Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2020, ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về quy mô và số lượng dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Tổng vốn đầu tư công trong giai đoạn 2006-2010 đạt trên 739 nghìn tỉ đồng, chiếm hơn 24% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, phản ánh tầm quan trọng của ngành xây dựng trong phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, công tác quản lý tư vấn giám sát thi công xây dựng còn nhiều hạn chế, như năng lực chuyên môn chưa đồng đều, quy trình quản lý hồ sơ và thủ tục còn rối rắm, dẫn đến chất lượng công trình chưa đảm bảo, tiến độ thi công kéo dài và thất thoát vốn đầu tư.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho, xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng quản lý tư vấn giám sát. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Mỹ Tho trong giai đoạn 2015-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng, đảm bảo chất lượng công trình, tiến độ thi công và sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án xây dựng, tập trung vào ba khái niệm chính: quản lý chất lượng thi công xây dựng, quản lý tiến độ thi công và quản lý khối lượng thi công. Lý thuyết quản lý chất lượng thi công xây dựng nhấn mạnh vai trò của giám sát trong việc đảm bảo công trình đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn xây dựng và hợp đồng thi công. Mô hình quản lý tiến độ thi công tập trung vào việc kiểm soát tiến độ thực hiện dự án, đảm bảo hoàn thành đúng kế hoạch. Quản lý khối lượng thi công liên quan đến việc kiểm tra, xác nhận khối lượng công việc hoàn thành, phục vụ cho công tác nghiệm thu và thanh toán.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các quy định pháp luật về xây dựng như Luật Xây dựng 2014, Luật Đấu thầu 2013, Nghị định 46/2015/NĐ-CP về quản lý chất lượng và bảo trì công trình xây dựng, cùng các tiêu chuẩn kỹ thuật Việt Nam (TCVN) liên quan đến nghiệm thu và kiểm tra chất lượng công trình. Các mô hình quản lý chất lượng công trình ở một số quốc gia như Nhật Bản, Pháp, Hoa Kỳ, Liên bang Nga và Trung Quốc cũng được phân tích để rút ra bài học kinh nghiệm phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Về định tính, tác giả thu thập, phân tích các tài liệu, văn bản pháp luật, báo cáo ngành và các nghiên cứu trước đây liên quan đến quản lý tư vấn giám sát xây dựng. Về định lượng, khảo sát được thực hiện thông qua bảng câu hỏi với cỡ mẫu khoảng 100-150 người tham gia, bao gồm cán bộ Ban Quản lý dự án, tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tại thành phố Mỹ Tho.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện kết hợp với mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS, thực hiện kiểm định độ tin cậy thang đo với hệ số Cronbach’s Alpha trên 0.8, phân tích nhân tố chính (PCA) để xác định các nhân tố ảnh hưởng chính, đồng thời phân tích ANOVA để so sánh quan điểm giữa các nhóm đối tượng. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2019, bao gồm các bước xây dựng mô hình khảo sát, thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực chuyên môn và kinh nghiệm của đội ngũ tư vấn giám sát còn hạn chế: Khoảng 65% người tham gia khảo sát đánh giá năng lực chuyên môn của cán bộ tư vấn giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, đặc biệt thiếu các chuyên gia có kinh nghiệm sâu rộng. Tình trạng mượn chứng chỉ và thiếu bộ phận kiểm tra chất lượng nội bộ phổ biến.

  2. Quy trình quản lý hồ sơ và thủ tục còn rối rắm: 72% ý kiến cho rằng quy trình tổ chức quản lý tư vấn giám sát tại Ban còn phức tạp, gây khó khăn trong việc theo dõi, kiểm soát tiến độ và chất lượng công trình. Việc lưu trữ hồ sơ chưa khoa học, thiếu minh bạch.

  3. Giải pháp tư vấn và tiến độ thi công chưa hợp lý: 58% người được hỏi nhận định các giải pháp tư vấn cho chủ đầu tư chưa thực sự phù hợp với thực tế thi công, dẫn đến tiến độ dự án thường bị chậm trễ so với kế hoạch ban đầu.

  4. Chế độ chính sách và thu hút nhân lực chưa hiệu quả: 60% ý kiến cho rằng chế độ đãi ngộ và chính sách thu hút nhân lực cho đội ngũ tư vấn giám sát chưa tương xứng với trách nhiệm và yêu cầu công việc, gây khó khăn trong việc giữ chân nhân tài.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có sự đầu tư đúng mức vào đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ tư vấn giám sát, cũng như thiếu cơ chế kiểm soát và đánh giá năng lực một cách chặt chẽ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khác, nhưng mức độ ảnh hưởng tại Mỹ Tho có phần nghiêm trọng hơn do quy mô dự án và nguồn lực hạn chế.

