Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các công ty đa quốc gia và xuyên quốc gia. Theo ước tính, việc kiểm soát chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng lợi nhuận và thu hút đầu tư. Công ty Cổ phần Fortuna Việt Nam, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, cũng không nằm ngoài xu thế này. Nghiên cứu tập trung vào kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty trong năm 2019 nhằm làm rõ thực trạng, đánh giá hiệu quả và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán chi phí và giá thành.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích chi tiết các yếu tố chi phí sản xuất, phương pháp tập hợp và tính giá thành sản phẩm, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí tại Công ty Fortuna. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu kế toán tài chính và quản trị của công ty trong năm 2019, tập trung vào các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho nhà quản trị nhằm ra quyết định hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: kế toán chi phí sản xuất và kế toán quản trị. Theo chuẩn mực kế toán số 1 (VAS 1), chi phí là các khoản giảm lợi ích kinh tế trong kỳ, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung. Khái niệm giá thành sản phẩm được định nghĩa là tổng chi phí sản xuất tính cho khối lượng sản phẩm đã hoàn thành, phản ánh kết quả sử dụng các yếu tố đầu vào trong sản xuất.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm:

  • Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Nguyên liệu sử dụng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm.
  • Chi phí nhân công trực tiếp: Tiền lương và các khoản trích theo lương cho công nhân sản xuất.
  • Chi phí sản xuất chung: Chi phí gián tiếp phục vụ quản lý và sản xuất tại phân xưởng.
  • Định mức chi phí: Tiêu chuẩn chi phí được xây dựng để lập dự toán và kiểm soát chi phí.
  • Phương pháp tính giá thành: Bao gồm phương pháp giản đơn, hệ số, tỷ lệ, tổng cộng chi phí, loại trừ chi phí sản phẩm phụ, phân bước và liên hợp.

Khung lý thuyết này giúp hệ thống hóa các nội dung về phân loại chi phí, phương pháp tập hợp và tính giá thành sản phẩm, đồng thời làm cơ sở cho việc phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp tại công ty.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu kết hợp giữa dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập trực tiếp tại Công ty Cổ phần Fortuna Việt Nam thông qua quan sát, phỏng vấn và khảo sát quy trình kế toán chi phí sản xuất trong năm 2019. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo tài chính, báo cáo quản trị, chứng từ kế toán và tài liệu nội bộ của công ty từ năm 2017 đến 2019.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, tổng hợp, so sánh và đối chiếu số liệu chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của công ty trong năm 2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ dữ liệu nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ đầu năm 2019 đến cuối năm 2020, bao gồm thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân loại chi phí sản xuất tại công ty: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 55% tổng chi phí sản xuất, chi phí nhân công trực tiếp chiếm 25%, còn lại là chi phí sản xuất chung. Tỷ lệ này phản ánh cơ cấu chi phí điển hình của doanh nghiệp sản xuất trong nước.

  2. Phương pháp tập hợp chi phí: Công ty áp dụng phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp cho nguyên vật liệu và nhân công, trong khi chi phí sản xuất chung được phân bổ theo tiêu thức giờ công lao động trực tiếp. Việc lựa chọn tiêu thức phân bổ phù hợp giúp nâng cao độ chính xác trong tính giá thành.

  3. Tính giá thành sản phẩm: Công ty sử dụng phương pháp giản đơn để tính giá thành sản phẩm hoàn thành, kết hợp với đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Giá thành sản phẩm thực tế năm 2019 tăng khoảng 8% so với năm trước do biến động giá nguyên vật liệu và chi phí nhân công.

  4. Báo cáo kế toán quản trị chi phí: Báo cáo được lập định kỳ hàng tháng, cung cấp thông tin chi tiết về chi phí theo yếu tố và đối tượng, giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí hiệu quả. Tuy nhiên, báo cáo chưa phản ánh đầy đủ chi phí hỗn hợp và chi phí biến đổi cấp bậc, gây khó khăn trong phân tích chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc chi phí sản xuất tăng là do biến động giá nguyên vật liệu đầu vào và chi phí nhân công trực tiếp tăng theo lộ trình tăng lương tối thiểu vùng. So sánh với một số doanh nghiệp cùng ngành, tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu tại Fortuna tương đối cao, cho thấy công ty cần chú trọng hơn vào quản lý và tối ưu hóa nguồn nguyên liệu.

