Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của ngành điều dưỡng, nhu cầu sử dụng tiếng Anh chuyên ngành (ESP) ngày càng trở nên cấp thiết đối với sinh viên ngành điều dưỡng tại Việt Nam. Theo ước tính, năm học 2011-2012, Trường Cao đẳng Y tế Huế có tổng cộng 1.269 sinh viên theo học chương trình điều dưỡng ba năm, trong đó 634 sinh viên được khảo sát nhằm đánh giá nhu cầu ESP phục vụ mục đích nghề nghiệp. Nhu cầu này xuất phát từ yêu cầu nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh trong môi trường làm việc đa quốc gia, đặc biệt khi Việt Nam đã ký kết Thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) về dịch vụ điều dưỡng với 10 quốc gia châu Á, đồng thời nhiều bệnh viện quốc tế được xây dựng tại Việt Nam. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các kỹ năng, khía cạnh và kỹ năng phụ của tiếng Anh mà sinh viên điều dưỡng cần thiết để đáp ứng yêu cầu công việc trong tương lai, đồng thời đánh giá mức độ phù hợp của khóa học ESP hiện tại với nhu cầu thực tế của sinh viên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên chương trình điều dưỡng ba năm tại Trường Cao đẳng Y tế Huế trong năm học 2011-2012. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến chương trình đào tạo ESP, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực điều dưỡng, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển ngành y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về English for Specific Purposes (ESP) với đặc điểm là một phương pháp tiếp cận ngôn ngữ dựa trên nhu cầu học tập của người học, tập trung vào mục đích học tập cụ thể (Hutchinson & Waters, 1987). ESP được phân loại thành English for Academic Purposes (EAP) và English for Occupational Purposes (EOP), trong đó nghiên cứu này thuộc nhóm EOP, tập trung vào nhu cầu nghề nghiệp của sinh viên điều dưỡng. Khung lý thuyết về phân tích nhu cầu (Needs Analysis - NA) được áp dụng nhằm xác định các kỹ năng ngôn ngữ cần thiết, bao gồm phân tích tình huống mục tiêu (Target Situation Analysis - TSA) và phân tích tình huống hiện tại (Present Situation Analysis - PSA). Các khái niệm chính bao gồm: nhu cầu mục tiêu (target needs), nhu cầu học tập (learning needs), nhu cầu khách quan và chủ quan, cũng như các kỹ năng tiếng Anh chính (nghe, nói, đọc, viết), các khía cạnh ngôn ngữ (từ vựng, ngữ pháp, phát âm, giao tiếp) và kỹ năng phụ (sub-skills) liên quan. Lý thuyết về các phương pháp phân tích nhu cầu như mô hình xã hội-ngôn ngữ (Munby, 1978), phương pháp hệ thống (Richterich & Chancerel, 1977), phương pháp tập trung vào người học (Berwick, 1989), và phương pháp dựa trên nhiệm vụ (Long, 2005) cũng được tham khảo để xây dựng khung phân tích toàn diện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát 634 sinh viên điều dưỡng chương trình ba năm tại Trường Cao đẳng Y tế Huế trong năm học 2011-2012, chiếm khoảng 50% tổng số sinh viên. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên, chia thành hai nhóm: nhóm sinh viên năm nhất chưa học ESP và nhóm sinh viên năm hai, ba đã hoàn thành khóa ESP. Bảng câu hỏi gồm ba phần: thông tin cá nhân, đánh giá tầm quan trọng của các kỹ năng, khía cạnh và kỹ năng phụ tiếng Anh phục vụ mục đích nghề nghiệp, và nhận thức về khóa học ESP hiện tại. Các câu hỏi sử dụng thang đo Likert 4-5 điểm, kết hợp câu hỏi mở để thu thập ý kiến sâu hơn. Độ tin cậy của bảng câu hỏi được kiểm định bằng hệ số Cronbach Alpha với α = 0.94 cho phần kỹ năng và α = 0.92 cho phần nhận thức khóa học. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 60 sinh viên nhằm làm rõ lý do lựa chọn và đánh giá của họ về các kỹ năng và khóa học ESP. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 17.0, sử dụng thống kê mô tả, phân tích tần suất và so sánh tỷ lệ phần trăm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ý thức về tầm quan trọng của ESP: 100% sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của ESP đối với sự nghiệp tương lai. Trong đó, 85% cho rằng ESP rất cần thiết để nâng cao năng lực nghề nghiệp.

  2. Ưu tiên kỹ năng tiếng Anh: Kỹ năng nghe được đánh giá là quan trọng nhất với trung bình điểm 3.8/4, tiếp theo là nói (3.6), đọc (3.4) và viết (3.1). Tỷ lệ sinh viên đánh giá kỹ năng nghe rất quan trọng chiếm 72%, nói 65%, đọc 58%, viết 45%.

  3. Tầm quan trọng của các khía cạnh ngôn ngữ: Giao tiếp được xem là khía cạnh quan trọng nhất (điểm trung bình 3.9), tiếp theo là từ vựng (3.7), phát âm (3.5) và ngữ pháp (3.2).

  4. Kỹ năng phụ cần thiết: Trong kỹ năng nghe, khả năng hiểu hội thoại và thông tin y tế được ưu tiên hàng đầu. Kỹ năng nói tập trung vào giao tiếp với bệnh nhân và đồng nghiệp. Kỹ năng đọc chủ yếu là đọc hiểu tài liệu y tế và hướng dẫn sử dụng thuốc. Kỹ năng viết tập trung vào viết báo cáo và ghi chép y tế.

