Tổng quan nghiên cứu

Quản lý trang thiết bị đóng vai trò then chốt trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực cảng biển, nơi trang thiết bị quyết định năng suất và chất lượng dịch vụ. Tại Công ty Cổ phần Cảng Nghệ Tĩnh, một trong những cảng biển lớn tại Bắc Trung Bộ, việc quản lý trang thiết bị từ mua sắm, sử dụng đến thanh lý đang đối mặt với nhiều thách thức. Giai đoạn 2021-2023, tổng sản lượng hàng hóa qua cảng đạt khoảng 6,108 triệu tấn, trong đó hàng container đạt gần 395.589 TEUs, phản ánh nhu cầu ngày càng tăng về trang thiết bị hiện đại và hiệu quả. Tuy nhiên, quy trình mua sắm còn phức tạp, nguồn vốn hạn chế, trong khi việc bảo dưỡng và thanh lý thiết bị chưa đồng bộ, gây ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác và chi phí vận hành.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung xây dựng khung lý thuyết quản lý trang thiết bị, phân tích thực trạng tại CTCP Cảng Nghệ Tĩnh và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu khấu hao và tăng năng suất sử dụng thiết bị. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý mua sắm, sử dụng và thanh lý trang thiết bị tại cảng trong giai đoạn 2021-2023, với đề xuất giải pháp thực hiện đến năm 2030. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp cảng nâng cao năng lực cạnh tranh, đảm bảo phát triển bền vững và tối ưu hóa chi phí vận hành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết quản lý trang thiết bị doanh nghiệp, tập trung vào ba nội dung chính: quản lý mua sắm, sử dụng và thanh lý trang thiết bị. Lý thuyết quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt hiệu quả cao trong điều kiện môi trường biến động. Mục tiêu quản lý trang thiết bị bao gồm đảm bảo an toàn, tối ưu hóa sử dụng, tiết kiệm chi phí và nâng cao doanh thu.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Trang thiết bị tại doanh nghiệp: Các công cụ, máy móc phục vụ sản xuất và dịch vụ, có vai trò quyết định năng suất và chất lượng.
  • Quản lý mua sắm: Quy trình xác định nhu cầu, lựa chọn nhà cung cấp, đàm phán và kiểm tra chất lượng thiết bị.
  • Quản lý sử dụng: Giám sát vận hành, bảo dưỡng, tính toán khấu hao và tối ưu hóa hiệu suất thiết bị.
  • Quản lý thanh lý: Xử lý thiết bị hết tuổi thọ hoặc không còn hiệu quả, đảm bảo thu hồi vốn và tuân thủ quy định pháp luật.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình nhân tố ảnh hưởng đến quản lý trang thiết bị, bao gồm nhân tố nội bộ như chất lượng thiết bị, tài chính, nhân sự và nhân tố bên ngoài như công nghệ, chính sách pháp luật, môi trường hoạt động.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Báo cáo thường niên, số liệu thống kê từ CTCP Cảng Nghệ Tĩnh giai đoạn 2021-2023, tài liệu pháp luật và các báo cáo ngành.
  • Dữ liệu sơ cấp: Phỏng vấn trực tiếp 03 cán bộ lãnh đạo và quản lý phòng ban liên quan đến quản lý trang thiết bị tại cảng vào tháng 6/2024.

Phương pháp phân tích dữ liệu gồm thống kê mô tả, so sánh, phân tích định tính và tổng hợp. Cỡ mẫu phỏng vấn được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tập trung vào các chuyên gia có vai trò quản lý thiết bị. Phân tích dữ liệu sơ cấp được tổng hợp để đánh giá thực trạng, trong khi dữ liệu thứ cấp được xử lý bằng các công cụ thống kê để xác định xu hướng và hiệu quả quản lý.

Timeline nghiên cứu trải dài từ thu thập dữ liệu thứ cấp giai đoạn 2021-2023, phỏng vấn sơ cấp tháng 6/2024, đến đề xuất giải pháp thực hiện đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quản lý mua sắm trang thiết bị: Cảng Nghệ Tĩnh đã đầu tư mạnh mẽ vào trang thiết bị hiện đại, với tổng chi phí mua sắm năm 2021 lên đến hàng tỷ đồng cho các thiết bị như xe đầu kéo, máy xúc lật và ben chứa hàng. Quy trình mua sắm được thực hiện theo biểu mẫu và phê duyệt nghiêm ngặt, tuy nhiên vẫn tồn tại khó khăn do thủ tục hành chính phức tạp và nguồn vốn hạn chế. Năm 2023, cảng tiếp tục đầu tư vào cẩu bờ chân đế cố định với chi phí trên 26 tỷ đồng, nâng cao năng lực xếp dỡ.

