Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, các đơn vị hành chính sự nghiệp công lập đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ công và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định là một trong những đơn vị sự nghiệp có thu tiêu biểu, với quy mô lớn và vai trò thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Từ năm 2018 đến 2020, bệnh viện đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể về doanh thu từ viện phí, bảo hiểm y tế (BHYT) và các khoản thu khác, đồng thời phát sinh nhiều chi phí hoạt động đa dạng. Tuy nhiên, công tác kế toán doanh thu, chi phí tại bệnh viện vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận về công tác kế toán doanh thu, chi phí tại các đơn vị sự nghiệp có thu, khảo sát thực trạng công tác kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2018-2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hỗ trợ phát triển bền vững bệnh viện. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào hoạt động kế toán doanh thu, chi phí tại bệnh viện, với dữ liệu thu thập từ hệ thống chứng từ kế toán, báo cáo tài chính và các văn bản pháp luật liên quan.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao tính minh bạch, chính xác trong quản lý tài chính, đồng thời hỗ trợ bệnh viện trong việc tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Định.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết kế toán hành chính sự nghiệp và mô hình quản lý tài chính công trong đơn vị sự nghiệp có thu. Lý thuyết kế toán hành chính sự nghiệp được thể hiện qua Thông tư số 107/2017/TT-BTC, quy định về chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm các nguyên tắc hạch toán, tổ chức chứng từ, tài khoản kế toán, sổ sách và báo cáo tài chính. Mô hình quản lý tài chính công tập trung vào việc quản lý nguồn thu, chi ngân sách nhà nước và các nguồn thu sự nghiệp, đảm bảo sự minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, kế toán doanh thu, kế toán chi phí, nguồn kinh phí hoạt động, chứng từ kế toán, sổ kế toán tổng hợp và chi tiết, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách. Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng các nguyên tắc quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập như nguyên tắc hạch toán rành mạch, nguyên tắc sử dụng nguồn thu đúng mục đích và nguyên tắc kiểm soát chi tiêu.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu bao gồm hệ thống chứng từ kế toán, sổ sách kế toán chi tiết và tổng hợp, báo cáo tài chính năm 2018, 2019, 2020 của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định, cùng các văn bản pháp luật hiện hành như Thông tư 107/2017/TT-BTC và các nghị định liên quan. Ngoài ra, các tài liệu nghiên cứu chuyên ngành và báo cáo ngành y tế cũng được sử dụng để bổ sung và đối chiếu thông tin.

Phương pháp thống kê được áp dụng để thu thập và xử lý số liệu, phân tích xu hướng biến động doanh thu và chi phí qua các năm. Phương pháp so sánh được sử dụng để đánh giá sự thay đổi về tỷ trọng các khoản thu, chi theo từng năm và so sánh với các đơn vị tương tự trong ngành. Phương pháp phân tích giúp luận giải các nguyên nhân, đánh giá ưu nhược điểm của công tác kế toán hiện tại. Phương pháp tổng hợp được dùng để hệ thống hóa lý luận và kết quả nghiên cứu, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kế toán và báo cáo tài chính của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2018-2020. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn diện, nhằm đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của dữ liệu. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong khoảng 3 năm, tập trung phân tích dữ liệu kế toán và thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí tại bệnh viện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu ổn định: Tổng nguồn thu của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định từ viện phí, BHYT và các khoản thu khác tăng trung bình khoảng 12% mỗi năm trong giai đoạn 2018-2020. Cụ thể, năm 2018 tổng thu đạt khoảng 150 tỷ đồng, năm 2020 tăng lên gần 190 tỷ đồng, phản ánh sự phát triển dịch vụ y tế và mở rộng phạm vi khám chữa bệnh.

  2. Chi phí hoạt động tăng theo doanh thu: Chi phí hoạt động của bệnh viện cũng tăng tương ứng, với mức tăng trung bình khoảng 10% mỗi năm. Năm 2018, chi phí hoạt động khoảng 130 tỷ đồng, đến năm 2020 tăng lên khoảng 165 tỷ đồng. Chi phí lớn nhất là chi tiền lương, vật tư y tế và chi phí mua thuốc, chiếm hơn 70% tổng chi phí.

  3. Công tác kế toán còn tồn tại hạn chế: Qua khảo sát thực trạng, công tác kế toán doanh thu, chi phí tại bệnh viện còn gặp khó khăn như: việc phân loại chi phí chưa chi tiết, hệ thống chứng từ kế toán chưa đồng bộ, một số nghiệp vụ hạch toán chưa kịp thời và chính xác, ảnh hưởng đến việc lập báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách.

