Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục âm nhạc tại Việt Nam, việc nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên Sư phạm Âm nhạc là một yêu cầu cấp thiết. Đàn phím điện tử, với tính năng đa dạng và ứng dụng rộng rãi trong biểu diễn, sáng tác và giảng dạy, đã trở thành nhạc cụ không thể thiếu trong các trường đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp. Tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Tây Bắc, môn Đàn phím điện tử là môn học bắt buộc đối với sinh viên năm thứ nhất hệ Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc, nhằm trang bị kỹ năng biểu diễn và giảng dạy hiệu quả. Tuy nhiên, thực trạng giảng dạy kỹ thuật luyện ngón trên đàn phím điện tử còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến kết quả học tập và khả năng biểu diễn của sinh viên.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kỹ thuật luyện ngón trên đàn phím điện tử cho sinh viên năm thứ nhất, từ đó đề xuất các giải pháp kỹ thuật luyện ngón phù hợp, nâng cao chất lượng dạy và học môn học này tại Trường CĐVHNT Tây Bắc. Nghiên cứu tập trung vào các bài tập cơ bản như Gamme, Hanon và Etude, áp dụng trong quá trình luyện tập kỹ thuật ngón cho sinh viên. Phạm vi nghiên cứu bao gồm sinh viên năm thứ nhất hệ Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc tại Trường CĐVHNT Tây Bắc trong giai đoạn 2015-2017.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện kỹ thuật luyện ngón, giúp sinh viên có tư thế chơi đúng, ngón tay linh hoạt, tạo âm thanh chuẩn xác, từ đó nâng cao hiệu quả biểu diễn và giảng dạy âm nhạc. Kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện chương trình đào tạo, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các trường đào tạo âm nhạc và nghiên cứu chuyên sâu về kỹ thuật luyện ngón trên đàn phím điện tử.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về kỹ thuật luyện ngón trong âm nhạc, bao gồm:

  • Lý thuyết kỹ thuật luyện ngón (Finger Technique Exercises): Nhấn mạnh vai trò của tư thế chơi, cách đặt tay, và các kỹ thuật tạo âm thanh như Legato, Non legato, Staccato, Marcato. Kỹ thuật luyện ngón giúp phát triển sự linh hoạt, độc lập và sức mạnh của các ngón tay, là nền tảng để biểu diễn các tác phẩm âm nhạc phức tạp.

  • Mô hình bài tập Gamme, Hanon và Etude: Gamme giúp sinh viên nắm vững hệ thống thang âm và kỹ thuật chạy ngón; bài tập Hanon phát triển sự độc lập và linh hoạt của các ngón tay qua 60 bài tập kỹ thuật; Etude là các tiểu phẩm luyện tập chuyên sâu nhằm phát triển kỹ thuật đa dạng như chạy ngón liền bậc, hợp âm rải, quãng tám, tremolo.

  • Khái niệm năng khiếu âm nhạc: Theo công trình nghiên cứu cấp Bộ, năng khiếu âm nhạc bao gồm khả năng nhận biết cao độ, tiết tấu, cảm xúc âm nhạc và khả năng thể hiện sáng tạo, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học đàn phím điện tử.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tổng hợp, phân tích các tài liệu, giáo trình, luận văn liên quan đến kỹ thuật luyện ngón và dạy học đàn phím điện tử.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: So sánh thực trạng giảng dạy và học tập tại Trường CĐVHNT Tây Bắc với các trường đào tạo âm nhạc khác, phân tích ưu nhược điểm của chương trình và tài liệu hiện có.

  • Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực hiện thực nghiệm trên đối tượng sinh viên năm thứ nhất hệ Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc tại Trường CĐVHNT Tây Bắc trong năm học 2015-2016 với cỡ mẫu khoảng 64 sinh viên. Thời gian thực nghiệm kéo dài trong một học kỳ, tập trung vào việc luyện tập kỹ thuật cơ bản, kỹ thuật luyện ngón qua các bài tập Gamme, Hanon và Etude.

