Tổng quan nghiên cứu

Trung đoàn 657 - Cục Hậu cần Quân khu 7 là đơn vị vận tải cấp chiến dịch, có nhiệm vụ vận chuyển vật chất hậu cần, kỹ thuật và cơ động lực lượng phục vụ cho 9 tỉnh, thành phố và các đơn vị trong toàn Quân khu 7. Với quân số hiện tại là 232 người, Trung đoàn quản lý và sử dụng một khối lượng lớn tài sản và kinh phí quốc phòng, trong môi trường hoạt động đặc thù và phức tạp. Việc quản lý chi tiêu ngân sách quốc phòng gặp nhiều khó khăn do đặc thù chi tiêu và tính chất công tác. Nhận thức được tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB), đề tài nghiên cứu nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB tại Trung đoàn 657 để hạn chế rủi ro, khắc phục các quy trình yếu kém, nâng cao hiệu quả vận hành.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Trung đoàn 657 trong giai đoạn 2021-2022, sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp khảo sát bằng bảng câu hỏi và phỏng vấn Ban chỉ huy, các ban, bộ phận và đơn vị trực thuộc. Mục tiêu cụ thể là hệ thống hóa lý luận về KSNB, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB tại Trung đoàn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp Trung đoàn nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên khung lý thuyết về hệ thống kiểm soát nội bộ theo hướng dẫn của Tổ chức Quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) từ năm 1992 đến 2016. Hệ thống KSNB được định nghĩa là một quá trình liên tục, do nhà quản lý và nhân viên các cấp thực hiện nhằm đối phó với rủi ro và đảm bảo hợp lý việc đạt được mục tiêu tổ chức. Các thành phần cấu thành hệ thống gồm:

  • Môi trường kiểm soát: Bao gồm tính chính trực, giá trị đạo đức, triết lý quản lý, năng lực nhân viên, cơ cấu tổ chức và chính sách nhân sự.
  • Đánh giá rủi ro: Nhận dạng, đánh giá và đối phó với các rủi ro ảnh hưởng đến mục tiêu.
  • Hoạt động kiểm soát: Các chính sách, thủ tục nhằm ngăn ngừa, phát hiện và bù đắp sai sót, gian lận.
  • Thông tin và truyền thông: Hệ thống thông tin đảm bảo tính chính xác, kịp thời và truyền thông hiệu quả trong nội bộ và với bên ngoài.
  • Giám sát: Quá trình đánh giá và điều chỉnh hệ thống kiểm soát nội bộ để duy trì tính hữu hiệu.

Khung lý thuyết này giúp đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với đặc thù hoạt động quân sự và quản lý tài chính của Trung đoàn 657.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp khảo sát thực tế tại Trung đoàn 657 trong giai đoạn 2021-2022. Cỡ mẫu khảo sát gồm 86 đối tượng là Ban chỉ huy Trung đoàn, trưởng, phó các ban, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp và chiến sĩ. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thống kê có chủ đích, đảm bảo đại diện các bộ phận chức năng.

Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Bảng câu hỏi khảo sát được phát trực tiếp và thu hồi đầy đủ 86 phiếu.
  • Phỏng vấn trực tiếp các cán bộ chủ chốt.
  • Nghiên cứu tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý tài chính, ngân sách và KSNB trong quân đội.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm các câu trả lời để đánh giá thực trạng từng thành phần của hệ thống KSNB. Kết quả khảo sát được xử lý bằng phần mềm thống kê để đảm bảo tính chính xác và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Môi trường kiểm soát:

    • 65% cán bộ cho biết Trung đoàn chưa xây dựng quy tắc đạo đức ứng xử thành văn bản riêng biệt, tuy nhiên 100% cán bộ thực hiện nghiêm túc các yêu cầu về đạo đức ứng xử.
    • 78% cho rằng vẫn tồn tại áp lực hoặc cơ hội dẫn đến hành vi thiếu trung thực trong đơn vị.
    • 100% cán bộ được phổ biến và hướng dẫn rõ ràng về quy tắc đạo đức ứng xử.

  2. Năng lực nhân viên:

    • 100% đồng ý Trung đoàn có đề án vị trí việc làm cụ thể, căn cứ tuyển dụng và phân công dựa trên trình độ chuyên môn.
    • 87% có biện pháp kiểm tra năng lực cán bộ, 90% có biện pháp xử lý cán bộ không đủ năng lực.
    • Tuy nhiên, 9% cho biết vẫn tồn tại cán bộ không đủ năng lực làm việc.

  3. Triết lý quản lý và phong cách lãnh đạo:

    • 88% đánh giá cao vai trò của KSNB, 100% lãnh đạo kiên quyết chống gian lận và sai trái.
    • 98% nhận định phong cách lãnh đạo dân chủ, 100% các cuộc họp được tổ chức thường xuyên và công khai nội dung.

  4. Cơ cấu tổ chức và chính sách nhân sự:

    • 93% cho rằng cơ cấu nhân sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, 100% có bảng mô tả công việc cụ thể.
    • 70% cho biết Trung đoàn chưa xây dựng quy trình tuyển dụng nhân sự rõ ràng, 77% không có chính sách thu hút cán bộ giỏi.
    • 100% có quy định xử lý kỷ luật và quy chế khen thưởng rõ ràng, 93% cho rằng chính sách khen thưởng tạo động lực làm việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy Trung đoàn 657 đã xây dựng được môi trường kiểm soát nội bộ tương đối tốt với sự nghiêm túc trong thực hiện đạo đức ứng xử và nhận thức cao về vai trò của KSNB. Tuy nhiên, việc chưa có quy tắc đạo đức ứng xử thành văn bản riêng biệt và tồn tại áp lực dẫn đến hành vi thiếu trung thực là điểm cần khắc phục. Điều này phù hợp với thực trạng chung của các đơn vị quân đội khi môi trường hoạt động có tính đặc thù và áp lực cao.

