Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam những năm gần đây chịu ảnh hưởng bởi chính sách thắt chặt tiền tệ và đầu tư công, các doanh nghiệp xây dựng phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì và phát triển. Theo báo cáo của ngành, nhiều công ty xây dựng đã phải giải thể do cạnh tranh gay gắt và hạn chế về nguồn vốn. Trong giai đoạn 2011-2015, Công ty Cổ phần Xây dựng Thái Nguyên đã trải qua nhiều biến động về quản lý chi phí thi công xây dựng công trình, đặc biệt trong các dự án lớn như công trình kiên cố hóa hệ thống kênh Hồ Phượng Hoàng, huyện Đại Từ. Việc quản lý chi phí thi công xây dựng không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp mà còn tác động đến hiệu quả sử dụng vốn đầu tư và sự phát triển bền vững của ngành xây dựng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý chi phí thi công xây dựng tại Công ty Cổ phần Xây dựng Thái Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí trong giai đoạn 2016-2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình trong khoảng thời gian 2011-2015, với trọng tâm là dự án kiên cố hóa hệ thống kênh Hồ Phượng Hoàng. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần giảm giá thành sản phẩm xây dựng, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chi phí trong doanh nghiệp xây dựng và mô hình quản lý dự án thi công xây dựng công trình. Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Chi phí thi công xây dựng công trình: Bao gồm chi phí trực tiếp (vật liệu, nhân công, máy thi công), chi phí chung, thu nhập chịu thuế tính trước và thuế giá trị gia tăng.
  • Quản lý chi phí thi công xây dựng: Quá trình tổng hợp, phân tích và kiểm soát chi phí nhằm đảm bảo chi phí không vượt quá dự toán, đồng thời tối ưu hóa nguồn lực.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi phí: Nhóm nhân tố chủ quan như trình độ nhân lực, khoa học công nghệ, mặt bằng thi công; nhóm nhân tố khách quan như chính sách pháp luật, biến động thị trường.
  • Mô hình quản lý dự án thi công xây dựng: Bao gồm các nội dung quản lý tiến độ, khối lượng, chất lượng, chi phí, an toàn lao động và rủi ro.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp cả định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu tài chính, kế hoạch sản xuất kinh doanh, báo cáo thi công và quản lý chi phí của Công ty Cổ phần Xây dựng Thái Nguyên giai đoạn 2011-2015; các văn bản pháp luật liên quan; khảo sát thực tế tại công trường thi công công trình kiên cố hóa hệ thống kênh Hồ Phượng Hoàng.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu nghiên cứu dựa trên tiêu chí đại diện cho các dự án thi công trọng điểm của công ty, tập trung vào công trình Hồ Phượng Hoàng.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ chi phí thực tế với dự toán; phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý chi phí; đối chiếu với các quy định pháp luật và tiêu chuẩn ngành.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong vòng 6 tháng, từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2016, kết hợp khảo sát thực tế và phỏng vấn chuyên gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ chi phí vật liệu chiếm khoảng 45-50% tổng chi phí thi công trong các dự án của công ty, trong đó chi phí vật liệu qua các năm 2012-2014 có xu hướng tăng nhẹ do biến động giá thị trường.
  2. Chi phí nhân công chiếm khoảng 25-30% tổng chi phí, với sự biến động phụ thuộc vào trình độ và số lượng lao động tại công trường.
  3. Chi phí máy thi công và thiết bị chiếm khoảng 15-20%, tuy nhiên hiệu quả sử dụng máy móc chưa tối ưu, dẫn đến chi phí vận hành cao hơn dự kiến.
  4. Chi phí tài chính tăng khoảng 10-15% do chậm tiến độ thi công và thanh toán vốn, gây ứ đọng vốn và phát sinh chi phí lãi vay.
  5. Tồn tại trong quản lý chi phí bao gồm hệ thống định mức và đơn giá chưa sát thực tế, cơ cấu tổ chức quản lý cồng kềnh, kiểm soát vật tư và máy móc chưa hiệu quả, và thiếu ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong hệ thống định mức, đơn giá xây dựng và quy trình kiểm soát chi phí chưa chặt chẽ. So với một số nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ chi phí vật liệu và nhân công của công ty tương đối phù hợp, nhưng chi phí tài chính và chi phí máy thi công cao hơn mức trung bình ngành do chậm tiến độ và sử dụng máy móc chưa hiệu quả. Việc áp dụng các phần mềm quản lý dự án như Microsoft Project và ERP còn hạn chế, dẫn đến khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát chi phí kịp thời. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc cải thiện quản lý nhân lực, áp dụng công nghệ mới và tối ưu hóa quy trình kiểm soát chi phí là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo từng loại (vật liệu, nhân công, máy thi công, tài chính) và bảng so sánh chi phí thực tế với dự toán qua các năm để minh họa xu hướng và điểm bất thường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ nhân lực nhằm nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí nhân công không hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty và phòng nhân sự, thời gian: 2016-2018.
  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí bằng việc triển khai phần mềm quản lý dự án (Microsoft Project, ERP) để theo dõi tiến độ, chi phí và nguồn lực chính xác, kịp thời. Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin và quản lý dự án, thời gian: 2016-2017.
  3. Tối ưu hóa quy trình kiểm soát vật tư và máy móc thiết bị thông qua xây dựng quy trình cấp phát, kiểm tra và bảo trì máy móc chặt chẽ, giảm thất thoát và chi phí vận hành. Chủ thể: Ban chỉ huy công trường và phòng kỹ thuật, thời gian: 2016-2018.
  4. Rà soát và cập nhật hệ thống định mức, đơn giá thi công phù hợp với điều kiện thực tế và biến động thị trường nhằm đảm bảo tính chính xác trong dự toán và quyết toán công trình. Chủ thể: Phòng kế hoạch và tài chính, thời gian: 2016-2017.
  5. Tăng cường phối hợp với chủ đầu tư để đẩy nhanh tiến độ thanh toán nhằm giảm chi phí tài chính phát sinh do vốn ứ đọng. Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty và phòng kế toán, thời gian: liên tục từ 2016.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án các công ty xây dựng: Nghiên cứu giúp cải thiện công tác quản lý chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường.
  2. Chuyên viên kế hoạch, tài chính và kiểm soát chi phí: Áp dụng các phương pháp và giải pháp quản lý chi phí thi công xây dựng phù hợp với thực tế doanh nghiệp.
  3. Giảng viên và sinh viên ngành xây dựng, quản lý dự án: Tài liệu tham khảo bổ ích cho việc giảng dạy, học tập và nghiên cứu về quản lý chi phí thi công xây dựng công trình.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước và chủ đầu tư dự án xây dựng: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và nâng cao hiệu quả quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng công trình gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí bao gồm kiểm soát chi phí vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung, chi phí tài chính và các chi phí phát sinh khác nhằm đảm bảo chi phí không vượt quá dự toán và tối ưu hóa nguồn lực.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý chi phí thi công?
    Nhân tố chủ quan như trình độ nhân lực, áp dụng khoa học công nghệ, mặt bằng thi công; nhân tố khách quan như chính sách pháp luật, biến động thị trường và điều kiện kinh tế xã hội tại địa phương.