  • Phương pháp khảo sát và đánh giá: Thu thập dữ liệu về kết quả học tập, nhận thức và khả năng âm nhạc của sinh viên thông qua kiểm tra thực hành, phỏng vấn giảng viên và sinh viên, đánh giá sự tiến bộ kỹ thuật luyện ngón.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kỹ thuật luyện ngón còn yếu: Qua khảo sát kết quả học tập của 64 sinh viên năm học 2013-2014, chỉ khoảng 11,8% đạt loại khá và giỏi, phần lớn sinh viên còn lại đạt trung bình hoặc yếu. Nhiều sinh viên có tư thế chơi chưa đúng, ngón tay cứng, kỹ thuật tạo âm thanh chưa chuẩn, dẫn đến hiệu quả biểu diễn thấp.

  2. Sự không đồng đều về năng khiếu và khả năng âm nhạc: Khoảng 60% sinh viên là người dân tộc thiểu số, có điều kiện kinh tế và môi trường học tập hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu kỹ thuật luyện ngón. Sinh viên đã học đàn phím điện tử từ trước có kết quả tốt hơn rõ rệt so với sinh viên mới làm quen.

  3. Giảng viên còn hạn chế về chuyên môn và phương pháp giảng dạy: Đội ngũ giảng viên chỉ có 3 người, trình độ đại học, chưa chuyên sâu về đàn phím điện tử, chưa áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy hiện đại, thiếu sự thị phạm và hướng dẫn kỹ thuật chi tiết cho từng sinh viên.

  4. Chương trình và tài liệu giảng dạy chưa phong phú: Giáo trình luyện ngón còn thiếu, chưa có tài liệu chuyên sâu riêng cho sinh viên năm thứ nhất, dẫn đến việc giảng dạy kỹ thuật luyện ngón chưa đồng bộ và hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do sự thiếu đồng bộ giữa chương trình đào tạo, năng lực giảng viên và điều kiện học tập của sinh viên. Việc thiếu tài liệu chuyên sâu về kỹ thuật luyện ngón khiến sinh viên khó tiếp cận bài bản và khoa học. So với các nghiên cứu tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và các trường đại học sư phạm âm nhạc khác, Trường CĐVHNT Tây Bắc còn nhiều hạn chế về nguồn lực và phương pháp giảng dạy.

Kết quả thực nghiệm cho thấy việc áp dụng bài tập Gamme, Hanon và Etude một cách hệ thống giúp sinh viên cải thiện đáng kể kỹ thuật ngón, tăng tính linh hoạt và độ nhạy của các ngón tay. Việc chú trọng tư thế chơi và kỹ thuật tạo âm thanh như Legato, Non legato, Staccato cũng góp phần nâng cao chất lượng biểu diễn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá, giỏi trước và sau thực nghiệm, hoặc bảng thống kê các lỗi kỹ thuật phổ biến và mức độ cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện giáo trình luyện ngón chuyên biệt: Phát triển tài liệu giảng dạy kỹ thuật luyện ngón dành riêng cho sinh viên năm thứ nhất, bao gồm các bài tập Gamme, Hanon, Etude phù hợp với đặc điểm đàn phím điện tử và trình độ sinh viên. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Bộ môn Đàn phím điện tử phối hợp với Ban biên soạn giáo trình.

  2. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ thuật luyện ngón và phương pháp giảng dạy hiện đại cho giảng viên bộ môn Đàn phím điện tử. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Nhà trường phối hợp với các học viện âm nhạc.

  3. Tăng cường trang thiết bị và điều kiện học tập: Đầu tư phòng học chuyên dụng, trang bị đàn phím điện tử chuẩn cho sinh viên sử dụng trong giờ học và tự luyện tập, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giảng dạy như video hướng dẫn, phần mềm luyện ngón. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Ban Giám hiệu và phòng kỹ thuật.

  4. Xây dựng chương trình luyện tập cá nhân hóa: Giảng viên cần thiết kế kế hoạch luyện tập phù hợp với năng lực từng sinh viên, chú trọng sửa lỗi kỹ thuật cá nhân, tăng cường thị phạm và phản hồi trực tiếp. Thời gian: liên tục trong quá trình học; Chủ thể: Giảng viên bộ môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn Đàn phím điện tử và Âm nhạc: Nghiên cứu giúp cải tiến phương pháp giảng dạy kỹ thuật luyện ngón, nâng cao hiệu quả đào tạo sinh viên.

