Tổng quan nghiên cứu

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là nguồn thu chủ yếu và ổn định của ngân sách nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong điều tiết kinh tế và thực hiện công bằng xã hội. Tại huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng, kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, với sự phát triển mới nổi của khu công nghiệp Tân Liên đã thúc đẩy tăng trưởng doanh nghiệp. Từ năm 2017 đến 2021, số lượng doanh nghiệp trên địa bàn tăng từ 162 lên 338, tương đương mức tăng 1,2 lần, trong đó công ty TNHH chiếm tỷ lệ cao nhất với 74,71%. Tuy nhiên, công tác quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp tại đây còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng thu ngân sách.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục Thuế khu vực Vĩnh Bảo - Tiên Lãng, phân tích thực trạng giai đoạn 2017-2021 và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Vĩnh Bảo, thời gian tập trung vào giai đoạn 2017-2021, với ý nghĩa thiết thực trong việc tăng thu ngân sách, hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương và tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thuế hiện đại, tập trung vào:

  • Lý thuyết thuế giá trị gia tăng: Thuế GTGT là thuế gián thu tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ qua các giai đoạn sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế GTGT có các đặc điểm như tính trung lập, đánh trên nhiều giai đoạn, và mang tính lãnh thổ. Thuế suất phổ biến gồm 0%, 5% và 10%, với mức thuế suất 10% giảm xuống còn 8% từ năm 2022 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp.

  • Mô hình quản lý thuế hiện đại: Áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế, kết hợp quản lý rủi ro, sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế, nhằm tăng tính minh bạch, giảm chi phí hành chính và nâng cao hiệu quả thu ngân sách.

  • Khái niệm quản lý thuế GTGT: Bao gồm các nội dung như đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, kiểm tra, thanh tra, quản lý nợ và cưỡng chế thuế, tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế.

  • Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế: Nhân tố khách quan như dịch Covid-19 gây khó khăn trong thu thuế, nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ, cơ cấu tổ chức và công tác tuyên truyền.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Thu thập dữ liệu thứ cấp: Số liệu từ Chi cục Thuế khu vực Vĩnh Bảo - Tiên Lãng, Tổng cục Thuế, các văn bản pháp luật liên quan đến thuế GTGT và quản lý thuế.

  • Phân tích thống kê: Sử dụng số liệu thu ngân sách, số lượng doanh nghiệp, tỷ lệ nộp tờ khai, nợ thuế giai đoạn 2017-2021 để đánh giá thực trạng.

  • Phương pháp so sánh và đối chiếu: So sánh kết quả quản lý thuế tại huyện Vĩnh Bảo với các chi cục thuế khác như Hồng Bàng - An Dương, Ngô Quyền - Hải An để rút ra bài học kinh nghiệm.

  • Khảo sát thực tiễn: Thu thập ý kiến, đánh giá từ cán bộ thuế và doanh nghiệp trên địa bàn nhằm xác định khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý thuế.

  • Cỡ mẫu nghiên cứu: Bao gồm toàn bộ 338 doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn huyện Vĩnh Bảo trong giai đoạn nghiên cứu, cùng đội ngũ cán bộ công chức Chi cục Thuế khu vực.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2017 đến 2021, đồng thời khảo sát và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo 2022-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng doanh nghiệp ổn định: Số doanh nghiệp tăng từ 162 năm 2017 lên 338 năm 2021, tương đương mức tăng 1,2 lần. Loại hình công ty TNHH chiếm 74,71%, cho thấy sự đa dạng và phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

  2. Thu ngân sách từ thuế GTGT chưa tương xứng tiềm năng: Mặc dù số lượng doanh nghiệp tăng, kết quả thu ngân sách từ thuế GTGT chưa đạt kỳ vọng, do nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế và ảnh hưởng của dịch Covid-19.

  3. Tỷ lệ nộp tờ khai thuế GTGT đạt trên 96%: Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn đạt 96,73%, vượt chỉ tiêu giao, thể hiện sự tuân thủ pháp luật thuế của doanh nghiệp được cải thiện.

  4. Tình trạng nợ thuế còn phổ biến: Nợ thuế GTGT giai đoạn 2017-2021 vẫn ở mức cao, chưa giảm đáng kể, gây khó khăn cho công tác thu ngân sách và quản lý tài chính địa phương.

  5. Ảnh hưởng của dịch Covid-19: Đại dịch làm gián đoạn công tác thanh tra, kiểm tra thuế, giảm hiệu quả quản lý thuế, đồng thời nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính, dẫn đến giảm thuế nộp và tăng nợ thuế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý thuế GTGT tại huyện Vĩnh Bảo đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt trong việc tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế và ứng dụng công nghệ thông tin. Tỷ lệ nộp tờ khai thuế đúng hạn cao chứng tỏ sự cải thiện trong ý thức tuân thủ của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tình trạng nợ thuế vẫn là thách thức lớn, do năng lực tài chính doanh nghiệp còn yếu và công tác cưỡng chế thuế chưa thực sự hiệu quả.