  3. Làm thế nào để giảm chi phí tài chính trong thi công xây dựng?
    Đẩy nhanh tiến độ thi công và thanh toán vốn, giảm thời gian ứ đọng vốn, đồng thời quản lý tốt các khoản vay và chi phí lãi vay là các biện pháp hiệu quả để giảm chi phí tài chính.

  4. Phần mềm nào hỗ trợ quản lý chi phí thi công xây dựng hiệu quả?
    Microsoft Project giúp lập kế hoạch và theo dõi tiến độ; ERP hỗ trợ quản lý tài nguyên doanh nghiệp; PMS quản lý thông tin dự án xây dựng theo quy định pháp luật Việt Nam.

  5. Tại sao việc cập nhật định mức và đơn giá thi công lại quan trọng?
    Định mức và đơn giá sát thực tế giúp dự toán chính xác, kiểm soát chi phí hiệu quả, tránh tình trạng thừa hoặc thiếu chi phí, đồng thời đảm bảo tính cạnh tranh và chất lượng công trình.

Kết luận

  • Quản lý chi phí thi công xây dựng là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả kinh doanh và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp xây dựng.
  • Thực trạng tại Công ty Cổ phần Xây dựng Thái Nguyên cho thấy nhiều tồn tại trong quản lý chi phí, đặc biệt là chi phí tài chính và sử dụng máy móc thiết bị.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể như nâng cao trình độ nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin, tối ưu hóa quy trình kiểm soát và cập nhật định mức đơn giá.
  • Các giải pháp này dự kiến được triển khai trong giai đoạn 2016-2020 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và lợi nhuận doanh nghiệp.
  • Khuyến nghị các doanh nghiệp xây dựng và cơ quan quản lý nhà nước tham khảo để hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần phát triển ngành xây dựng Việt Nam.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng công nghệ mới trong quản lý chi phí xây dựng.