Kiểm Soát Việc Giải Quyết Các Vụ Án Dân Sự Ở Tòa Án Cấp Huyện

• Tác giả: Vũ Thị Ngọc Bích
• Người hướng dẫn: PGS.TS Vũ Thị Hồng Vân
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật tố tụng dân sự
• Đề tài: Kiểm Soát Việc Giải Quyết Các Vụ Án Dân Sự Tại Tòa Án Cấp Huyện
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ Ở TÒA ÁN CẤP HUYỆN
• 1.1. Khái niệm kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện
• 1.2. Đặc điểm kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện
• 1.3. Đối tượng kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện
• 1.4. Phạm vi kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện
• 1.5. Vị trí, vai trò của VKSND trong kiểm sát việc giải quyết các VADS ở Tòa án nhân dân
• 1.6. Ý nghĩa hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ Ở TÒA ÁN CẤP HUYỆN
• 2.1. Kiểm sát việc xử lý đơn khởi kiện của Tòa án cấp huyện
• 2.2. Kiểm sát quá trình chuẩn bị xét xử sơ thẩm
• 2.3. Kiểm sát phiên tòa sơ thẩm của Tòa án cấp huyện
• 2.4. Kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án cấp huyện
• 2.5. Về thực hiện các quyền kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ CÔNG TÁC KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ Ở TÒA ÁN CẤP HUYỆN
• 3.1. Thực tiễn áp dụng hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự ở tòa án cấp huyện
• 3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật
• Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN CHUNG
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Khái Niệm

Các vụ án dân sự (VADS) là những tranh chấp giữa các đương sự, được khởi kiện tại Tòa án cấp huyện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Kiểm sát giải quyết vụ án dân sự là một phần của hoạt động kiểm sát tư pháp của Viện Kiểm Sát Nhân Dân (VKSND). Để hiểu rõ, cần làm rõ khái niệm, đối tượng, nội dung và phạm vi kiểm sát hoạt động tư pháp trong tố tụng dân sự (TTDS). Khoản 1 Điều 4 Luật tổ chức VKSND năm 2014 định nghĩa kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của VKSND để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp. Điều này bao gồm việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.

1.1. Bản Chất Của Kiểm Sát Hoạt Động Tư Pháp Trong TTDS

Kiểm sát hoạt động tư pháp là cơ chế giám sát từ bên ngoài các hoạt động tư pháp, thuộc về ngành Kiểm sát. Sự ra đời và phát triển của ngành Kiểm sát gắn liền với quá trình xây dựng và phát triển nhà nước Việt Nam, dựa trên quan điểm của V.Lênin về Nhà nước và Pháp luật. V.Lênin đã chỉ ra trở ngại lớn nhất đối với việc xây dựng chế độ pháp trị chính là sự can thiệp của địa phương xuất phát từ động cơ tư lợi hoặc cục bộ địa phương chủ nghĩa và sự “song trùng” lãnh đạo trong lĩnh vực pháp chế là một sai lầm về mặt nguyên tắc.

1.2. Vai Trò Của VKS Trong Bảo Đảm Pháp Chế Thống Nhất

VKS có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm pháp chế thống nhất, chống lại tình trạng “cát cứ”, tình trạng pháp chế của địa phương này khác với pháp chế của địa phương khác. Cần phải có cơ chế giám sát việc tuân thủ pháp luật của các chủ thể (kể cả pháp nhân và cá nhân), kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật trong hành vi và các quyết định của các chủ thể. Lênin cho rằng phải thành lập hệ thống cơ quan VKS có quyền và phận sự làm một việc là “Bảo đảm cho pháp chế được hiểu biết thống nhất và thông suốt trong toàn nước cộng hòa, bất kể những đặc điểm của địa phương và sự can thiệp của nhà chức trách địa phương”.