Năng lực cán bộ được chú trọng qua việc xây dựng đề án vị trí việc làm và kiểm tra năng lực định kỳ, tuy nhiên vẫn còn một số cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, cần có chính sách đào tạo và điều chuyển phù hợp. Phong cách lãnh đạo dân chủ và sự công khai minh bạch trong quản lý tài chính góp phần tạo môi trường làm việc tích cực, đồng thuận cao trong đơn vị.

Cơ cấu tổ chức được đánh giá phù hợp, rõ ràng về quyền hạn và trách nhiệm, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kiểm soát. Tuy nhiên, thiếu quy trình tuyển dụng và chính sách thu hút nhân sự giỏi là hạn chế lớn, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực lâu dài. Các chính sách khen thưởng và xử lý kỷ luật được thực hiện nghiêm túc, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ đồng ý các nội dung khảo sát, bảng tổng hợp các điểm mạnh và hạn chế của từng thành phần hệ thống KSNB, giúp minh họa rõ nét thực trạng và ưu tiên giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện môi trường kiểm soát

    • Xây dựng và ban hành quy tắc đạo đức ứng xử thành văn bản riêng biệt, phổ biến rộng rãi trong toàn Trung đoàn trong vòng 6 tháng tới.
    • Tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức về đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát nội bộ cho toàn bộ cán bộ, chiến sĩ.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Chỉ huy Trung đoàn phối hợp Ban Chính trị.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ

    • Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ chưa đủ năng lực trong 12 tháng tới.
    • Áp dụng quy trình đánh giá năng lực định kỳ và xử lý nghiêm các trường hợp không đáp ứng yêu cầu.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức cán bộ và Ban Tài chính.

  3. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và chính sách nhân sự

    • Xây dựng quy trình tuyển dụng nhân sự rõ ràng, minh bạch, phù hợp với đặc thù quân đội trong 9 tháng tới.
    • Xây dựng chính sách thu hút, giữ chân cán bộ giỏi, có trình độ cao, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính và hậu cần.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Chỉ huy Trung đoàn phối hợp Cục Hậu cần Quân khu 7.

  4. Tăng cường hoạt động giám sát và kiểm soát

    • Hoàn thiện quy trình kiểm soát công tác luân chuyển, điều động cán bộ theo định kỳ nhằm giảm thiểu rủi ro do năng lực không phù hợp.
    • Tăng cường kiểm soát quy trình thanh toán, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật và nội bộ.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính và Ban Kiểm tra.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các đơn vị quân đội

    • Hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp với đặc thù quân sự, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và nhân sự.

  2. Cán bộ ngành tài chính, kế toán trong quân đội

    • Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát nội bộ, giúp cải thiện quy trình kế toán, quản lý ngân sách và kiểm soát chi tiêu.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị công

    • Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ trong khu vực công đặc thù.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về quốc phòng và tài chính

    • Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra, giám sát công tác quản lý tài chính trong các đơn vị quân đội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ thống kiểm soát nội bộ là gì và tại sao quan trọng với đơn vị quân đội?
    Hệ thống kiểm soát nội bộ là tập hợp các hoạt động, chính sách nhằm đảm bảo đơn vị hoạt động hiệu quả, tuân thủ pháp luật và bảo vệ tài sản. Trong quân đội, nó giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính, góp phần hoàn thành nhiệm vụ quốc phòng.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp khảo sát bằng bảng câu hỏi và phỏng vấn trực tiếp cán bộ, chiến sĩ tại Trung đoàn 657, với cỡ mẫu 86 người, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  3. Những hạn chế chính của hệ thống kiểm soát nội bộ tại Trung đoàn 657 là gì?
    Hạn chế gồm chưa có quy tắc đạo đức ứng xử thành văn bản riêng, tồn tại áp lực dẫn đến hành vi thiếu trung thực, thiếu quy trình tuyển dụng rõ ràng và chính sách thu hút nhân sự giỏi, cùng một số cán bộ chưa đủ năng lực làm việc.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả hệ thống kiểm soát nội bộ?
    Giải pháp bao gồm xây dựng quy tắc đạo đức ứng xử riêng biệt, nâng cao năng lực cán bộ qua đào tạo, hoàn thiện quy trình tuyển dụng và chính sách nhân sự, tăng cường kiểm soát luân chuyển cán bộ và quy trình thanh toán.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ?
    Hiệu quả được đánh giá qua các tiêu chí như mức độ tuân thủ quy định, giảm thiểu sai sót và gian lận, nâng cao năng lực nhân viên, tính minh bạch trong quản lý tài chính và sự hài lòng của cán bộ, chiến sĩ. Các kết quả khảo sát và báo cáo giám sát định kỳ là công cụ đánh giá quan trọng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về hệ thống kiểm soát nội bộ theo hướng dẫn của INTOSAI, phù hợp với đặc thù đơn vị quân đội.
  • Thực trạng tại Trung đoàn 657 cho thấy môi trường kiểm soát tương đối tốt nhưng còn tồn tại các hạn chế về quy tắc đạo đức, năng lực cán bộ và chính sách nhân sự.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện môi trường kiểm soát, nâng cao năng lực, hoàn thiện cơ cấu tổ chức và tăng cường hoạt động kiểm soát.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng giúp Trung đoàn nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc phòng.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm, đồng thời xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả liên tục.

Kêu gọi hành động: Các đơn vị quân đội và cơ quan quản lý nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hệ thống kiểm soát nội bộ, góp phần xây dựng lực lượng vững mạnh, quản lý tài chính hiệu quả và minh bạch.