêm đóng Nam Kỉ đến khi chúng đem quân ra Bắc Kì lần thứ nhât
• 2.2. Tình hình nhà nước phong kiến N guyễn
• 2.3. Chính sách thống trị của thực dân Pháp tại Nam Kì trong những năm đầu thời kì thuộc địa
• 2.4. Thực dân pháp tiến đánh Bắc Kì lần thứ nhât. Hiẹp ước Giáp Tuất 1874
• 2.5. Vấn đề sông Hồng trong âm mưu của Pháp
• 2.6. Cuộc kháng chiến của nhân dân Bắc Kì
• 2.7. Trận cầu Giấy lần 1(21/12/1873)
• 2.8. Hiệp uớcGiáp Tuất 15/3/1874
• 3. Chương 3 VIỆT NAM TỪ 1874 ĐẾN 1884
• 3.1. Tình hình Việt Nam sau Hiệp ước Giáp Tuất 1874
• 3.2. Nội trị, ngoại g ia o
• 3.3. Trào lưu đòi cải cách
• 3.4. Những chuyển biến kinh tế, xã hội, văn hoá ở Trung Kì và Bắc Kì trong những năm 1874/1884
• 3.5. Thực dân Pháp xâm lược Bắc Kì lần 2
• 3.6. Sự sụp đổ của nhà nưóc phong kiến Nguyễn
• 3.7. Tư bản tài chính hình thành ả Pháp và cuộc vận động xâm lược toàn bộ Việt Nam
• 3.8. Quân Pháp hạ thành Hà Nội lần thứ h a i
• 3.9. Cục diện chiến trường Bắc Kì sau khi Pháp chiếm Hà Nội lần thứ hai
• 3.10. Trận cầu Giấy lần thứ hai (19/5/1883)
• 3.11. H. Rivie tử trậ n
• 3.12. Quân Pháp tấn công thẳng vào Thuận An
• 3.13. Hoà ước Quý Mùi 1883
• 3.14. Phong trào phản đối Hoà ước Quý Mùi
• 3.15. Nội bộ triều đình Huế lục đục
• 3.16. Quân Pháp tiếp tục mở rộng chiếm đóng các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Kì
• 3.17. Quy ước Thiên Tân 11/5/1884 và Hiệp ước Patơnốt 6/6/1884
• 4. Chương 4 VIỆT NAM TỪ 1885 ĐẾN c u ố i THẾ KỈ XIX
• 4.1. Nhân dân Việt Nam đấu tranh chống chính sách bình định của thực dân P h áp
• 4.2. Tình hình Việt Nam sau các hiệp ước 1883 và 1884
• 4.3. Cuộc phản công của phe chủ chiến tại Kinh thành Huế - vua Hàm Nghi rời bỏ Kinh thành, kêu gọi cần Vương
• 4.4. Bước đầu chế độ thuộc địa của Pháp ở Việt N a m
• 4.5. Phong trào vũ trang chống Pháp tiếp tục phát triển và lan rộng trong những năm cuối thê kỉ X IX
• 4.6. Chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi và tình hình ứng nghĩa trong cả nước
• 4.7. Cuộc đấu tranh tự vệ của nông dân và các dân tộc thiểu số ở miền núi chống P h á p
• 4.8. Những biên đổi về kinh tê - xã hội Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ X IX
• 4.9. Những thay đổi về chính trị
• 4.10. Về việc hoạch định biên giới Việt - Trung cuối thế kỉ XIX
• 4.11. Những thay đổi trong cơ cấu kinh t ế
• 4.12. Những chuyển biến mới về văn hoá, giáo dục
• 4.13. Bộ mặt thành thị đổi mới
• 4.14. Tình hình các giai cấp trong xã hội Việt Nam cuối thế kỉ X IX
• 5. Chương 5 VIỆT NAM TỪ 1897 ĐẾN 1914
• 5.1. Ách thống trị của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế - xã hội Việt Nam đầu thế kỉ X X
• 5.2. Chính trị thâm đ ộ c
• 5.3. Khai thác bóc lột về kinh t ế
• 5.4. Tăng cường bộ máy quân sự, cảnh sát tòa án và nhà t ù
• 5.5. Nô dịch về văn h ó a
• 5.6. Những biến chuyển về xã h ộ i
• 5.7. Ảnh hưởng, tác động của tân thư, tân văn và các trào lưu tư tưởng tư sản từ bên ngoài vào Việt Nam
• 5.8. Ảnh hưởng từ Trung Q uốc
• 5.9. Ảnh hưởng từ Nhật Bản
• 5.10. Ảnh hưởng của tân thư, tân văn, tân báo
• 5.11. Phong trào yêu nước và cách mạng đầu thê kỉ XX
• 5.12. Phan Bội Châu và xu hướng bạo động
• 5.13. Phan Châu Trinh và xu hướng cải cách
• 5.14. Phong trào Đông Kinh nghĩa thục (1907)
• 5.15. Phong trào Duy tân và Phong trào chống thuế ở Trung Kì (1906-1908)
• 5.16. Phong trào nông dân Yên Thế trong những năm đầu thế kỉ XX
• 5.17. Vụ Đầu độc binh lính Pháp ở Hà nội (27/6/1908)
• 5.18. Các cuộc đấu tranh của đồng bào dân tộc ít người
• 5.19. Việt Nam Quang phục hội (1912)
• 6. Chương 6 VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM CHIẾN TRANH THỂ GIỚI THỨ NHẤT (1914-1918)
• 6.1. Chính sách cai trị thời chiến của thực dân Pháp và tình hình kinh tê - xã hội Việt Nam trong thời kì chiến tranh
• 6.2. Phong trào dân tộc ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhâ't
• 6.3. Các cuộc bạo động của một số hội viên Việt Nam Quang phục hội
• 6.4. Vụ mưu khởi nghĩa ở H uế
• 6.5. Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên (8/1917)
• 6.6. Những cuộc bạo động chống Pháp của đồng bào dân tộc thiểu số
• 6.7. Hoạt động của các hội kín Nam K ì
• 6.8. Phong trào công nhân Việt Nam đầu thê' kỉ X X
• Tài liệu tham khảo