  2. Quản lý sử dụng trang thiết bị: Việc quản lý thông tin phương tiện được thực hiện chi tiết, bao gồm mã định danh, tải trọng, thời gian đăng kiểm và định mức tiêu hao nhiên liệu. Các thiết bị như cẩu bờ, xe đầu kéo và xe nâng được theo dõi giờ hoạt động và nhiên liệu tiêu thụ cụ thể. Phương pháp khấu hao chủ yếu là đường thẳng, với thời gian khấu hao từ 4 đến 10 năm tùy loại thiết bị. Bảo dưỡng định kỳ được áp dụng theo giờ hoạt động, giúp giảm thiểu sự cố và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

  3. Quản lý thanh lý trang thiết bị: Cảng đã thực hiện thanh lý các thiết bị hư hỏng và hết chu kỳ sử dụng theo quy trình minh bạch, với giá trị thu hồi hàng trăm triệu đến vài tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, việc đánh giá giá trị thiết bị trước thanh lý còn hạn chế, dẫn đến một số thiết bị giữ lại quá lâu hoặc thanh lý chưa tối ưu về mặt tài chính.

  4. Hiệu quả quản lý trang thiết bị: Qua phỏng vấn, các cán bộ quản lý đánh giá việc đầu tư và quản lý trang thiết bị đã góp phần nâng cao năng suất và giảm chi phí vận hành. Sản lượng hàng hóa qua cảng năm 2023 đạt 97,9% kế hoạch, trong đó hàng container đạt 98,9%. Tuy nhiên, áp lực chi phí khấu hao và bảo trì vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi cải tiến quy trình và đầu tư công nghệ bảo trì tiên tiến hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy CTCP Cảng Nghệ Tĩnh đã có những bước tiến quan trọng trong quản lý trang thiết bị, thể hiện qua việc đầu tư thiết bị hiện đại, áp dụng quy trình quản lý chặt chẽ và bảo dưỡng định kỳ. Việc sử dụng phương pháp khấu hao đường thẳng tuy đơn giản nhưng chưa phản ánh chính xác tốc độ hao mòn thực tế, đặc biệt với các thiết bị hoạt động cường độ cao như cẩu bờ và xe nâng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành cảng biển, việc áp dụng công nghệ giám sát từ xa và bảo trì dự báo là xu hướng giúp nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị.

Hạn chế về nguồn vốn và thủ tục hành chính phức tạp ảnh hưởng đến khả năng mua sắm đồng bộ và kịp thời thiết bị mới, làm giảm khả năng cạnh tranh của cảng so với các đối thủ trong khu vực. Việc thiếu kế hoạch thanh lý rõ ràng và đánh giá giá trị thiết bị chưa đầy đủ cũng làm giảm hiệu quả sử dụng vốn và tăng chi phí bảo trì không cần thiết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng hàng hóa, bảng chi phí đầu tư mua sắm theo năm và biểu mẫu theo dõi bảo dưỡng thiết bị, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả và các điểm cần cải thiện trong quản lý trang thiết bị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch mua sắm dài hạn và chiến lược đầu tư đồng bộ
    Đề xuất xây dựng kế hoạch mua sắm trang thiết bị chi tiết cho giai đoạn 2024-2030, dựa trên dự báo nhu cầu sản xuất và xu hướng công nghệ mới. Mục tiêu là đảm bảo nguồn vốn được phân bổ hợp lý, tránh mua sắm ngắn hạn gây lãng phí. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo và phòng Kỹ thuật, với đánh giá định kỳ hàng năm.

  2. Áp dụng công nghệ quản lý và bảo trì tiên tiến
    Triển khai hệ thống quản lý thiết bị thông minh tích hợp IoT để giám sát tình trạng thiết bị theo thời gian thực, từ đó thực hiện bảo trì dự báo thay vì bảo trì định kỳ truyền thống. Giải pháp này giúp giảm chi phí bảo trì không cần thiết và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Phòng Kỹ thuật phối hợp với phòng Công nghệ Thông tin thực hiện trong vòng 2 năm tới.

  3. Tối ưu hóa quy trình khấu hao và tài chính thiết bị
    Đề xuất áp dụng phương pháp khấu hao phù hợp hơn với đặc thù thiết bị, như khấu hao theo sản lượng hoặc gia tốc, nhằm phản ánh chính xác tốc độ hao mòn và hỗ trợ kế hoạch tái đầu tư hiệu quả. Phòng Tài chính – Kế toán phối hợp với phòng Kỹ thuật xây dựng chính sách mới trong năm 2024.

  4. Hoàn thiện quy trình thanh lý trang thiết bị
    Xây dựng quy trình đánh giá giá trị thiết bị trước khi thanh lý, đảm bảo minh bạch và tối ưu hóa thu hồi vốn. Đồng thời, tăng cường tìm kiếm đối tác mua lại thiết bị cũ và xử lý môi trường theo quy định. Phòng Kỹ thuật và phòng Pháp chế phối hợp thực hiện, áp dụng từ năm 2025.

