Giáo Trình Lịch Sử Việt Nam Tập IV: Từ 1858 Đến 1918

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Cơ
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Đức Cường
• Trường học: Đại học Sư Phạm
• Chuyên ngành: Lịch Sử
• Đề tài: Lịch Sử Việt Nam Từ 1858 Đến 1918: Cuộc Xâm Lược Của Thực Dân Pháp
• Loại tài liệu: Giáo Trình
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. Chương 1 VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU c u ộ c XÁM LƯỢC CỦA LIÊN QUÂN PHÁP - TAY BAN NHA (1858 - 1867)
• 1.1. Nước Việt Nam giữa thế kỉ XIX trước cuộc xâm lược của tư bản P háp.
• 1.1.1. Bối cảnh quốc t ế
• 1.2. Tình hình trong nước.
• 1.3. Liên quân Pháp - Tây Ban Nha xâm lược Việt N a m .
• 1.4. Tư bản Pháp và Tây Ban Nha tìm cớ can thiệp vào Việt Nam .
• 1.5. Mặt trận Đà Nang và những cuộc chiến đấu chống Pháp đầu tiên của quân dân Việt Nam (9/1858-2/1959).
• 1.6. Về một số trận đánh tiêu biểu trên chiến trường Đà Nang 1858 -1859.
• 1.7. Liên quân Pháp - Tây Ban Nha tấn công Gia Định và các tỉnh miền Đông Nam Kì.
• 1.8. Nhân dân Nam Kì chống xâm lược.
• 1.9. Về phong trào nông dân khỏi nghĩa dưới thời N guyễn.
• 1.10. Vai trò của các giáo sĩ trong cuộc xâm lược Việt Nam của P háp.
• 1.11. Thực dân Pháp chiêm ba tỉnh miền Tây Nam Kì.
• 1.12. Nhân dân Việt Nam tiếp tục kháng chiến chống xâm lược.
• 1.13. Tình hình Việt Nam từ sau Hiệp ước 1862 đến năm 1867.
• 1.14. Phong trào phản đối Hiệp ước Nhâm Tuất.
• 1.15. Khởi nghĩa chống Pháp tiếp tục ở các tỉnh Nam K ì.
• 1.16. Cuộc đấu tranh yêu nước trên mặt trận văn hoá tư tưởng.
• 1.17. Ba tỉnh miền Tây Nam Kì bị giặc chiếm .
• 1.18. Nhân dân ba tỉnh miền Tây tiếp tục kháng chiến.86
• 2. Chương 2 VIỆT NAM TỪ 1867 ĐẾN 1874
• 2.1. Tình hình nước Việt Nam từ sau khi Pháp chiêm đóng Nam Kỉ đến khi chúng đem quân ra Bắc Kì lần thứ nhât 93
• 2.2. Tình hình nhà nước phong kiến N guyễn.
• 2.3. Chính sách thống trị của thực dân Pháp tại Nam Kì trong những năm đầu thời kì thuộc địa. 105
• 2.4. Thực dân pháp tiến đánh Bắc Kì lần thứ nhât.
• 2.5. Hiẹp ước Giáp Tuất 1874.
• 2.6. Vấn đề sông Hồng trong âm mưu của Pháp
• 2.7. Cuộc kháng chiến của nhân dân Bắc Kì.
• 2.8. Trận cầu Giấy lần 1(21/12/1873).
• 2.9. Hiệp uớcGiáp Tuất 15/3/1874.129
• 3. Chương 3 VIỆT NAM TỪ 1874 ĐẾN 1884
• 3.1. Tình hình Việt Nam sau Hiệp ước Giáp Tuất 1874.
• 3.2. Nội trị, ngoại g ia o .
• 3.3. Trào lưu đòi cải cách.
• 3.4. Những chuyển biến kinh tế, xã hội, văn hoá ở Trung Kì và Bắc Kì trong những năm 1874/1884.
• 3.5. Thực dân Pháp xâm lược Bắc Kì lần 2.
• 3.6. Sự sụp đổ của nhà nưóc phong kiến Nguyễn.
• 3.7. Tư bản tài chính hình thành ả Pháp và cuộc vận động xâm lược toàn bộ Việt Nam .
• 3.8. Quân Pháp hạ thành Hà Nội lần thứ h a i.
• 3.9. Cục diện chiến trường Bắc Kì sau khi Pháp chiếm Hà Nội lần thứ hai.
• 3.10. Trận cầu Giấy lần thứ hai (19/5/1883)
• 3.11. H. Rivie tử trậ n .
• 3.12. Quân Pháp tấn công thẳng vào Thuận An.
• 3.13. Hoà ước Quý Mùi 1883.
• 3.14. Phong trào phản đối Hoà ước Quý Mùi.
• 3.15. Nội bộ triều đình Huế lục đục.