Việc áp dụng phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung theo giờ công lao động trực tiếp là phù hợp với đặc điểm sản xuất của công ty, tuy nhiên cần xem xét bổ sung tiêu thức phân bổ khác để phản ánh chính xác hơn chi phí gián tiếp. Báo cáo kế toán quản trị chi phí tuy đã cung cấp thông tin kịp thời nhưng chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phân tích chi phí hỗn hợp, ảnh hưởng đến hiệu quả ra quyết định.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu chi phí sản xuất theo yếu tố và bảng so sánh giá thành sản phẩm qua các năm, giúp minh họa rõ ràng xu hướng biến động và các yếu tố ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống phân bổ chi phí sản xuất chung: Đề nghị công ty áp dụng thêm tiêu thức phân bổ dựa trên mức độ sử dụng máy móc thiết bị để nâng cao độ chính xác trong phân bổ chi phí gián tiếp. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với bộ phận sản xuất thực hiện.

  2. Xây dựng và cập nhật định mức chi phí sản xuất: Thiết lập định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung dựa trên phân tích kỹ thuật và số liệu lịch sử, giúp kiểm soát chi phí hiệu quả hơn. Thời gian hoàn thành dự kiến 9 tháng, do phòng kế toán quản trị chủ trì.

  3. Nâng cao chất lượng báo cáo kế toán quản trị chi phí: Mở rộng nội dung báo cáo để bao gồm phân tích chi phí hỗn hợp và chi phí biến đổi cấp bậc, cung cấp thông tin chi tiết phục vụ ra quyết định. Thực hiện trong 3 tháng, do phòng kế toán phối hợp với ban lãnh đạo.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán chi phí và quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán chi phí và phân tích giá thành cho nhân viên kế toán và quản lý sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán. Thời gian tổ chức hàng năm, do phòng nhân sự phối hợp với phòng kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ cơ chế quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược nhằm tối ưu hóa chi phí và nâng cao lợi nhuận.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phương pháp tập hợp chi phí, phân bổ chi phí và tính giá thành sản phẩm, hỗ trợ công tác kiểm soát và báo cáo tài chính chính xác.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về kế toán chi phí sản xuất và quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam.

  4. Các chuyên gia tư vấn tài chính và quản lý doanh nghiệp: Hỗ trợ trong việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cải tiến công tác kế toán chi phí và giá thành sản phẩm cho khách hàng doanh nghiệp sản xuất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán chi phí sản xuất là gì và tại sao quan trọng?
    Kế toán chi phí sản xuất là việc ghi nhận, tập hợp và phân tích các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất. Nó quan trọng vì giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, tính giá thành sản phẩm chính xác, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Phân biệt chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp như thế nào?
    Chi phí trực tiếp là chi phí có thể quy đổi trực tiếp cho từng sản phẩm hoặc đơn vị sản xuất (ví dụ: nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp). Chi phí gián tiếp là chi phí không thể quy đổi trực tiếp mà phải phân bổ (ví dụ: chi phí sản xuất chung, khấu hao máy móc).

  3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất đơn giản?
    Phương pháp giản đơn thường được áp dụng cho doanh nghiệp có quy trình sản xuất khép kín, sản xuất hàng loạt với chu kỳ ngắn, giúp tính giá thành nhanh và đơn giản.

  4. Làm thế nào để đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ?
    Có thể đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc theo khối lượng sản phẩm hoàn thành đương đương, tùy thuộc vào đặc điểm sản xuất và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.

  5. Báo cáo kế toán quản trị chi phí có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Báo cáo này cung cấp thông tin chi tiết về chi phí theo yếu tố và đối tượng, giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động và ra quyết định kinh doanh kịp thời, chính xác.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Fortuna Việt Nam năm 2019.
  • Phân tích cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn nhất (khoảng 55%), ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm.
  • Công ty áp dụng phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp và phân bổ chi phí gián tiếp theo giờ công lao động, phù hợp với đặc điểm sản xuất nhưng cần cải tiến tiêu thức phân bổ.
  • Báo cáo kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin kịp thời nhưng chưa đầy đủ về chi phí hỗn hợp và biến đổi cấp bậc.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống phân bổ chi phí, xây dựng định mức chi phí, nâng cao chất lượng báo cáo và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí sản xuất.

Nhà quản trị và các chuyên gia tài chính được khuyến nghị áp dụng các giải pháp này trong vòng 6-9 tháng tới để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, vui lòng liên hệ phòng kế toán quản trị của Công ty Cổ phần Fortuna Việt Nam.