Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ số và truyền thông đa phương tiện, các Đài Phát thanh và Truyền hình công lập đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng thông tin và truyền tải các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Định (Đài PT&TH Bình Định) là một trong những đơn vị sự nghiệp công lập có nhiệm vụ trọng yếu trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang cơ chế tài chính tự chủ đã đặt ra nhiều thách thức cho công tác kế toán tại Đài, khi tổ chức kế toán hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý tài chính hiệu quả và minh bạch.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện công tác kế toán tại Đài PT&TH Bình Định trong giai đoạn 2017-2019, nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý và điều hành. Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tổ chức bộ máy kế toán, vận dụng hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp với đặc thù hoạt động của Đài. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Đài mà còn có giá trị tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập có thu khác trong việc cải tiến công tác kế toán.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:
Lý thuyết về đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, phục vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công cộng. Kinh phí hoạt động có thể đến từ ngân sách nhà nước, thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động tài chính và các khoản thu khác theo quy định.
Nguyên tắc công tác kế toán: Bao gồm nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả, bất kiêm nhiệm. Các nguyên tắc này đảm bảo tính chính xác, kịp thời, đầy đủ và minh bạch trong công tác kế toán.
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Ba mô hình chính gồm tổ chức kế toán tập trung, phân tán và kết hợp vừa tập trung vừa phân tán, được lựa chọn dựa trên quy mô, đặc điểm hoạt động và phân cấp quản lý tài chính của đơn vị.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Việc sử dụng chứng từ điện tử và phần mềm kế toán giúp nâng cao hiệu quả xử lý thông tin, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời của báo cáo kế toán.
Các khái niệm chính được sử dụng gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, cơ chế tự chủ tài chính, bộ máy kế toán, chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, báo cáo tài chính, phần mềm kế toán.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:
Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn và khảo sát trực tiếp tại Phòng Kế hoạch – Tài chính Đài PT&TH Bình Định, bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán các năm 2017, 2018, 2019, hệ thống chứng từ, quy chế nội bộ, cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của cán bộ kế toán, phần mềm kế toán đang sử dụng.
Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các đề tài nghiên cứu liên quan tại Thư viện Đại học Quy Nhơn, các văn bản pháp luật của Chính phủ và Bộ Tài chính, như Nghị định 16/2015/NĐ-CP, Thông tư 150/2010/TT-BTC, Thông tư 99/2018/TT-BTC, Thông tư 107/2017/TT-BTC.
Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp mô tả, so sánh và đánh giá thực trạng công tác kế toán tại Đài, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ cán bộ kế toán và các báo cáo tài chính trong giai đoạn 2017-2019. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ đối tượng liên quan nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong khoảng 3 năm (2017-2019).
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tổ chức bộ máy kế toán còn nhiều bất cập: Đài PT&TH Bình Định hiện áp dụng mô hình kế toán tập trung với 103 viên chức, trong đó Phòng Kế hoạch – Tài chính đảm nhận toàn bộ công tác kế toán. Tuy nhiên, phân công công việc chưa tối ưu, dẫn đến khối lượng công việc lớn và áp lực cao cho nhân viên kế toán. Tỷ lệ nhân viên kế toán trên tổng số viên chức chưa tương xứng với khối lượng công việc, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý thông tin.
Vận dụng hệ thống chứng từ và tài khoản chưa đồng bộ: Việc sử dụng chứng từ kế toán và hệ thống tài khoản theo Thông tư 107/2017/TT-BTC đã được áp dụng nhưng còn tồn tại tình trạng chậm trễ trong luân chuyển chứng từ, gây ảnh hưởng đến tính kịp thời của báo cáo tài chính. Tỷ lệ chứng từ điện tử áp dụng còn thấp, chưa tận dụng hết lợi ích của công nghệ thông tin.
Báo cáo kế toán chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý: Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán các năm 2017-2019 phản ánh thông tin kế toán chính xác nhưng chưa kịp thời và chưa đầy đủ các chỉ tiêu quản lý nội bộ. So sánh với các đơn vị sự nghiệp công lập khác, tỷ lệ báo cáo đúng hạn đạt khoảng 75%, thấp hơn mức trung bình ngành là 85%.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán còn hạn chế: Phần mềm kế toán hiện tại được sử dụng nhưng chưa được tích hợp đầy đủ các phân hệ kế toán chi tiết, chưa có hệ thống quản trị người dùng chặt chẽ, dẫn đến rủi ro về bảo mật và sai sót dữ liệu. Việc sao lưu và bảo trì phần mềm chưa được thực hiện thường xuyên, tiềm ẩn nguy cơ mất mát dữ liệu.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ đặc thù hoạt động của Đài PT&TH Bình Định là đơn vị sự nghiệp công lập có thu, chịu sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước nhưng đồng thời phải tự chủ tài chính. Việc chuyển đổi cơ chế tài chính tự chủ đòi hỏi bộ máy kế toán phải linh hoạt, chuyên nghiệp hơn nhưng hiện tại chưa được đầu tư tương xứng về nhân lực và công nghệ.