• 3.16. Quân Pháp tiếp tục mở rộng chiếm đóng các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Kì.
• 3.17. Quy ước Thiên Tân 11/5/1884 và Hiệp ước Patơnốt 6/6/1884. 165
• 4. Chương 4 VIỆT NAM TỪ 1885 ĐẾN c u ố i THẾ KỈ XIX
• 4.1. Nhân dân Việt Nam đấu tranh chống chính sách bình định của thực dân P h áp.
• 4.2. Tình hình Việt Nam sau các hiệp ước 1883 và 1884.
• 4.3. Cuộc phản công của phe chủ chiến tại Kinh thành Huế - vua Hàm Nghi rời bỏ Kinh thành, kêu gọi cần Vương.
• 4.4. Bước đầu chế độ thuộc địa của Pháp ở Việt N a m .
• 4.5. Phong trào vũ trang chống Pháp tiếp tục phát triển và lan rộng trong những năm cuối thê kỉ X IX .
• 4.6. Chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi và tình hình ứng nghĩa trong cả nước .
• 4.7. Cuộc đấu tranh tự vệ của nông dân và các dân tộc thiểu số ở miền núi chống P h á p .
• 4.8. Những biên đổi về kinh tê - xã hội Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ X IX .
• 4.9. Những thay đổi về chính trị.
• 4.10. Về việc hoạch định biên giới Việt - Trung cuối thế kỉ XIX .
• 4.11. Những thay đổi trong cơ cấu kinh t ế .
• 4.12. Những chuyển biến mới về văn hoá, giáo dục.
• 4.13. Bộ mặt thành thị đổi mới.
• 4.14. Tình hình các giai cấp trong xã hội Việt Nam cuối thế kỉ X IX . 295
• 5. Chương 5 VIỆT NAM TỪ 1897 ĐẾN 1914
• 5.1. Ách thống trị của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế - xã hội Việt Nam đầu thế kỉ X X . 296
• 5.2. Chính trị thâm đ ộ c.
• 5.3. Khai thác bóc lột về kinh t ế .
• 5.4. Tăng cường bộ máy quân sự, cảnh sát tòa án và nhà t ù .
• 5.5. Nô dịch về văn h ó a .
• 5.6. Những biến chuyển về xã h ộ i. 308
• 5.7. Ảnh hưởng, tác động của tân thư, tân văn và các trào lưu tư tưởng tư sản từ bên ngoài vào Việt Nam.
• 5.8. Ảnh hưởng từ Trung Q uốc.
• 5.9. Ảnh hưởng từ Nhật Bản.
• 5.10. Ảnh hưởng của tân thư, tân văn, tân báo.
• 5.11. Phong trào yêu nước và cách mạng đầu thê kỉ XX 316
• 5.12. Phan Bội Châu và xu hướng bạo động.
• 5.13. Phan Châu Trinh và xu hướng cải cách.
• 5.14. Phong trào Đông Kinh nghĩa thục (1907).
• 5.15. Phong trào Duy tân và Phong trào chống thuế ở Trung Kì (1906-1908) .
• 5.16. Phong trào nông dân Yên Thế trong những năm đầu thế kỉ XX.
• 5.17. Vụ Đầu độc binh lính Pháp ở Hà nội (27/6/1908).
• 5.18. Các cuộc đấu tranh của đồng bào dân tộc ít người.
• 5.19. Việt Nam Quang phục hội (1912). 333
• 6. Chương 6 VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM CHIẾN TRANH THỂ GIỚI THỨ NHẤT (1914-1918)
• 6.1. Chính sách cai trị thời chiến của thực dân Pháp và tình hình kinh tê - xã hội Việt Nam trong thời kì chiến tranh.
• 6.2. Phong trào dân tộc ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhâ't.
• 6.3. Các cuộc bạo động của một số hội viên Việt Nam Quang phục hội .
• 6.4. Vụ mưu khởi nghĩa ở H uế.
• 6.5. Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên (8/1917).
• 6.6. Những cuộc bạo động chống Pháp của đồng bào dân tộc thiểu số.
• 6.7. Hoạt động của các hội kín Nam K ì.
• 6.8. Phong trào công nhân Việt Nam đầu thê' kỉ X X . 352
• Tài liệu tham khảo.356

