CÔNG TÁC KẾ TOÁN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Theo Luật NSNN năm 2015, Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Thu ngân sách Nhà nước phản ánh các quan hệ phân phối của cải xã hội giữa Nhà nước với các chủ thể khác trong xã hội. Đặc điểm của thu NSNN là có phạm vi rộng, liên quan đến hầu hết các đối tượng trong xã hội và được thực hiện với nhiều phương thức khác nhau, từ tự nguyện đến bắt buộc, từ ngang giá đến không ngang giá. Sự vận động của các phạm trù giá trị như giá cả, lãi suất, thu nhập tác động đến sự tăng giảm mức thu, đòi hỏi nâng cao tác dụng điều tiết của các công cụ thu NSNN. " Thu NSNN phản ánh các mối quan hệ kinh tế nảy sinh trong quá trình phân chia các nguồn tài chính quốc gia giữa Nhà nước với các chủ thể trong xã hội" (PGS.TS Trần Văn Giao).

Thu NSNN đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Nhà nước và nền kinh tế - xã hội. Đảm bảo nguồn vốn để thực hiện các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước, các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. NSNN được xem là quỹ tiền tệ tập trung quan trọng nhất của Nhà nước và được dùng để giải quyết nhung nhu cầu chung của Nhà nước về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, xã hội, hành chính, an ninh và quốc phòng. Thông qua thu NSNN, Nhà nước thực hiện việc quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội nhằm hạn chế những mặt khuyết tật, phát huy những mặt tích cực của nó và làm cho nó hoạt động ngày càng hiệu quả hơn. Với công cụ thuế, Nhà nước có thể can thiệp vào hoạt động của nền kinh tế nhằm định hướng cơ cấu kinh tế, định hướng tiêu dùng. "Việc tăng thu NSNN là rất cần thiết, được xem là một nhiệm vụ hàng đầu của hoạt động tài chính vĩ mô" (PGS.TS Trần Văn Giao).

KBNN Hà Nội đã trải qua một quá trình hình thành và phát triển lâu dài, gắn liền với sự phát triển của hệ thống KBNN Việt Nam. Từ khi thành lập vào ngày 1/4/1990, KBNN đã không ngừng lớn mạnh, mở rộng phạm vi hoạt động và nâng cao vai trò trong việc quản lý NSNN. Trong suốt chặng đường hơn 30 năm, KBNN Hà Nội đã đóng góp quan trọng vào việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách địa phương và quốc gia, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô. Quá trình phát triển này đi kèm với việc đổi mới công nghệ, cải cách thủ tục hành chính, và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Theo chiến lược phát triển Kho bạc Nhà Nước đến năm 2030, mục tiêu xây dựng Kho bạc Nhà Nước hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả, phát triển ổn định vững chắc, hiện đại hóa công nghệ và phát triển nguồn lực.

KBNN Hà Nội thực hiện thu NSNN từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các loại thuế, phí, lệ phí, và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Các khoản thu này được phân loại theo Mục lục Ngân sách Nhà nước (MLNS), đảm bảo việc quản lý và hạch toán được thực hiện một cách chính xác và minh bạch. Cơ cấu các khoản thu có thể thay đổi theo thời gian, phản ánh sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế và chính sách của Nhà nước. Việc quản lý hiệu quả các khoản thu này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho các hoạt động của Nhà nước. "Việc xây dựng một hệ thống kế toán khoa học, hợp lý từ trung ương đến địa phương hoạt động hiệu quả, tổ chức công tác kế toán thu NSNN sẽ góp phần to lớn vào việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành Kho Bạc Nhà nước" (Trần Thanh Hương, 2021).

Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác kế toán thu NSNN. Hệ thống thông tin kế toán cần được hiện đại hóa, tích hợp các chức năng quản lý, báo cáo, và phân tích dữ liệu. Sử dụng các phần mềm chuyên dụng, triển khai các giải pháp trực tuyến, và áp dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain có thể giúp tự động hóa các quy trình, giảm thiểu sai sót, và nâng cao tính minh bạch. Việc đầu tư vào hạ tầng CNTT, đào tạo nhân lực, và đảm bảo an ninh mạng là những yếu tố then chốt. Cần tích hợp thông tin từ các hệ thống liên quan, xây dựng kho dữ liệu tập trung, và cung cấp các công cụ phân tích thông minh để hỗ trợ việc ra quyết định.

Việc hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ các quy định của pháp luật. Các chứng từ cần được thiết kế rõ ràng, đầy đủ thông tin, và dễ sử dụng. Hệ thống tài khoản cần được cập nhật phù hợp với các thay đổi của chính sách và chuẩn mực kế toán. Cần xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ việc lập, luân chuyển, và lưu trữ chứng từ. Bên cạnh đó, cần tăng cường đào tạo cho cán bộ kế toán về cách sử dụng các chứng từ và tài khoản một cách chính xác. Cần rà soát lại toàn bộ danh mục chứng từ, đảm bảo tính thống nhất và phù hợp với quy định hiện hành.

Để đánh giá hiệu quả công tác kế toán thu NSNN, cần xác định các tiêu chí phù hợp, ví dụ như tính chính xác của số liệu, thời gian xử lý giao dịch, mức độ hài lòng của người nộp thuế, chi phí hoạt động, và tỷ lệ sai sót. Các phương pháp đánh giá có thể bao gồm phân tích số liệu thống kê, khảo sát, phỏng vấn, và kiểm tra thực tế. Cần thu thập dữ liệu một cách khách quan, phân tích một cách khoa học, và đưa ra kết luận dựa trên bằng chứng. Cần xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá hiệu suất (KPI) để theo dõi và đo lường hiệu quả một cách liên tục.

Dựa trên kết quả đánh giá, cần đưa ra các kiến nghị cụ thể để hoàn thiện chính sách và quy trình kế toán thu NSNN. Các kiến nghị có thể liên quan đến việc sửa đổi các quy định pháp luật, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường kiểm soát nội bộ, nâng cao chất lượng đào tạo, và đầu tư vào công nghệ. Cần xem xét kinh nghiệm của các nước khác, tham khảo ý kiến của các chuyên gia, và cân nhắc các yếu tố kinh tế - xã hội của Việt Nam. Các kiến nghị cần được trình bày rõ ràng, có tính khả thi, và có thể đo lường được. Cần có cơ chế theo dõi và đánh giá việc thực hiện các kiến nghị.