  5. Nâng cao năng lực nhân sự quản lý và vận hành thiết bị
    Tổ chức đào tạo chuyên sâu về vận hành, bảo trì thiết bị hiện đại và công nghệ mới cho đội ngũ kỹ thuật viên và nhân viên vận hành. Mục tiêu nâng cao tay nghề, giảm sự cố và tăng hiệu quả sử dụng thiết bị. Phòng Tổ chức – Tiền lương phối hợp với phòng Kỹ thuật triển khai thường xuyên từ năm 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp cảng biển
    Giúp hiểu rõ về các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp quản lý trang thiết bị hiệu quả, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư và vận hành phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Phòng kỹ thuật và quản lý thiết bị
    Cung cấp kiến thức về quy trình quản lý mua sắm, sử dụng, bảo dưỡng và thanh lý thiết bị, hỗ trợ cải tiến quy trình và áp dụng công nghệ mới trong quản lý thiết bị.

  3. Chuyên gia tư vấn và nghiên cứu trong lĩnh vực logistics và quản lý kinh tế
    Tài liệu tham khảo để phát triển các mô hình quản lý trang thiết bị phù hợp với đặc thù ngành cảng biển và các doanh nghiệp logistics.

  4. Sinh viên và học viên cao học ngành quản lý kinh tế, quản trị doanh nghiệp
    Nâng cao hiểu biết về thực tiễn quản lý trang thiết bị trong doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực cảng biển, phục vụ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý trang thiết bị lại quan trọng đối với doanh nghiệp cảng biển?
    Trang thiết bị là yếu tố quyết định năng suất và chất lượng dịch vụ cảng. Quản lý hiệu quả giúp giảm chi phí vận hành, kéo dài tuổi thọ thiết bị và nâng cao năng lực cạnh tranh. Ví dụ, thiết bị hiện đại giúp rút ngắn thời gian bốc xếp, tăng khả năng tiếp nhận tàu.

  2. Phương pháp khấu hao nào phù hợp cho thiết bị cảng biển?
    Phương pháp khấu hao đường thẳng phổ biến nhưng chưa phản ánh chính xác tốc độ hao mòn. Khấu hao theo sản lượng hoặc gia tốc có thể phù hợp hơn, giúp doanh nghiệp dự báo chi phí và kế hoạch tái đầu tư hiệu quả hơn.

  3. Làm thế nào để tối ưu hóa việc sử dụng trang thiết bị?
    Áp dụng phần mềm quản lý thiết bị để lên lịch vận hành và bảo trì khoa học, phân bổ thiết bị phù hợp với từng công việc, đồng thời đào tạo nhân viên vận hành có tay nghề cao để giảm hư hỏng và tăng hiệu suất.

  4. Quy trình thanh lý thiết bị cần lưu ý những gì?
    Cần đánh giá chính xác giá trị thiết bị, tuân thủ quy định pháp luật, đảm bảo minh bạch và hiệu quả tài chính. Việc thanh lý đúng thời điểm giúp giải phóng vốn và không gian lưu trữ, đồng thời giảm chi phí bảo trì.

  5. Những thách thức lớn nhất trong quản lý trang thiết bị tại cảng Nghệ Tĩnh là gì?
    Bao gồm nguồn vốn hạn chế, thủ tục mua sắm phức tạp, thiếu kế hoạch dài hạn, áp lực chi phí khấu hao và bảo trì cao, cùng với việc chưa áp dụng rộng rãi công nghệ quản lý hiện đại. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành và năng lực cạnh tranh của cảng.

Kết luận

  • Quản lý trang thiết bị tại CTCP Cảng Nghệ Tĩnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giai đoạn 2021-2023, góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động cảng.
  • Việc đầu tư mua sắm thiết bị hiện đại, áp dụng quy trình quản lý chặt chẽ và bảo dưỡng định kỳ là những điểm mạnh nổi bật.
  • Hạn chế về nguồn vốn, thủ tục hành chính, phương pháp khấu hao chưa tối ưu và quy trình thanh lý chưa hoàn chỉnh cần được cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp chiến lược bao gồm xây dựng kế hoạch mua sắm dài hạn, áp dụng công nghệ quản lý tiên tiến, tối ưu hóa khấu hao và hoàn thiện quy trình thanh lý.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc nâng cao hiệu quả quản lý trang thiết bị tại các doanh nghiệp cảng biển, góp phần phát triển bền vững ngành logistics Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo CTCP Cảng Nghệ Tĩnh và các phòng ban liên quan nên triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong tương lai.