I. Tổng quan về lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1918

Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến 1918 là một giai đoạn đầy biến động, đánh dấu sự xâm lược của thực dân Pháp và những cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam. Giai đoạn này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong chính trị, kinh tế mà còn là sự chuyển mình của văn hóa và xã hội Việt Nam. Những sự kiện quan trọng như cuộc chiến tranh Pháp - Việt, các phong trào yêu nước và những thay đổi trong cơ cấu xã hội đã tạo nên bức tranh lịch sử phong phú và đa dạng.

1.1. Bối cảnh lịch sử Việt Nam trước năm 1858

Trước khi thực dân Pháp xâm lược, Việt Nam dưới triều đại Nguyễn đang trải qua giai đoạn khủng hoảng chính trị và kinh tế. Nền kinh tế phong kiến đang suy yếu, các cuộc khởi nghĩa nông dân diễn ra liên tục, phản ánh sự bất mãn của nhân dân với chế độ phong kiến. Sự xuất hiện của các tư tưởng mới và mâu thuẫn giữa các giai cấp xã hội đã tạo ra một bối cảnh thuận lợi cho sự xâm lược của thực dân.

1.2. Những sự kiện chính trong giai đoạn 1858 1918

Giai đoạn này chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng như cuộc xâm lược của liên quân Pháp - Tây Ban Nha, các cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam, và sự hình thành của các phong trào yêu nước. Những sự kiện này không chỉ ảnh hưởng đến chính trị mà còn tác động sâu sắc đến văn hóa và xã hội Việt Nam.

II. Vấn đề và thách thức trong lịch sử Việt Nam giai đoạn 1858 1918

Trong giai đoạn này, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ sự xâm lược của thực dân Pháp. Những vấn đề như khủng hoảng kinh tế, chính trị và xã hội đã làm cho tình hình trở nên nghiêm trọng. Sự áp bức của thực dân đã dẫn đến những cuộc kháng chiến mạnh mẽ từ phía nhân dân, thể hiện tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập.

