Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới cơ chế tài chính và quản lý tại các đơn vị sự nghiệp công lập, công tác kế toán đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và minh bạch nguồn lực. Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định, là một đơn vị sự nghiệp công lập có thu, thực hiện quyền tự chủ tài chính theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP và Thông tư 107/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính. Giai đoạn 2018-2020, Trung tâm đã áp dụng Thông tư 107/2017/TT-BTC nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, như sai sót trong hạch toán nghiệp vụ kinh tế, chưa phát huy hiệu quả bộ máy kế toán và hệ thống chứng từ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa lý thuyết về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu vận dụng Thông tư 107/2017/TT-BTC. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2018-2020, bao gồm số liệu tài chính, báo cáo kế toán và khảo sát thực tế năm 2020.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu, đặc biệt trong lĩnh vực y tế công lập, từ đó hỗ trợ quản lý tài chính hiệu quả, minh bạch và phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính hiện hành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là theo quy định của Thông tư 107/2017/TT-BTC. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Nhấn mạnh vai trò của kế toán trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính phục vụ quản lý, ra quyết định. Tổ chức công tác kế toán bao gồm hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán.

  2. Lý thuyết cơ chế tự chủ tài chính: Phân tích ảnh hưởng của cơ chế tự chủ tài chính đến tổ chức công tác kế toán, bao gồm quyền tự chủ về thu, chi, đầu tư và quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế toán, cơ chế tự chủ tài chính, đơn vị sự nghiệp công lập có thu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp khảo sát thực tế nhằm đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 30 cán bộ kế toán và quản lý tài chính tại Trung tâm, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm thu thập ý kiến và đánh giá thực tế.

Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Văn bản pháp luật (Thông tư 107/2017/TT-BTC, Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 16/2015/NĐ-CP), báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, tài liệu chuyên ngành kế toán hành chính sự nghiệp, các nghiên cứu liên quan.

  • Dữ liệu sơ cấp: Kết quả khảo sát, phỏng vấn cán bộ kế toán và quản lý tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân năm 2020.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp tổng hợp, so sánh giữa lý thuyết và thực tiễn, phân tích định tính các khó khăn, thuận lợi trong tổ chức công tác kế toán, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn chưa tối ưu: Bộ máy kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân được tổ chức theo hình thức tập trung, tuy nhiên chưa phân công rõ ràng nhiệm vụ giữa các bộ phận kế toán. Khoảng 40% cán bộ khảo sát cho biết việc phân chia công việc chưa hợp lý, dẫn đến chồng chéo và thiếu hiệu quả.

  2. Hệ thống chứng từ kế toán chưa đồng bộ và đầy đủ: Việc áp dụng Thông tư 107/2017/TT-BTC đã giúp chuẩn hóa chứng từ kế toán, nhưng vẫn còn khoảng 25% chứng từ bị sai sót về nội dung hoặc chưa kịp thời lập, ảnh hưởng đến chất lượng số liệu kế toán.

  3. Hạch toán tài khoản còn sai sót: Khoảng 30% nghiệp vụ kinh tế phát sinh bị hạch toán sai hoặc nhầm lẫn tài khoản, đặc biệt trong các nghiệp vụ thu viện phí và chi mua sắm vật tư y tế, dẫn đến báo cáo tài chính cuối năm chưa phản ánh chính xác tình hình tài chính.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán còn hạn chế: Trung tâm mới chỉ sử dụng phần mềm kế toán cơ bản, chưa áp dụng đầy đủ các công cụ CNTT hiện đại để tự động hóa quy trình kế toán, gây tốn thời gian và tăng nguy cơ sai sót.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc chuyển đổi cơ chế tài chính theo hướng tự chủ tài chính, đòi hỏi bộ máy kế toán phải thích ứng nhanh với các quy định mới, trong khi năng lực và trình độ cán bộ kế toán chưa đồng đều. So sánh với các nghiên cứu tại các Trung tâm Y tế huyện khác trong tỉnh Bình Định cho thấy tình trạng tương tự, tuy nhiên Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân có tỷ lệ sai sót cao hơn khoảng 5-7%.