  4. Tổ chức bộ máy kế toán phù hợp nhưng cần nâng cao năng lực: Phòng Tài chính – Kế toán có 29 cán bộ, trong đó 35% có trình độ đại học trở lên, tuy nhiên vẫn cần tăng cường đào tạo chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, với nhiều nguồn thu và chi đa dạng, cùng với sự thay đổi liên tục của chính sách tài chính và kế toán. So với các nghiên cứu tại các bệnh viện công lập khác, Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định có quy mô lớn hơn và mức độ phức tạp cao hơn trong quản lý tài chính, do đó đòi hỏi hệ thống kế toán phải chuyên nghiệp và linh hoạt hơn.

Việc tăng trưởng doanh thu và chi phí tương ứng phản ánh sự phát triển dịch vụ y tế và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân. Tuy nhiên, nếu công tác kế toán không được hoàn thiện, sẽ ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chi tiêu, gây lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả hoạt động. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu và chi phí qua các năm, bảng phân tích tỷ trọng các khoản chi và biểu đồ cơ cấu nhân sự phòng kế toán để minh họa rõ nét hơn.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của công tác kế toán doanh thu, chi phí trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời cung cấp cơ sở để xây dựng các giải pháp phù hợp với đặc thù của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán: Cần xây dựng và áp dụng hệ thống chứng từ kế toán đồng bộ, rõ ràng, đảm bảo đầy đủ các chỉ tiêu bắt buộc và phù hợp với quy định của Thông tư 107/2017/TT-BTC. Chủ thể thực hiện là Phòng Tài chính – Kế toán, với mục tiêu giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch trong vòng 6 tháng tới.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán hành chính sự nghiệp, kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán và cập nhật chính sách mới cho cán bộ kế toán. Mục tiêu tăng tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn cao lên 50% trong vòng 1 năm, do Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Triển khai phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp quản lý chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính tự động, giúp rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao độ chính xác. Thời gian thực hiện dự kiến trong 12 tháng, do Phòng Tài chính – Kế toán phối hợp với phòng Công nghệ thông tin đảm nhiệm.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kế toán: Thiết lập quy trình kiểm tra nội bộ định kỳ, đối chiếu số liệu giữa các bộ phận và báo cáo tài chính, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Mục tiêu giảm thiểu sai sót kế toán xuống dưới 2% trong năm tài chính tiếp theo, do Ban Kiểm soát và Phòng Tài chính – Kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ về công tác kế toán doanh thu, chi phí, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững đơn vị.

  2. Cán bộ kế toán và tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức chứng từ, hạch toán kế toán và lập báo cáo tài chính theo chế độ hành chính sự nghiệp.

  3. Nhà quản lý ngành y tế và tài chính công: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định phù hợp với đặc thù hoạt động tài chính của các đơn vị sự nghiệp có thu.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán, quản trị công: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu, học tập và phát triển các đề tài liên quan đến kế toán hành chính sự nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác kế toán doanh thu, chi phí tại bệnh viện có điểm gì đặc biệt?
    Công tác kế toán tại bệnh viện phải quản lý nhiều nguồn thu như viện phí, BHYT, thu khác và chi phí đa dạng từ lương, vật tư y tế đến chi phí dịch vụ, đòi hỏi hệ thống kế toán chi tiết, minh bạch và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật.

  2. Tại sao cần hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán?
    Chứng từ kế toán là cơ sở pháp lý và dữ liệu đầu vào cho toàn bộ quy trình kế toán. Hệ thống chứng từ hoàn chỉnh giúp giảm thiểu sai sót, tăng tính minh bạch và hỗ trợ kiểm soát tài chính hiệu quả.

  3. Phần mềm kế toán có vai trò như thế nào trong công tác kế toán bệnh viện?
    Phần mềm kế toán giúp tự động hóa việc ghi chép, tổng hợp số liệu, lập báo cáo tài chính nhanh chóng và chính xác, giảm tải công việc thủ công và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ kế toán?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, cập nhật chính sách mới, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và thực hành nghiệp vụ kế toán thực tế, giúp cán bộ kế toán đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý tài chính.

  5. Các giải pháp kiểm soát chi tiêu tại bệnh viện được đề xuất là gì?
    Bao gồm thiết lập quy trình kiểm tra nội bộ, đối chiếu số liệu thường xuyên, phân công trách nhiệm rõ ràng, áp dụng công nghệ thông tin và tăng cường giám sát nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong chi tiêu.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Bình Định giai đoạn 2018-2020.
  • Phát hiện doanh thu và chi phí hoạt động tăng trưởng ổn định, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế trong công tác kế toán như phân loại chi phí chưa chi tiết, chứng từ chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống chứng từ, nâng cao năng lực đội ngũ kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay: Các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các bệnh viện tuyến tỉnh, nên áp dụng các giải pháp này để nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.