2.1. Khủng hoảng chính trị và xã hội

Chế độ phong kiến Nguyễn đã không còn đủ sức mạnh để đối phó với sự xâm lược của thực dân. Chính quyền trung ương suy yếu, các cuộc khởi nghĩa nông dân diễn ra liên tục, phản ánh sự bất mãn của nhân dân với chế độ. Sự phân hóa xã hội ngày càng sâu sắc, tạo ra những mâu thuẫn lớn trong nội bộ.

2.2. Tác động của thực dân Pháp đến kinh tế Việt Nam

Thực dân Pháp đã áp đặt nhiều chính sách khai thác bóc lột, làm cho nền kinh tế Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng. Nông dân phải chịu nhiều loại thuế nặng nề, dẫn đến tình trạng đói kém và khổ cực. Sự bóc lột này đã làm gia tăng tinh thần kháng chiến trong nhân dân.

III. Phương pháp và giải pháp kháng chiến chống thực dân Pháp

Trong bối cảnh bị áp bức, nhân dân Việt Nam đã tìm ra nhiều phương pháp và giải pháp để kháng chiến chống lại thực dân Pháp. Các phong trào yêu nước đã được hình thành, thể hiện tinh thần đoàn kết và quyết tâm giành lại độc lập cho dân tộc.

3.1. Các phong trào yêu nước nổi bật

Nhiều phong trào yêu nước đã được hình thành trong giai đoạn này, như phong trào Cần Vương, phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục. Những phong trào này không chỉ thể hiện tinh thần yêu nước mà còn là sự phản kháng mạnh mẽ đối với thực dân Pháp.

3.2. Chiến lược kháng chiến của nhân dân

Nhân dân Việt Nam đã áp dụng nhiều chiến lược kháng chiến khác nhau, từ chiến tranh du kích đến các cuộc nổi dậy quy mô lớn. Những chiến lược này đã thể hiện sự sáng tạo và quyết tâm của nhân dân trong cuộc đấu tranh giành độc lập.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu lịch sử

Nghiên cứu lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1918 không chỉ giúp hiểu rõ hơn về quá trình đấu tranh giành độc lập của dân tộc mà còn cung cấp những bài học quý giá cho các thế hệ sau. Những kết quả nghiên cứu này có thể được ứng dụng trong việc giáo dục và nâng cao nhận thức về lịch sử dân tộc.

4.1. Bài học từ lịch sử kháng chiến

Lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp đã để lại nhiều bài học quý giá về tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước và sự kiên cường của nhân dân. Những bài học này cần được truyền đạt cho các thế hệ trẻ để họ hiểu rõ hơn về giá trị của độc lập và tự do.

4.2. Tác động của lịch sử đến văn hóa và xã hội

Những sự kiện trong lịch sử đã ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa và xã hội Việt Nam. Các phong trào yêu nước không chỉ là cuộc đấu tranh chính trị mà còn là sự chuyển mình của văn hóa, thể hiện qua nghệ thuật, văn học và tư tưởng.

V. Kết luận và tương lai của nghiên cứu lịch sử Việt Nam

Kết thúc giai đoạn 1858-1918, Việt Nam đã trải qua nhiều biến động lớn. Những cuộc kháng chiến và phong trào yêu nước đã tạo nền tảng cho các cuộc đấu tranh giành độc lập sau này. Nghiên cứu lịch sử không chỉ giúp hiểu rõ hơn về quá khứ mà còn định hình tương lai của dân tộc.

5.1. Tương lai của nghiên cứu lịch sử Việt Nam

Nghiên cứu lịch sử Việt Nam cần tiếp tục được đẩy mạnh, không chỉ để bảo tồn di sản văn hóa mà còn để giáo dục thế hệ trẻ về giá trị của độc lập và tự do. Việc nghiên cứu lịch sử cũng cần được kết hợp với các phương pháp hiện đại để thu hút sự quan tâm của cộng đồng.

5.2. Vai trò của lịch sử trong xây dựng đất nước

Lịch sử không chỉ là quá khứ mà còn là bài học cho hiện tại và tương lai. Việc hiểu rõ lịch sử sẽ giúp xây dựng một xã hội đoàn kết, phát triển bền vững và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.