II. Đặc Điểm Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Tại Tòa Cấp Huyện

Trong TTDS, VKS kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong TTDS, thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm cho việc giải quyết VADS kịp thời, đúng pháp luật. Có quan điểm cho rằng đối với các vụ việc dân sự là việc của các bên tham gia quan hệ dân sự quyết định nên không cần có sự tham gia của VKS với tư cách là cơ quan tiến hành tố tụng. Tác giả cho rằng đúng là vụ việc dân sự là do các bên tham gia quan hệ dân sự quyết định, nhưng đó chỉ là trong trường hợp các bên thực hiện đúng các cam kết, thỏa thuận với nhau. Trường hợp khi có tranh chấp thì các bên đã không thể tự giải quyết được với nhau, vì vậy mới cần có sự can thiệp của nhà nước với tư cách là người thứ ba phân xử.

2.1. Khái Niệm Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Cấp Huyện

Kiểm sát việc giải quyết các VADS ở Tòa án cấp huyện là việc VKS sử dụng các quyền năng pháp lý do luật định để phát hiện vi phạm và yêu cầu xử lý vi phạm của tòa án nhân dân cấp huyện, những người tiến hành tố tụng và những người tham gia tố tụng, được thực hiện từ khi Tòa án thụ lý vụ án (trường hợp Tòa án trả lại đơn khởi kiện thì thực hiện từ khi VKS nhận được văn bản trả lại đơn khởi kiện của Tòa án), kết thúc khi Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết xong vụ án dân sự, nhằm đảm bảo giải quyết các vụ án dân sự có căn cứ, kịp thời, nghiêm minh.

2.2. Đối Tượng Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Cấp Huyện

Đối tượng kiểm sát bao gồm các hành vi, quyết định của Tòa án cấp huyện, những người tiến hành tố tụng (Thẩm phán, Thư ký Tòa án), và những người tham gia tố tụng (đương sự, người làm chứng, người giám định, v.v.) trong quá trình giải quyết vụ án dân sự. Mục tiêu là đảm bảo tính hợp pháp và tuân thủ pháp luật trong mọi giai đoạn tố tụng.

2.3. Phạm Vi Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Cấp Huyện

Phạm vi kiểm sát bao gồm toàn bộ quá trình giải quyết vụ án dân sự tại Tòa án cấp huyện, từ giai đoạn thụ lý đơn khởi kiện, chuẩn bị xét xử, xét xử sơ thẩm, đến giai đoạn thi hành án. VKS có quyền kiểm sát các văn bản tố tụng, tham gia phiên tòa, thu thập chứng cứ, và đưa ra các yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị khi phát hiện vi phạm.

III. Quy Trình Kiểm Soát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Hướng Dẫn Chi Tiết

Quy trình kiểm sát giải quyết vụ án dân sự tại Tòa án cấp huyện bao gồm nhiều giai đoạn, từ kiểm sát việc thụ lý vụ án đến kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án. Mỗi giai đoạn đều có những nội dung và phương pháp kiểm sát riêng, nhằm đảm bảo tính hợp pháp và đúng đắn của quá trình giải quyết vụ án. VKS thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự và Nhà nước.

3.1. Kiểm Sát Việc Thụ Lý Đơn Khởi Kiện Vụ Án Dân Sự

VKS kiểm sát việc Tòa án có tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về thụ lý đơn khởi kiện hay không. Điều này bao gồm việc kiểm tra tính đầy đủ và hợp lệ của đơn khởi kiện, thẩm quyền giải quyết của Tòa án, và việc Tòa án có thông báo thụ lý vụ án cho các đương sự theo đúng thời hạn quy định hay không.

3.2. Kiểm Sát Quá Trình Chuẩn Bị Xét Xử Sơ Thẩm Vụ Án Dân Sự

VKS kiểm sát việc Tòa án có thực hiện đầy đủ các hoạt động chuẩn bị xét xử sơ thẩm theo quy định của pháp luật hay không. Điều này bao gồm việc thu thập chứng cứ, triệu tập đương sự và người làm chứng, tiến hành hòa giải, và lập hồ sơ vụ án.