Việc quy trình quản lý hồ sơ và thủ tục còn phức tạp làm giảm hiệu quả giám sát, gây khó khăn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót trong thi công. Điều này cũng được phản ánh qua các báo cáo ngành và nghiên cứu gần đây. Các giải pháp tư vấn chưa phù hợp với thực tế thi công làm giảm khả năng kiểm soát tiến độ và chất lượng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư.

Chế độ chính sách chưa thu hút được nhân lực chất lượng cao là một trong những nguyên nhân khiến đội ngũ tư vấn giám sát thiếu ổn định, thiếu chuyên gia có kinh nghiệm, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng công tác giám sát. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự cải thiện toàn diện từ đào tạo, chính sách đến quy trình quản lý để nâng cao hiệu quả công tác tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ tư vấn giám sát: Ban Quản lý dự án cần phối hợp với các cơ sở đào tạo tổ chức các khóa huấn luyện nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án và cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật mới. Mục tiêu nâng cao trình độ cho ít nhất 80% cán bộ trong vòng 2 năm.

  2. Đơn giản hóa và chuẩn hóa quy trình quản lý hồ sơ, thủ tục: Xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, áp dụng phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ, chất lượng và tài liệu liên quan. Thời gian triển khai dự kiến trong 1 năm, do Ban Quản lý dự án chủ trì phối hợp với đơn vị công nghệ thông tin.

  3. Cải tiến giải pháp tư vấn phù hợp với thực tế thi công: Tăng cường phối hợp giữa tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát và nhà thầu thi công để xây dựng các biện pháp thi công khả thi, tối ưu tiến độ và chất lượng. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng quý để điều chỉnh kịp thời.

  4. Xây dựng chính sách thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao: Ban Quản lý dự án cần đề xuất với cấp có thẩm quyền các chính sách đãi ngộ, thưởng hiệu quả công việc, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp và cơ hội thăng tiến rõ ràng. Mục tiêu giảm tỷ lệ nghỉ việc xuống dưới 10% trong 3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án các địa phương: Có thể áp dụng các giải pháp nâng cao quản lý tư vấn giám sát, cải thiện hiệu quả quản lý dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

  2. Chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn xây dựng: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giám sát, từ đó nâng cao năng lực phối hợp, kiểm soát tiến độ và chất lượng công trình.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật liên quan đến quản lý dự án và giám sát thi công xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành xây dựng, quản lý dự án: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc ứng dụng trong đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác tư vấn giám sát lại quan trọng trong quản lý dự án xây dựng?
    Tư vấn giám sát giúp kiểm soát chất lượng, tiến độ và khối lượng thi công, đảm bảo công trình đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và hợp đồng, từ đó nâng cao hiệu quả đầu tư và giảm thiệt hại do sai sót.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả công tác tư vấn giám sát?
    Năng lực chuyên môn của cán bộ tư vấn, quy trình quản lý hồ sơ, chính sách đãi ngộ nhân sự và sự phối hợp giữa các bên liên quan là những yếu tố then chốt.

  3. Làm thế nào để cải thiện năng lực của đội ngũ tư vấn giám sát?
    Tăng cường đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý dự án, áp dụng các tiêu chuẩn và quy chuẩn mới, đồng thời xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, có chính sách thu hút nhân tài.

  4. Quy trình quản lý hồ sơ và thủ tục hiện nay có những hạn chế gì?
    Quy trình còn phức tạp, thiếu chuẩn hóa và chưa ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả, dẫn đến khó khăn trong việc theo dõi tiến độ, kiểm soát chất lượng và minh bạch thông tin.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng cho các địa phương khác không?
    Có thể, vì các vấn đề và giải pháp nghiên cứu mang tính phổ quát, phù hợp với các Ban Quản lý dự án có quy mô và đặc điểm tương tự, giúp nâng cao hiệu quả quản lý tư vấn giám sát trên phạm vi rộng.

Kết luận

  • Đề tài đã hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về quản lý tư vấn giám sát thi công xây dựng tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho, làm rõ các hạn chế và nguyên nhân chính.
  • Năng lực chuyên môn, quy trình quản lý hồ sơ, giải pháp tư vấn và chính sách nhân sự là những nhân tố ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác giám sát.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm nâng cao năng lực tư vấn giám sát, đơn giản hóa quy trình quản lý, cải tiến giải pháp thi công và xây dựng chính sách thu hút nhân lực.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại Mỹ Tho và các địa phương tương tự.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử và đánh giá hiệu quả các giải pháp trong vòng 1-3 năm tới.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng quản lý tư vấn giám sát xây dựng, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng và kinh tế địa phương!