Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu véc tơ sốt xuất huyết dengue và biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, Khánh Hòa (2015-2019)

• Tác giả: Lê Trung Kiên
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Thanh Dương
• Trường học: Viện Sốt Rét - Ký Sinh Trùng - Côn Trùng Trung Ương
• Chuyên ngành: Côn trùng học
• Đề tài: Nghiên Cứu Véc Tơ Sốt Xuất Huyết Dengue Và Biện Pháp Phòng Chống Muỗi Aedes Tại Diên Khánh
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 1.2. Tình hình sốt xuất huyết Dengue trên thế giới
• 1.3. Tình hình sốt xuất huyết Dengue Việt Nam
• 1.4. Đặc điểm sinh học muỗi Aedes
• 1.5. Phân loại muỗi Aedes
• 1.6. Phân bố của muỗi Aedes
• 1.7. Tập tính trú đậu, tiêu máu, tìm mồi của muỗi Aedes
• 1.8. Tập tính sinh sản của muỗi Aedes
• 1.9. Vai trò truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue của muỗi Aedes
• 1.10. Độ nhạy, kháng và cơ chế kháng hóa chất của muỗi Aedes
• 1.11. Chỉ số véc tơ trong giám sát muỗi Aedes
• 1.12. Tương quan chỉ số véc tơ với ca bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 1.13. Các biện pháp phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.1. Biện pháp vật lý- vệ sinh môi trường
• 1.13.2. Biện pháp sinh học
• 1.13.3. Biện pháp hóa học
• 1.13.3.1. Hóa chất diệt côn trùng
• 1.13.3.2. Chiến lược phòng chống muỗi kháng hóa chất diệt côn trùng
• 1.13.3.3. Sử dụng luân phiên nhiều nhóm hóa chất
• 1.13.3.4. Sử dụng xen kẽ các hóa chất
• 1.13.3.5. Sử dụng phối hợp nhiều nhóm hóa chất diệt
• 1.13.3.6. Các biện pháp sử dụng hóa chất phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.3.7. Sử dụng hóa chất phun không gian phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.3.8. Sử dụng hóa chất diệt bọ gậy Aedes
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. Địa điểm nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.6. Nội dung nghiên cứu
• 2.7. Biến số và chỉ số trong nghiên cứu
• 2.8. Kỹ thuật và cách thức tiến hành nghiên cứu
• 2.9. Trang thiết bị, vật tư, hóa chất phục vụ nghiên cứu
• 2.10. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 2. Thiết kế nghiên cứu. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.11. Nội dung nghiên cứu
• 2.12. Các biến số, chỉ số trong nghiên cứu
• 2.13. Kỹ thuật và cách thức tiến hành nghiên cứu
• 2.14. Trang thiết bị, vật tư và hóa chất sử dụng trong nghiên cứu
• 2.15. Nhập, phân tích và xử lý số liệu
• 2.16. Sai số và loại trừ sai số. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017. Thành phần loài muỗi Aedes
• 3.2. Tập tính trú đậu của muỗi Aedes
• 3.2.1. Giá thể trú đậu của muỗi Aedes
• 3.2.2. Độ cao trú đậu của muỗi Aedes
• 3.2.3. Tập tính sinh sản của muỗi Aedes trong các dụng cụ chứa nước
• 3.3. Mức độ nhạy kháng, cơ chế kháng với hóa chất của muỗi Ae
• 3.3.1. Các chỉ số muỗi Ae.aegypti giai đoạn 2015-2017
• 3.3.2. Tương quan chỉ số véc tơ với ca bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 3.4. Đánh giá hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2018-2019
• 3.4.1. Đánh giá hiệu lực của hóa chất k-othrine 2EW phun ULV trong nhà
• 3.4.2. Đánh giá hiệu lực của hóa chất fludora co-max phun ULV trong nhà
• 3.4.3. So sánh hiệu lực của hóa chất fludora co-max và k-othrine 2EW phun ULV trong nhà
• 3.4.4. Hiệu quả của hóa chất fludora co-max phun ULV thực địa hẹp
• 3.4.5. Đánh giá tác dụng không mong muốn và chấp thuận của cộng đồng với hóa chất fludora co-max
• 3.4.6. Đánh giá hiệu lực diệt bọ gậy của hóa chất temebate
• 3.4.7. Đánh giá hiệu lực ức chế bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR
• 3.4.8. So sánh hiệu lực diệt, ức chế bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR và hóa chất temebate
• 3.4.9. Đánh giá hiệu quả diệt bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR tại thực địa hẹp. Tác dụng không mong muốn và sự chấp thuận của cộng đồng với hóa chất sumilarv 2MR
• 3.5. Thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017
• 4. Các chỉ số véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017
• 4.1. Đánh giá hiệu quả biện pháp dùng hóa chất phun ULV diệt muỗi
• 4.2. Đánh giá hiệu quả biện pháp sử dụng hóa chất diệt bọ gậy
• 5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• PHỤ LỤC

I. Thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh 2015 2017

Nghiên cứu thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017 cho thấy sự gia tăng đáng kể về số lượng muỗi Aedes. Các chỉ số như chỉ số mật độ muỗi (Density Index) và chỉ số Breteau (Breteau Index) đều cho thấy sự hiện diện cao của muỗi Aedes trong khu vực. Đặc biệt, muỗi Ae.aegypti là loài chính truyền bệnh, với tỷ lệ cao trong các mẫu thu thập. Tình hình này cho thấy nguy cơ lây lan bệnh dengue là rất lớn, đặc biệt trong mùa mưa khi điều kiện sinh sản của muỗi thuận lợi. Theo số liệu, tỷ lệ mắc bệnh dengue tại Diên Khánh cao hơn so với các huyện khác trong tỉnh Khánh Hòa, cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp phòng chống hiệu quả.

1.1. Thành phần loài muỗi Aedes

Nghiên cứu đã xác định được thành phần loài muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, trong đó Ae.aegypti chiếm ưu thế. Sự phân bố của các loài muỗi này không đồng đều, tập trung chủ yếu ở các khu vực đông dân cư và gần nguồn nước. Điều này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa môi trường sống và sự phát triển của muỗi. Việc hiểu rõ thành phần loài muỗi sẽ giúp trong việc xây dựng các chiến lược phòng chống muỗi hiệu quả hơn, từ đó giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh dengue.

1.2. Tập tính sinh sản của muỗi Aedes

Tập tính sinh sản của muỗi Aedes chủ yếu diễn ra trong các dụng cụ chứa nước, như thùng, chậu, và các vật dụng khác. Nghiên cứu cho thấy rằng việc vệ sinh môi trường và loại bỏ các dụng cụ chứa nước là rất quan trọng để kiểm soát sự sinh sản của muỗi. Các biện pháp như phun hóa chất diệt muỗi và bọ gậy cũng cần được thực hiện đồng bộ để đạt hiệu quả cao nhất trong việc phòng chống bệnh dengue.

II. Đánh giá hiệu quả biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh 2018 2019

Đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh trong giai đoạn 2018-2019 cho thấy một số biện pháp đã đạt được kết quả khả quan. Việc sử dụng hóa chất phun ULV và diệt bọ gậy đã giúp giảm đáng kể mật độ muỗi trong khu vực. Các chỉ số muỗi giảm rõ rệt sau khi áp dụng các biện pháp này, cho thấy tính hiệu quả của các biện pháp phòng chống. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục theo dõi và điều chỉnh các biện pháp để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

2.1. Hiệu lực của hóa chất phun ULV

Hóa chất phun ULV đã được thử nghiệm và cho thấy hiệu quả cao trong việc tiêu diệt muỗi Aedes. Kết quả cho thấy tỷ lệ muỗi chết sau khi phun hóa chất đạt trên 90%. Điều này chứng tỏ rằng việc sử dụng hóa chất phun ULV là một trong những biện pháp hiệu quả nhất trong công tác phòng chống bệnh dengue. Tuy nhiên, cần lưu ý đến vấn đề kháng hóa chất của muỗi, điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của biện pháp này trong tương lai.

2.2. Đánh giá tác động của cộng đồng

Sự chấp thuận của cộng đồng đối với các biện pháp phòng chống muỗi Aedes là rất quan trọng. Nghiên cứu cho thấy rằng người dân tại huyện Diên Khánh đã có nhận thức cao về bệnh dengue và các biện pháp phòng chống. Tuy nhiên, vẫn cần tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân trong việc thực hiện các biện pháp phòng chống, từ đó góp phần giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh.