I. Khái quát chung về văn hóa Then của người Tày tại Bình Liêu Quảng Ninh
Văn hóa Then là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Tày tại Bình Liêu, Quảng Ninh. Then không chỉ là một nghi lễ tín ngưỡng mà còn là một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, phản ánh sâu sắc bản sắc văn hóa của cộng đồng này. Then được coi là cầu nối giữa con người với thế giới tâm linh, nơi các Then (thầy Then) đóng vai trò trung gian để truyền tải những lời cầu nguyện của người dân đến các vị thần linh. Nghi lễ Then thường được thực hiện trong các dịp lễ quan trọng như cầu an, cúng mụ, hay thôi tang, và luôn đi kèm với âm nhạc, lời hát, và các điệu múa truyền thống.
1.1. Nguồn gốc và ý nghĩa của văn hóa Then
Văn hóa Then bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian của người Tày, với niềm tin vào sự tồn tại của một thế giới siêu nhiên, nơi các vị thần linh có thể can thiệp vào cuộc sống con người. Then được xem là một phương tiện để giao tiếp với thế giới này, thông qua các nghi lễ và lời hát Then. Theo TS Nguyễn Thị Yên, Then là một minh chứng cho sức mạnh trường tồn của tinh thần dân tộc, bản sắc dân tộc. Năm 2017, Thực hành Then của người Tày, Nùng đã được UNESCO xem xét đưa vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
1.2. Đặc trưng của văn hóa Then tại Bình Liêu
Tại Bình Liêu, văn hóa Then được bảo tồn và phát triển như một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người Tày. Các nghi lễ Then ở đây thường được tổ chức vào các dịp lễ quan trọng như đầu năm, trung thu, hay đầy tháng của trẻ em. Mỗi nghi lễ Then đều có những đặc trưng riêng, từ lời hát, điệu múa, đến nhạc cụ sử dụng, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo và hấp dẫn. Then không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là một hình thức nghệ thuật dân gian, thu hút sự quan tâm của du khách và các nhà nghiên cứu văn hóa.
II. Tiềm năng khai thác văn hóa Then phục vụ du lịch
Văn hóa Then của người Tày tại Bình Liêu, Quảng Ninh có tiềm năng lớn trong việc phát triển du lịch văn hóa. Với những giá trị văn hóa độc đáo và sâu sắc, Then có thể trở thành một điểm nhấn quan trọng trong các tour du lịch khám phá văn hóa dân tộc thiểu số. Việc khai thác văn hóa Then không chỉ giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
2.1. Thực trạng khai thác văn hóa Then tại Bình Liêu
Hiện nay, việc khai thác văn hóa Then phục vụ du lịch tại Bình Liêu vẫn còn nhiều hạn chế. Mặc dù Then là một di sản văn hóa độc đáo, nhưng việc quảng bá và tổ chức các hoạt động du lịch liên quan đến Then chưa được chú trọng. Lượng khách du lịch đến với Bình Liêu chủ yếu tập trung vào các khu vui chơi giải trí, trong khi các giá trị văn hóa truyền thống như Then lại chưa được khai thác hiệu quả. Điều này đòi hỏi cần có những kế hoạch cụ thể để bảo tồn và phát huy giá trị của Then trong hoạt động du lịch.
2.2. Giải pháp phát triển du lịch dựa trên văn hóa Then
Để phát triển du lịch văn hóa dựa trên văn hóa Then, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, ngành du lịch, và cộng đồng người dân. Các giải pháp cụ thể bao gồm: tổ chức các lễ hội Then định kỳ, xây dựng các tour du lịch khám phá văn hóa Then, đào tạo hướng dẫn viên du lịch am hiểu về Then, và quảng bá rộng rãi về giá trị văn hóa Then trên các phương tiện truyền thông. Việc này không chỉ giúp thu hút khách du lịch mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của người Tày tại Bình Liêu.
III. Giá trị và ý nghĩa của văn hóa Then trong bối cảnh hiện đại
Văn hóa Then không chỉ là một di sản văn hóa truyền thống mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong việc gìn giữ bản sắc dân tộc và thúc đẩy sự phát triển bền vững của cộng đồng người Tày tại Bình Liêu, Quảng Ninh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa Then trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, nhằm duy trì sự đa dạng văn hóa và tạo nên sự khác biệt trong phát triển du lịch.
3.1. Vai trò của văn hóa Then trong việc bảo tồn bản sắc dân tộc
Văn hóa Then đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc dân tộc của người Tày. Then không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị của Then giúp duy trì sự đa dạng văn hóa, đồng thời tạo nên sự gắn kết cộng đồng, giúp người dân tự hào về truyền thống văn hóa của mình.
3.2. Ý nghĩa của văn hóa Then trong phát triển bền vững
Trong bối cảnh hiện đại, văn hóa Then có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững. Việc khai thác văn hóa Then phục vụ du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị văn hóa truyền thống. Đồng thời, việc bảo tồn và phát huy các giá trị của Then cũng giúp tạo nên sự khác biệt trong phát triển du lịch, thu hút khách du lịch quốc tế đến với Bình Liêu, Quảng Ninh.