  5. Đánh giá khóa học ESP hiện tại: 60% sinh viên cho rằng khóa học hiện tại chỉ đáp ứng một phần nhu cầu, đặc biệt thiếu trọng tâm vào kỹ năng nghe và nói. 70% sinh viên mong muốn tăng cường các hoạt động giao tiếp thực hành và nội dung liên quan trực tiếp đến công việc điều dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên điều dưỡng tại Trường Cao đẳng Y tế Huế có nhận thức cao về vai trò thiết yếu của ESP trong sự nghiệp, phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa và yêu cầu hội nhập ngành y tế. Việc kỹ năng nghe được ưu tiên hàng đầu phản ánh thực tế công việc điều dưỡng đòi hỏi khả năng tiếp nhận thông tin nhanh và chính xác từ bệnh nhân và đồng nghiệp. So sánh với các nghiên cứu tương tự tại Đài Loan và Iran, ưu tiên kỹ năng nghe và nói cũng được ghi nhận, tuy nhiên mức độ tập trung vào kỹ năng viết có sự khác biệt do đặc thù công việc và chương trình đào tạo. Việc sinh viên chưa hài lòng hoàn toàn với khóa học hiện tại cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy để tăng tính thực tiễn và phù hợp với nhu cầu nghề nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ quan trọng của từng kỹ năng và khía cạnh, cũng như bảng so sánh tỷ lệ phần trăm sinh viên hài lòng với các yếu tố của khóa học hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường kỹ năng nghe và nói: Thiết kế các bài tập và hoạt động thực hành giao tiếp chuyên ngành điều dưỡng, tập trung vào các tình huống thực tế như giao tiếp với bệnh nhân, đồng nghiệp và bác sĩ. Thời gian thực hiện: 1 học kỳ; Chủ thể: Bộ môn tiếng Anh và giảng viên ESP.

  2. Cập nhật nội dung khóa học: Bổ sung tài liệu và chủ đề liên quan trực tiếp đến công việc điều dưỡng như hướng dẫn sử dụng thuốc, quy trình chăm sóc bệnh nhân, thuật ngữ y tế chuyên ngành. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban xây dựng chương trình và chuyên gia y tế.

  3. Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác: Sử dụng phương pháp học tập dựa trên nhiệm vụ (task-based learning) và học tập theo nhóm để tăng cường sự tham gia và hứng thú của sinh viên. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Giảng viên ESP.

  4. Đánh giá toàn diện kỹ năng: Thiết kế các bài kiểm tra đánh giá cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết thay vì chỉ tập trung vào kiểm tra giấy tờ, nhằm phản ánh chính xác năng lực thực tế của sinh viên. Thời gian thực hiện: từ học kỳ tiếp theo; Chủ thể: Bộ môn tiếng Anh và nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về nhu cầu ngôn ngữ của sinh viên, giúp thiết kế chương trình giảng dạy phù hợp và hiệu quả.

  2. Nhà quản lý đào tạo y tế: Tham khảo để điều chỉnh chính sách đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực điều dưỡng đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

  3. Sinh viên điều dưỡng: Hiểu rõ nhu cầu và kỹ năng cần phát triển để chuẩn bị tốt cho công việc tương lai và nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục ngôn ngữ: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu về phân tích nhu cầu trong ESP, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng nghe được sinh viên điều dưỡng ưu tiên hàng đầu?
    Kỹ năng nghe giúp sinh viên tiếp nhận thông tin từ bệnh nhân và đồng nghiệp một cách chính xác, rất quan trọng trong môi trường y tế đa dạng và áp lực cao.

  2. Khóa học ESP hiện tại có những hạn chế gì?
    Khóa học tập trung nhiều vào ngữ pháp và đọc hiểu, thiếu các hoạt động thực hành nghe và nói, chưa phản ánh đầy đủ nhu cầu giao tiếp thực tế của sinh viên.

  3. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả giảng dạy ESP cho sinh viên điều dưỡng?
    Áp dụng phương pháp học tập tương tác, tăng cường bài tập giao tiếp chuyên ngành, cập nhật tài liệu sát với thực tế công việc và đánh giá toàn diện kỹ năng.

  4. Sinh viên có thể tự học ESP hiệu quả không?
    Có thể, nhưng cần có hướng dẫn rõ ràng, tài liệu phù hợp và môi trường thực hành để phát triển kỹ năng giao tiếp chuyên ngành.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các ngành nghề khác không?
    Có thể tham khảo phương pháp và khung phân tích nhu cầu, tuy nhiên nội dung và kỹ năng cần thiết sẽ khác nhau tùy theo đặc thù ngành nghề.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định rõ nhu cầu ESP của sinh viên điều dưỡng tại Trường Cao đẳng Y tế Huế, đặc biệt ưu tiên kỹ năng nghe và nói cho mục đích nghề nghiệp.
  • Sinh viên nhận thức cao về tầm quan trọng của ESP nhưng chưa hoàn toàn hài lòng với chương trình hiện tại.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy ESP phù hợp hơn với nhu cầu thực tế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo ESP trong thời gian tới.
  • Khuyến khích tiếp tục nghiên cứu và đánh giá định kỳ nhu cầu ESP để đảm bảo chương trình luôn cập nhật và đáp ứng yêu cầu phát triển ngành điều dưỡng.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và giảng viên nên phối hợp triển khai các đề xuất cải tiến chương trình ESP, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực giảng dạy cho giáo viên.