So sánh với các chi cục thuế như Hồng Bàng - An Dương và Ngô Quyền - Hải An, huyện Vĩnh Bảo còn hạn chế về nguồn lực cán bộ, công nghệ hỗ trợ và quy mô doanh nghiệp nhỏ. Dịch Covid-19 đã làm giảm thu ngân sách và ảnh hưởng đến công tác kiểm tra, thanh tra thuế, tương tự như báo cáo của Tổng cục Thuế về giảm thu ngân sách tháng 8/2021 chỉ đạt 6,2% dự toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh nghiệp, bảng số liệu thu ngân sách và tỷ lệ nợ thuế qua các năm để minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng. Việc phân tích chi tiết các nhân tố khách quan và chủ quan giúp làm rõ nguyên nhân hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế

    • Mục tiêu: Nâng cao hiệu quả quản lý thông tin người nộp thuế, giảm thiểu sai sót và gian lận thuế.
    • Thời gian: Triển khai trong 1-2 năm tới.
    • Chủ thể: Chi cục Thuế khu vực Vĩnh Bảo - Tiên Lãng phối hợp với Tổng cục Thuế.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ thuế và cải tiến quy trình kiểm tra, thanh tra

    • Mục tiêu: Tăng cường chất lượng kiểm tra, phát hiện kịp thời vi phạm thuế, giảm nợ thuế.
    • Thời gian: Đào tạo liên tục hàng năm, áp dụng quy trình kiểm tra rủi ro từ năm 2023.
    • Chủ thể: Cục Thuế thành phố Hải Phòng và Chi cục Thuế khu vực.

  3. Đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa

    • Mục tiêu: Nâng cao nhận thức, hỗ trợ kê khai, nộp thuế điện tử, giảm thủ tục hành chính.
    • Thời gian: Thực hiện thường xuyên, tập trung trong 6 tháng đầu năm.
    • Chủ thể: Chi cục Thuế phối hợp với các cơ quan truyền thông địa phương.

  4. Thực hiện các biện pháp cưỡng chế nợ thuế hiệu quả và minh bạch

    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ nợ thuế xuống dưới 5% tổng thu ngân sách, đảm bảo thu đúng, thu đủ.
    • Thời gian: Kế hoạch 3 năm, đánh giá định kỳ hàng quý.
    • Chủ thể: Chi cục Thuế, phối hợp với các cơ quan liên quan như ngân hàng, công an.

  5. Hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó do dịch Covid-19 thông qua chính sách thuế ưu đãi

    • Mục tiêu: Giảm áp lực tài chính, thúc đẩy phục hồi sản xuất kinh doanh.
    • Thời gian: Triển khai ngay và theo dõi đến hết năm 2023.
    • Chủ thể: Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Chi cục Thuế địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý thuế tại các chi cục thuế địa phương

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, phương pháp quản lý thuế GTGT hiệu quả, áp dụng các biện pháp cải tiến phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Doanh nghiệp và người nộp thuế trên địa bàn huyện Vĩnh Bảo

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ trong quản lý thuế GTGT, tiếp cận các chính sách hỗ trợ và cải cách hành chính.

  3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước về thuế

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu thực tiễn, phân tích tác động của các chính sách thuế, từ đó điều chỉnh và hoàn thiện chính sách phù hợp.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các kết quả thực tiễn về quản lý thuế GTGT tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thuế giá trị gia tăng là gì và vai trò của nó trong kinh tế?
    Thuế GTGT là thuế gián thu tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ qua các giai đoạn sản xuất và tiêu dùng. Vai trò chính là tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách, điều tiết kinh tế và thúc đẩy công bằng xã hội.

  2. Tại sao công tác quản lý thuế GTGT tại huyện Vĩnh Bảo còn nhiều khó khăn?
    Do đặc thù kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, doanh nghiệp quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, cùng với ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm gián đoạn hoạt động thuế và tăng nợ thuế.

  3. Các biện pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT?
    Bao gồm ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, thực hiện cưỡng chế nợ thuế hiệu quả và hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó do dịch bệnh.

  4. Tỷ lệ nộp tờ khai thuế GTGT tại huyện Vĩnh Bảo hiện nay như thế nào?
    Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn đạt trên 96%, vượt chỉ tiêu giao, cho thấy sự tuân thủ pháp luật thuế của doanh nghiệp được cải thiện.

  5. Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến công tác quản lý thuế GTGT ra sao?
    Dịch bệnh làm gián đoạn công tác thanh tra, kiểm tra, giảm thu ngân sách, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính dẫn đến giảm nộp thuế và tăng nợ thuế, gây thách thức lớn cho công tác quản lý thuế.

Kết luận

  • Thuế giá trị gia tăng là nguồn thu chủ lực, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội huyện Vĩnh Bảo.
  • Số lượng doanh nghiệp tăng trưởng ổn định giai đoạn 2017-2021, tuy nhiên thu ngân sách từ thuế GTGT chưa tương xứng tiềm năng.
  • Công tác quản lý thuế đã có nhiều cải tiến, đặc biệt trong ứng dụng công nghệ và tuyên truyền, nhưng vẫn còn tồn tại tình trạng nợ thuế cao và ảnh hưởng của dịch Covid-19.
  • Luận văn đề xuất các biện pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT, góp phần tăng thu ngân sách và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp địa phương.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền và thực hiện cưỡng chế nợ thuế hiệu quả, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó trong bối cảnh dịch bệnh.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT, góp phần phát triển kinh tế bền vững tại huyện Vĩnh Bảo!