Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của giáo dục đại học, kỹ năng viết học thuật bằng tiếng Anh ngày càng trở nên thiết yếu đối với sinh viên chuyên ngành tiếng Anh. Tại Học viện Ngân hàng Việt Nam, môn học Writing 3 đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực viết học thuật của sinh viên. Tuy nhiên, nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn trong việc cải thiện kỹ năng này do các yếu tố về ngôn ngữ, cảm xúc và nhận thức. Theo ước tính, khoảng 141 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh đã hoàn thành môn Writing 3 và tham gia các hoạt động phản hồi đồng đẳng (peer feedback - PF). Nghiên cứu nhằm mục tiêu khám phá quan điểm của sinh viên về lợi ích của hoạt động PF trong việc nâng cao kỹ năng viết học thuật, tập trung vào bốn lĩnh vực chính: năng lực ngôn ngữ, cảm xúc, tư duy phản biện và kỹ năng tương tác xã hội. Phạm vi nghiên cứu bao gồm sinh viên các năm học khác nhau tại Khoa Ngoại ngữ, Học viện Ngân hàng, trong học kỳ II năm học 2022-2023. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển phương pháp giảng dạy viết tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và hỗ trợ sinh viên trở thành người học tự chủ, có trách nhiệm.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về viết học thuật và phản hồi đồng đẳng trong môi trường học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (ESL/EFL). Viết học thuật được định nghĩa là kỹ năng viết chính thức, có tổ chức, sử dụng ngôn ngữ chuẩn mực nhằm truyền đạt ý tưởng một cách logic và thuyết phục. Các khái niệm chính bao gồm:
- Phản hồi đồng đẳng (Peer Feedback - PF): Quá trình sinh viên trao đổi nhận xét, góp ý nhằm cải thiện bài viết của nhau, có thể thực hiện bằng lời nói hoặc văn bản trong nhóm nhỏ hoặc cặp đôi.
- Lĩnh vực nhận thức (Cognitive domain): PF giúp phát triển kỹ năng viết, tư duy phản biện, khả năng tự đánh giá và nhận thức về đối tượng người đọc.
- Lĩnh vực cảm xúc (Affective domain): PF giảm bớt lo lắng, tăng sự tự tin và động lực viết.
- Lĩnh vực xã hội - văn hóa (Sociocultural domain): PF tạo môi trường học tập hỗ trợ, tăng cường kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm.
- Lĩnh vực ngôn ngữ (Linguistic domain): PF giúp cải thiện nội dung, ngữ pháp, từ vựng và các yếu tố cơ bản của bài viết.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với công cụ chính là bảng câu hỏi trực tuyến gồm 23 mục đánh giá theo thang Likert 5 điểm, được điều chỉnh từ các nghiên cứu trước phù hợp với bối cảnh Học viện Ngân hàng. Đối tượng nghiên cứu là 141 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh đã hoàn thành môn Writing 3 trong học kỳ II năm học 2022-2023, bao gồm sinh viên năm hai, năm ba và năm cuối. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo tính đại diện cho sinh viên tham gia hoạt động PF. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS phiên bản 25, bao gồm phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha (0.728, đạt mức tốt), thống kê mô tả và phân tích tần suất. Quá trình thu thập dữ liệu gồm giai đoạn thử nghiệm bảng câu hỏi với 10 sinh viên để điều chỉnh nội dung, sau đó phát rộng bảng khảo sát trong vòng 7 ngày qua các kênh mạng xã hội.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tần suất áp dụng hoạt động PF: Khoảng 43.26% sinh viên cho biết PF được áp dụng thường xuyên trong môn Writing 3, 43.26% cho biết đôi khi được áp dụng, chỉ 7.8% phản hồi rằng PF hiếm khi được sử dụng.
Lợi ích về năng lực ngôn ngữ: Sinh viên đồng thuận rằng PF giúp giảm lỗi ngữ pháp và cấu trúc (điểm trung bình 4.898), cải thiện nội dung và tổ chức bài viết (3.911), cũng như tăng khả năng sử dụng từ vựng phù hợp (3.859). Tuy nhiên, việc học từ mới và cải thiện sự liên kết trong bài viết được đánh giá thấp hơn (khoảng 3.8).
Lợi ích về cảm xúc: PF giúp sinh viên cảm thấy thoải mái hơn trong lớp học (3.764), tăng sự tự tin (3.859), nhưng mức độ thúc đẩy động lực viết còn trung lập (3.898).
Lợi ích về tư duy phản biện: Sinh viên đánh giá cao khả năng tự đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân (4.873), khả năng đưa và nhận phản hồi mang tính xây dựng (3.768), và tiếp cận chủ đề từ nhiều góc nhìn khác nhau (4.918).
Lợi ích về kỹ năng tương tác xã hội: PF giúp nâng cao kỹ năng giao tiếp xã hội (4.033), học cách thương lượng và thỏa hiệp trong nhóm (4.923), kiểm soát cảm xúc khi tranh luận (4.963), và nhận thức trách nhiệm trong vai trò phản hồi (3.118).
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng nhìn nhận tích cực về vai trò của PF trong việc nâng cao kỹ năng viết học thuật. Việc PF giúp giảm lỗi ngữ pháp và cấu trúc phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định PF là công cụ hiệu quả để cải thiện kỹ năng ngôn ngữ. Mức độ thoải mái và tự tin tăng lên cũng phản ánh lợi ích về mặt cảm xúc, góp phần giảm áp lực khi viết. Tuy nhiên, động lực viết chưa được cải thiện rõ rệt, có thể do sự khác biệt cá nhân hoặc cách thức tổ chức hoạt động PF. Về tư duy phản biện, PF thúc đẩy sinh viên phát triển khả năng đánh giá và phản biện, điều này phù hợp với lý thuyết về phát triển nhận thức qua tương tác xã hội. Kỹ năng tương tác xã hội được cải thiện rõ rệt, giúp sinh viên làm việc nhóm hiệu quả hơn, điều này rất quan trọng trong môi trường học tập hiện đại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng lĩnh vực, hoặc bảng so sánh tần suất áp dụng PF giữa các năm học để minh họa sự phổ biến và hiệu quả của hoạt động này.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường hướng dẫn và mục tiêu rõ ràng cho PF: Giáo viên cần thiết lập mục tiêu cụ thể cho từng hoạt động PF, tập trung vào các kỹ năng cần cải thiện như ngữ pháp, tổ chức bài viết, và từ vựng, nhằm nâng cao hiệu quả phản hồi.
Phát triển các hoạt động bổ trợ sau PF: Sau khi hoàn thành PF, nên tổ chức các bài tập thực hành nhằm củng cố từ vựng mới và kỹ năng liên kết bài viết, giúp sinh viên áp dụng kiến thức đã học.
Xây dựng môi trường lớp học tích cực, hỗ trợ: Tạo không khí thân thiện, khuyến khích sinh viên thoải mái trao đổi, nhận xét lẫn nhau để giảm bớt lo lắng và tăng sự tự tin khi viết.
Đào tạo kỹ năng phản hồi và nhận phản hồi: Tổ chức các buổi tập huấn giúp sinh viên biết cách đưa ra phản hồi mang tính xây dựng và tiếp nhận phản hồi một cách hiệu quả, nâng cao kỹ năng tư duy phản biện và giao tiếp.
Khuyến khích sự tham gia đều đặn và đa dạng: Đa dạng hóa hình thức PF (nhóm nhỏ, cặp đôi, trực tuyến) và tăng tần suất áp dụng để sinh viên có nhiều cơ hội thực hành và phát triển kỹ năng toàn diện.
Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-2 học kỳ, do giảng viên và bộ phận quản lý chương trình phối hợp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn Writing 3.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để áp dụng và cải tiến phương pháp phản hồi đồng đẳng trong giảng dạy viết học thuật, giúp nâng cao hiệu quả đào tạo.
Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Giúp sinh viên hiểu rõ lợi ích của việc tham gia hoạt động PF, từ đó chủ động hơn trong việc học tập và phát triển kỹ năng viết.
Nhà quản lý giáo dục và xây dựng chương trình đào tạo: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để thiết kế các chương trình học phù hợp, tích hợp các hoạt động PF nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ngôn ngữ: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy viết và phản hồi trong môi trường ESL/EFL, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Phản hồi đồng đẳng là gì và tại sao quan trọng trong học viết?
Phản hồi đồng đẳng là quá trình sinh viên trao đổi nhận xét, góp ý cho bài viết của nhau nhằm cải thiện chất lượng. Nó giúp tăng cường kỹ năng tự đánh giá, tư duy phản biện và giảm áp lực khi học viết.Hoạt động PF được áp dụng như thế nào trong môn Writing 3?
PF được tổ chức dưới dạng nhóm nhỏ hoặc cặp đôi, sinh viên sử dụng bảng đánh giá hoặc tiêu chí cụ thể để nhận xét bài viết của bạn, sau đó thảo luận và chỉnh sửa dựa trên phản hồi.PF có giúp cải thiện kỹ năng ngôn ngữ không?
Có, nghiên cứu cho thấy PF giúp giảm lỗi ngữ pháp, cải thiện tổ chức bài viết, từ vựng và sự liên kết trong bài, góp phần nâng cao chất lượng viết học thuật.PF ảnh hưởng thế nào đến cảm xúc của sinh viên khi học viết?
PF giúp sinh viên cảm thấy thoải mái, tự tin hơn khi viết, giảm bớt lo lắng và tạo môi trường học tập tích cực, mặc dù mức độ tăng động lực viết còn chưa rõ ràng.Làm sao để tăng hiệu quả của PF trong giảng dạy?
Cần thiết lập mục tiêu rõ ràng, đào tạo kỹ năng phản hồi, xây dựng môi trường lớp học hỗ trợ, tổ chức các hoạt động bổ trợ và đa dạng hóa hình thức PF để sinh viên có nhiều cơ hội thực hành.
Kết luận
- Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng nhìn nhận tích cực về lợi ích của hoạt động phản hồi đồng đẳng trong môn Writing 3.
- PF giúp cải thiện đáng kể kỹ năng ngôn ngữ, đặc biệt là ngữ pháp, cấu trúc và tổ chức bài viết.
- Hoạt động PF góp phần nâng cao sự tự tin, giảm áp lực và phát triển tư duy phản biện cũng như kỹ năng tương tác xã hội.
- Mức độ động lực viết được cải thiện chưa rõ ràng, cần có các biện pháp hỗ trợ thêm.
- Đề xuất triển khai các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường hiệu quả PF trong giảng dạy viết học thuật trong 1-2 học kỳ tới.
Luận văn này là nguồn tài liệu quý giá cho giảng viên, sinh viên và nhà quản lý giáo dục trong việc phát triển phương pháp giảng dạy viết tiếng Anh. Để nâng cao kỹ năng viết học thuật, các bên liên quan nên tích cực áp dụng và cải tiến hoạt động phản hồi đồng đẳng dựa trên các khuyến nghị đã nêu.