  2. Sinh viên Sư phạm Âm nhạc: Tài liệu tham khảo để tự học, luyện tập kỹ thuật ngón bài bản, chuẩn bị tốt cho quá trình biểu diễn và giảng dạy sau này.

  3. Nhà quản lý giáo dục âm nhạc: Cơ sở để xây dựng chính sách đào tạo, đầu tư trang thiết bị và phát triển chương trình đào tạo phù hợp với thực tế.

  4. Các nhà nghiên cứu âm nhạc và giáo dục: Tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu về kỹ thuật luyện ngón, phương pháp dạy học nhạc cụ điện tử và phát triển năng khiếu âm nhạc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kỹ thuật luyện ngón trên đàn phím điện tử có khác gì so với đàn piano không?
    Kỹ thuật cơ bản tương tự nhưng đàn phím điện tử có phím nhẹ hơn, số phím ít hơn và có thêm chức năng đệm tự động, do đó cần điều chỉnh tư thế và kỹ thuật phù hợp để tận dụng tối đa tính năng của đàn.

  2. Tại sao kỹ thuật luyện ngón lại quan trọng đối với sinh viên âm nhạc?
    Kỹ thuật luyện ngón giúp phát triển sự linh hoạt, độc lập và sức mạnh của các ngón tay, tạo nền tảng để biểu diễn chính xác, thể hiện cảm xúc và kỹ thuật trong các tác phẩm âm nhạc.

  3. Các bài tập Gamme, Hanon và Etude có vai trò như thế nào?
    Gamme giúp nắm vững thang âm và kỹ thuật chạy ngón; Hanon phát triển sự độc lập và sức mạnh ngón tay; Etude tập trung vào kỹ thuật chuyên sâu, giúp sinh viên giải quyết các khó khăn kỹ thuật cụ thể trong biểu diễn.

  4. Làm thế nào để sinh viên có thể tự luyện tập hiệu quả tại nhà?
    Sinh viên cần tuân thủ tư thế đúng, luyện tập đều đặn theo giáo trình, sử dụng metronome để kiểm soát nhịp độ, và kết hợp nghe giảng viên thị phạm hoặc video hướng dẫn để điều chỉnh kỹ thuật.

  5. Giảng viên có thể áp dụng phương pháp nào để nâng cao hứng thú học tập của sinh viên?
    Áp dụng phương pháp giảng dạy đa dạng, kết hợp lý thuyết và thực hành, sử dụng công nghệ hỗ trợ, tổ chức các buổi biểu diễn, thi đua kỹ thuật luyện ngón, và cá nhân hóa kế hoạch luyện tập theo năng lực sinh viên.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng kỹ thuật luyện ngón trên đàn phím điện tử cho sinh viên năm thứ nhất hệ Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc tại Trường CĐVHNT Tây Bắc, chỉ ra nhiều hạn chế về kỹ thuật, phương pháp giảng dạy và tài liệu học tập.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp kỹ thuật luyện ngón dựa trên bài tập Gamme, Hanon và Etude, kết hợp với cải tiến tư thế chơi và kỹ thuật tạo âm thanh.
  • Thực nghiệm sư phạm cho thấy các giải pháp này giúp nâng cao kỹ năng luyện ngón, cải thiện kết quả học tập và biểu diễn của sinh viên.
  • Đề xuất xây dựng giáo trình chuyên biệt, đào tạo giảng viên, đầu tư trang thiết bị và cá nhân hóa chương trình luyện tập để nâng cao chất lượng đào tạo.
  • Khuyến khích các nhà quản lý, giảng viên và sinh viên áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm phát triển đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển giáo dục âm nhạc hiện đại.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp luyện ngón khoa học để nâng cao kỹ năng biểu diễn và giảng dạy đàn phím điện tử ngay hôm nay!