So sánh với các nghiên cứu tại các đơn vị sự nghiệp công lập khác như bệnh viện và trường học, Đài PT&TH Bình Định có đặc thù về lĩnh vực truyền thông, yêu cầu thông tin kế toán phải nhanh chóng và chính xác để phục vụ công tác quản lý nội dung và tài chính. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán là xu hướng tất yếu, tuy nhiên Đài chưa tận dụng hết tiềm năng này.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ áp dụng chứng từ điện tử theo năm, bảng so sánh khối lượng công việc kế toán và số lượng nhân viên, biểu đồ tiến độ lập báo cáo tài chính so với quy định. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế trong công tác kế toán hiện tại.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường tổ chức bộ máy kế toán: Phân bổ lại nhân sự kế toán theo mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán, bổ sung thêm nhân viên kế toán chuyên trách các phần hành như kế toán vốn bằng tiền, kế toán thanh toán, kế toán tổng hợp. Mục tiêu giảm tải khối lượng công việc cho từng cá nhân, nâng cao hiệu quả xử lý thông tin trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Đài phối hợp Phòng Tổ chức - Hành chính.
Hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Đẩy mạnh áp dụng chứng từ điện tử, xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ nhanh chóng, minh bạch. Rà soát và cập nhật hệ thống tài khoản kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC để phù hợp với đặc thù hoạt động của Đài. Thời gian thực hiện: 6-9 tháng. Chủ thể: Phòng Kế hoạch – Tài chính phối hợp với nhà cung cấp phần mềm kế toán.
Nâng cao chất lượng báo cáo kế toán: Xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi tiết, kịp thời phục vụ công tác quản lý nội bộ. Tăng cường đào tạo cán bộ kế toán về kỹ năng lập báo cáo và phân tích số liệu. Mục tiêu đạt tỷ lệ báo cáo đúng hạn trên 90% trong năm tiếp theo. Chủ thể: Phòng Kế hoạch – Tài chính và Ban Giám đốc.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán tích hợp đầy đủ các phân hệ, xây dựng hệ thống quản trị người dùng chặt chẽ, tổ chức đào tạo sử dụng phần mềm cho cán bộ kế toán. Thiết lập quy trình sao lưu, bảo trì dữ liệu định kỳ. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Kỹ thuật và Phòng Kế hoạch – Tài chính.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo các Đài Phát thanh và Truyền hình công lập: Nhận diện các vấn đề trong công tác kế toán, từ đó xây dựng kế hoạch cải tiến phù hợp với đặc thù đơn vị mình, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
Cán bộ kế toán và quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập: Áp dụng các giải pháp tổ chức bộ máy, vận dụng chứng từ, tài khoản và ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng công tác kế toán.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị công: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các giải pháp thực tiễn trong lĩnh vực kế toán đơn vị sự nghiệp công lập có thu.
Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao công tác kế toán tại Đài PT&TH Bình Định cần được hoàn thiện?
Công tác kế toán hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý tài chính trong cơ chế tự chủ, thông tin kế toán chưa kịp thời và đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành và minh bạch tài chính.Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với Đài PT&TH Bình Định?
Mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán được đánh giá phù hợp, giúp phân bổ công việc hợp lý, tăng cường kiểm soát và nâng cao hiệu quả xử lý thông tin kế toán.Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò như thế nào trong công tác kế toán?
CNTT giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý và cung cấp báo cáo kịp thời, đồng thời nâng cao khả năng bảo mật và quản lý dữ liệu.Làm thế nào để nâng cao chất lượng báo cáo kế toán?
Cần xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi tiết, đào tạo cán bộ kế toán về kỹ năng lập báo cáo và phân tích số liệu, đồng thời áp dụng phần mềm kế toán hiện đại để hỗ trợ.Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
Các giải pháp được đề xuất có thể triển khai trong khoảng 6-12 tháng, tùy theo mức độ đầu tư và phối hợp thực hiện của các phòng ban liên quan.
Kết luận
- Luận văn đã phân tích toàn diện thực trạng công tác kế toán tại Đài PT&TH Bình Định trong giai đoạn 2017-2019, chỉ ra những tồn tại về tổ chức bộ máy, vận dụng chứng từ, tài khoản và ứng dụng công nghệ thông tin.
- Đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác kế toán, bao gồm tăng cường tổ chức bộ máy, hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản, nâng cao chất lượng báo cáo và ứng dụng CNTT.
- Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Đài và các đơn vị sự nghiệp công lập có thu khác.
- Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp trong vòng 12 tháng, đồng thời đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.
- Kêu gọi Ban Giám đốc Đài và các phòng ban liên quan phối hợp chặt chẽ để thực hiện các đề xuất, hướng tới công tác kế toán hiện đại, minh bạch và hiệu quả.