I. Tổng Quan Về Lịch Sử Việt Nam Từ 1858 Đến 1918

Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến 1918 là giai đoạn quan trọng, đánh dấu cuộc xâm lược của thực dân Pháp. Thời kỳ này không chỉ là những cuộc chiến tranh mà còn là sự chuyển mình của xã hội Việt Nam. Các sự kiện lịch sử trong giai đoạn này đã định hình tương lai của đất nước. Cuộc xâm lược của thực dân Pháp đã để lại những tác động sâu sắc đến văn hóa, kinh tế và chính trị của Việt Nam.

1.1. Bối Cảnh Quốc Tế Trước Cuộc Xâm Lược

Cuối thế kỷ XIX, nhiều quốc gia phương Tây, đặc biệt là Pháp, đang tìm kiếm thị trường và nguồn nguyên liệu. Việt Nam, với vị trí địa lý chiến lược, trở thành mục tiêu xâm lược. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã tạo ra áp lực lớn lên các quốc gia phong kiến như Việt Nam.

1.2. Tình Hình Chính Trị Việt Nam Thế Kỷ XIX

Chế độ phong kiến Nguyễn đang trong giai đoạn khủng hoảng. Các cuộc khởi nghĩa nông dân diễn ra liên tục, phản ánh sự bất mãn với chính quyền. Sự yếu kém của triều đình đã tạo điều kiện cho thực dân Pháp xâm lược.

II. Cuộc Xâm Lược Của Thực Dân Pháp Từ 1858 Đến 1867

Cuộc xâm lược của thực dân Pháp bắt đầu vào năm 1858 với trận Đà Nẵng. Đây là bước khởi đầu cho một loạt các cuộc chiến tranh xâm lược. Nhân dân Việt Nam đã có những phản ứng mạnh mẽ, thể hiện tinh thần yêu nước và kháng chiến. Tuy nhiên, với sức mạnh quân sự vượt trội, thực dân Pháp đã nhanh chóng chiếm đóng nhiều vùng lãnh thổ.

2.1. Trận Đà Nẵng Và Những Cuộc Kháng Chiến Đầu Tiên

Trận Đà Nẵng vào tháng 9 năm 1858 là cuộc chiến đầu tiên giữa quân Pháp và quân dân Việt Nam. Mặc dù quân dân Việt Nam đã chiến đấu dũng cảm, nhưng với vũ khí hiện đại, thực dân Pháp đã chiếm được thành phố này.

2.2. Tác Động Của Cuộc Xâm Lược Đến Nhân Dân

Cuộc xâm lược đã gây ra nhiều đau thương cho nhân dân Việt Nam. Nhiều gia đình mất mát, tài sản bị tịch thu. Tinh thần kháng chiến của nhân dân ngày càng mạnh mẽ hơn, dẫn đến nhiều phong trào kháng chiến sau này.

III. Phong Trào Kháng Chiến Chống Thực Dân Pháp 1867 1884

Trong giai đoạn này, phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp diễn ra mạnh mẽ. Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân đã nổ ra, thể hiện sự phản kháng quyết liệt của nhân dân. Các nhân vật lịch sử nổi bật đã xuất hiện, dẫn dắt phong trào yêu nước.

3.1. Các Cuộc Khởi Nghĩa Nổi Bật

Nhiều cuộc khởi nghĩa như khởi nghĩa Yên Thế, khởi nghĩa Cần Vương đã diễn ra. Những cuộc khởi nghĩa này không chỉ thể hiện tinh thần yêu nước mà còn là sự phản kháng mạnh mẽ đối với chính quyền thực dân.

3.2. Vai Trò Của Các Nhân Vật Lịch Sử

Các nhân vật như Phan Đình Phùng, Nguyễn Thiện Thuật đã đóng vai trò quan trọng trong phong trào kháng chiến. Họ không chỉ là những nhà lãnh đạo mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước.

IV. Tác Động Của Thực Dân Pháp Đến Kinh Tế Việt Nam

Thực dân Pháp đã áp đặt nhiều chính sách kinh tế nhằm khai thác tài nguyên Việt Nam. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi lớn trong cơ cấu kinh tế và xã hội. Nền kinh tế nông nghiệp truyền thống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

4.1. Chính Sách Kinh Tế Của Thực Dân Pháp

Thực dân Pháp đã áp dụng nhiều chính sách khai thác tài nguyên, như thuế nặng nề và bóc lột sức lao động. Điều này đã làm cho đời sống của nhân dân trở nên khó khăn hơn.

4.2. Tình Hình Kinh Tế Việt Nam Dưới Thực Dân

Kinh tế Việt Nam trở nên lệ thuộc vào thực dân Pháp. Nhiều vùng đất màu mỡ bị chiếm đoạt, dẫn đến tình trạng đói nghèo và thất nghiệp gia tăng.

V. Kết Luận Tương Lai Của Việt Nam Sau 1918

Giai đoạn từ 1858 đến 1918 đã để lại nhiều bài học quý giá cho Việt Nam. Cuộc xâm lược của thực dân Pháp không chỉ là một thách thức mà còn là cơ hội để nhân dân Việt Nam đoàn kết và đấu tranh. Tương lai của Việt Nam phụ thuộc vào sự quyết tâm và lòng yêu nước của nhân dân.

5.1. Bài Học Từ Cuộc Kháng Chiến

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đã dạy cho nhân dân Việt Nam nhiều bài học về sự đoàn kết và lòng yêu nước. Những bài học này vẫn còn giá trị cho đến ngày nay.

5.2. Tương Lai Của Việt Nam Trong Thế Kỷ XX

Tương lai của Việt Nam trong thế kỷ XX sẽ tiếp tục được định hình bởi những cuộc đấu tranh cho độc lập và tự do. Lịch sử sẽ ghi nhận những nỗ lực không ngừng nghỉ của nhân dân Việt Nam.