Việc chưa ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin làm giảm khả năng kiểm soát và xử lý thông tin kế toán kịp thời, ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính. Các biểu đồ so sánh số liệu sai sót theo từng loại nghiệp vụ và tỷ lệ hoàn thành báo cáo tài chính đúng hạn có thể minh họa rõ nét các vấn đề này.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu minh bạch và chính xác trong bối cảnh đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy kế toán theo hướng chuyên môn hóa: Phân công rõ ràng nhiệm vụ cho từng bộ phận kế toán, đảm bảo sự phối hợp hiệu quả, giảm chồng chéo công việc. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc Trung tâm chủ trì phối hợp phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Chuẩn hóa và hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình lập, kiểm tra và lưu trữ chứng từ theo đúng Thông tư 107/2017/TT-BTC, tăng cường đào tạo cán bộ kế toán về nghiệp vụ chứng từ. Thực hiện trong vòng 3 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán đảm nhiệm.

  3. Nâng cao chất lượng hạch toán tài khoản: Tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về hạch toán kế toán hành chính sự nghiệp, đặc biệt các nghiệp vụ thu viện phí và chi mua sắm. Thời gian 4 tháng, phối hợp với các chuyên gia kế toán của Sở Y tế.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong công tác kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán chuyên dụng, tích hợp tự động hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý số liệu. Kế hoạch triển khai trong 12 tháng, do Ban Giám đốc phối hợp phòng CNTT và phòng Tài chính - Kế toán thực hiện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kế toán: Thiết lập hệ thống kiểm tra nội bộ định kỳ, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng kế toán viên và bộ phận liên quan. Thực hiện liên tục, do kế toán trưởng và Ban Kiểm soát chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ cơ chế tổ chức công tác kế toán phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Nhân viên kế toán và kế toán trưởng tại các Trung tâm Y tế huyện, xã: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản và báo cáo tài chính theo Thông tư 107/2017/TT-BTC.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính công: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về áp dụng lý thuyết kế toán hành chính sự nghiệp trong môi trường y tế công lập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và xây dựng chính sách hoàn thiện công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân còn nhiều sai sót?
    Nguyên nhân chính là do sự chuyển đổi cơ chế tài chính theo hướng tự chủ tài chính, trong khi năng lực cán bộ kế toán chưa đồng đều và chưa áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin. Ví dụ, khoảng 30% nghiệp vụ bị hạch toán sai.

  2. Thông tư 107/2017/TT-BTC có vai trò gì trong tổ chức công tác kế toán?
    Thông tư này quy định chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo tài chính, giúp chuẩn hóa và minh bạch công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại các Trung tâm Y tế huyện?
    Cần tổ chức lại bộ máy kế toán, chuẩn hóa chứng từ, nâng cao trình độ hạch toán, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát. Ví dụ, đầu tư phần mềm kế toán chuyên dụng giúp giảm sai sót và tăng tốc độ xử lý.

  4. Cơ chế tự chủ tài chính ảnh hưởng thế nào đến công tác kế toán?
    Cơ chế này trao quyền tự chủ về thu, chi, đầu tư cho đơn vị, đòi hỏi công tác kế toán phải chính xác, kịp thời và minh bạch để quản lý hiệu quả nguồn lực tài chính.

  5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong công tác kiểm tra kế toán?
    Kế toán trưởng và thủ trưởng đơn vị chịu trách nhiệm tổ chức kiểm tra kế toán, đồng thời phân công trách nhiệm cho từng kế toán viên và bộ phận liên quan nhằm đảm bảo tính chính xác và trung thực của số liệu.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết và thực tiễn tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Ân, phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính hiện hành.
  • Đã đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán giai đoạn 2018-2020, phát hiện các tồn tại về bộ máy, chứng từ, hạch toán và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, bao gồm tổ chức bộ máy, chuẩn hóa chứng từ, nâng cao năng lực hạch toán và ứng dụng CNTT.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các đơn vị sự nghiệp công lập có thu, đặc biệt trong lĩnh vực y tế công lập.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 12 tháng để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và minh bạch thông tin kế toán.

Luận văn kêu gọi các đơn vị sự nghiệp công lập và cơ quan quản lý nhà nước quan tâm, áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế công lập.