3.3. Kiểm Sát Phiên Tòa Sơ Thẩm Giải Quyết Vụ Án Dân Sự

VKS tham gia phiên tòa sơ thẩm để kiểm sát việc tuân thủ pháp luật của Hội đồng xét xử, các đương sự và những người tham gia tố tụng khác. VKS có quyền đặt câu hỏi, đưa ra ý kiến tranh luận, và phát biểu quan điểm về việc giải quyết vụ án.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Kiểm Soát Vụ Án Dân Sự Cấp Huyện

Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát giải quyết vụ án dân sự tại Tòa án cấp huyện, cần có những giải pháp đồng bộ về hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực của Kiểm sát viên, và tăng cường phối hợp giữa VKS và Tòa án. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào công tác kiểm sát cũng là một giải pháp quan trọng.

4.1. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự

Cần rà soát và sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về kiểm sát giải quyết vụ án dân sự, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và khả thi. Đặc biệt, cần quy định rõ hơn về quyền và trách nhiệm của VKS trong từng giai đoạn tố tụng.

4.2. Nâng Cao Năng Lực Của Kiểm Sát Viên Dân Sự

Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho Kiểm sát viên, giúp họ nắm vững các quy định của pháp luật, kỹ năng kiểm sát, và kiến thức chuyên môn về các lĩnh vực dân sự. Đồng thời, cần có cơ chế đánh giá và khen thưởng, kỷ luật Kiểm sát viên một cách công bằng và khách quan.

4.3. Tăng Cường Phối Hợp Giữa VKS Và Tòa Án Cấp Huyện

Cần thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên và hiệu quả giữa VKS và Tòa án, nhằm trao đổi thông tin, giải quyết các vướng mắc, và nâng cao chất lượng giải quyết vụ án dân sự. Việc tổ chức các hội nghị, hội thảo chuyên đề cũng là một hình thức phối hợp hữu ích.

V. Thực Tiễn Kiểm Sát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Nghiên Cứu Điển Hình

Nghiên cứu thực tiễn áp dụng hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự ở tòa án cấp huyện cho thấy còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Cần tìm ra nguyên nhân và đề xuất hướng khắc phục, đưa ra một số giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm để các quy định của BLTTDS năm 2015 sớm phát huy được hiệu quả áp dụng trong thực tiễn, nâng cao chất lượng hoạt động kiểm sát việc giải quyết các VADS ở Tòa án cấp huyện.

5.1. Vướng Mắc Trong Áp Dụng Quy Định Pháp Luật

Một số quy định của pháp luật về kiểm sát giải quyết vụ án dân sự còn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng trong thực tiễn. Ví dụ, quy định về phạm vi kiểm sát việc thu thập chứng cứ, hoặc quy định về thời hạn kháng nghị bản án, quyết định của Tòa án.

5.2. Hạn Chế Về Nguồn Lực Và Cơ Sở Vật Chất

Nguồn lực và cơ sở vật chất phục vụ cho công tác kiểm sát giải quyết vụ án dân sự còn hạn chế. Ví dụ, số lượng Kiểm sát viên còn thiếu so với số lượng vụ án phải giải quyết, hoặc trang thiết bị làm việc còn lạc hậu.

5.3. Nhận Thức Về Vai Trò Của VKS Trong TTDS

Một số cán bộ, công chức và người dân còn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của VKS trong TTDS. Điều này dẫn đến việc VKS gặp khó khăn trong việc thực hiện các quyền và trách nhiệm của mình.

VI. Kết Luận Về Kiểm Soát Giải Quyết Vụ Án Dân Sự Cấp Huyện

Kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự ở Tòa án cấp huyện là một hoạt động quan trọng, góp phần bảo đảm pháp chế trong TTDS, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự và Nhà nước. Để nâng cao hiệu quả hoạt động này, cần có những giải pháp đồng bộ về hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực của Kiểm sát viên, và tăng cường phối hợp giữa VKS và Tòa án.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Kiểm Soát Trong TTDS

Kiểm sát việc giải quyết vụ án dân sự là một trong những chức năng quan trọng của VKSND, nhằm đảm bảo tính hợp pháp và đúng đắn của quá trình giải quyết vụ án, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự và Nhà nước.

6.2. Hướng Phát Triển Của Hoạt Động Kiểm Sát

Trong thời gian tới, hoạt động kiểm sát giải quyết vụ án dân sự cần tiếp tục được đổi mới và hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng đội ngũ Kiểm sát viên, và tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan.