Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) từ năm 2007, các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ nước ngoài có tiềm lực mạnh về tài chính, công nghệ và quản lý. Công ty Cổ phần Tập đoàn Thịnh Phát Kon Tum, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu nông sản, đặc biệt là sắn lát và tinh bột sắn, đã trải qua giai đoạn phát triển mạnh mẽ từ năm 2013 đến 2020. Tuy nhiên, công ty vẫn bộc lộ nhiều hạn chế về năng lực cạnh tranh như quy mô sản xuất còn khiêm tốn, năng lực quản lý và hiệu quả sử dụng vốn chưa cao, cũng như mối liên kết giữa các doanh nghiệp còn yếu.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Thịnh Phát Kon Tum trong giai đoạn 2013-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm giúp công ty duy trì và phát triển bền vững trên thị trường trong nước và quốc tế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành xuất khẩu sắn lát và tinh bột sắn.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho Ban lãnh đạo công ty trong việc nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng thị phần và lợi nhuận. Theo báo cáo ngành, Thịnh Phát Kon Tum chiếm khoảng 25-30% thị phần xuất khẩu sắn lát Việt Nam, khẳng định vị thế dẫn đầu nhưng cũng đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp như Tùng Lâm và Thành Tâm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh tế quản trị nổi bật để phân tích năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Trước hết là lý thuyết về cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường, nhấn mạnh vai trò của cạnh tranh trong việc điều chỉnh cung cầu, tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Lý thuyết này giúp hiểu rõ bản chất và nội dung cạnh tranh, bao gồm các công cụ cạnh tranh như sản phẩm, giá cả, phân phối và thời cơ thị trường.

Tiếp theo, mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael E. Porter được áp dụng để phân tích môi trường vi mô, gồm sức mạnh đàm phán của nhà cung cấp, khách hàng, mối đe dọa từ đối thủ tiềm năng, sản phẩm thay thế và mức độ cạnh tranh nội bộ ngành. Mô hình này giúp đánh giá các áp lực cạnh tranh mà Thịnh Phát Kon Tum phải đối mặt.

Ngoài ra, luận văn sử dụng khái niệm và mô hình chuỗi giá trị của Porter để phân tích các hoạt động nội bộ tạo ra lợi thế cạnh tranh, từ hoạt động đầu vào, sản xuất, marketing đến dịch vụ hậu mãi và các hoạt động hỗ trợ như quản trị nguồn nhân lực, phát triển công nghệ và thu mua.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, lợi thế cạnh tranh bền vững, chiến lược đại dương xanh, chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh (sản lượng, doanh thu, thị phần, hiệu quả kinh doanh, hình ảnh doanh nghiệp), và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh (môi trường vĩ mô, vi mô và nội bộ).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích thống kê và phương pháp chuyên gia để đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Thịnh Phát Kon Tum. Dữ liệu thu thập bao gồm số liệu kinh doanh của công ty và các đối thủ cạnh tranh chính trong ngành xuất khẩu sắn lát từ năm 2013 đến 2020, các báo cáo ngành, tài liệu pháp luật liên quan và khảo sát ý kiến của nhà quản lý, cán bộ công nhân viên công ty.

Cỡ mẫu khảo sát gồm hơn 300 nhân sự của công ty và đại diện các doanh nghiệp cùng ngành, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ định lượng như ma trận hình ảnh cạnh tranh, ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài và bên trong, cùng các chỉ số tài chính như tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, vốn đầu tư và vốn chủ sở hữu.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2013 đến 2020, tập trung vào phân tích biến động thị trường, năng lực cạnh tranh và đề xuất giải pháp phù hợp với từng giai đoạn phát triển của công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực cạnh tranh thị trường xuất khẩu sắn lát: Thịnh Phát Kon Tum chiếm khoảng 25-30% thị phần xuất khẩu sắn lát Việt Nam, dẫn đầu thị trường với sản lượng xuất khẩu gần 300.000 tấn mỗi năm. So với các đối thủ chính như Tùng Lâm (20-25%) và Thành Tâm (15-20%), công ty giữ vị thế vững chắc nhưng khoảng cách thị phần đang dần thu hẹp.

  2. Hiệu quả tài chính và tăng trưởng doanh thu: Doanh thu của công ty tăng từ 26 tỷ đồng năm 1997 lên trên 1.300 tỷ đồng năm 2012, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 20%. Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu duy trì ở mức 8-10%, cao hơn mức trung bình ngành là 6-7%, cho thấy hiệu quả kinh doanh tốt.

  3. Ảnh hưởng của môi trường vĩ mô: Tăng trưởng GDP Việt Nam trong giai đoạn nghiên cứu dao động quanh mức 5%, lạm phát được kiểm soát ở mức dưới 6,5%, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, chính sách tiền tệ thắt chặt và chi phí vốn cao đã ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn vay của công ty, làm tăng chi phí tài chính.

  4. Công nghệ và quản lý: Công ty áp dụng dây chuyền công nghệ hiện đại nhập khẩu từ các nước như Trung Quốc, Thái Lan, Italia, Nhật Bản và Hàn Quốc, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất. Tuy nhiên, công tác quản lý và tổ chức còn tồn tại hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành và khả năng đổi mới sáng tạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Thịnh Phát Kon Tum đã tận dụng tốt các lợi thế về vị trí địa lý, nguồn nguyên liệu và công nghệ để giữ vững vị trí dẫn đầu thị trường xuất khẩu sắn lát. Việc chiếm lĩnh khoảng 30% thị phần thể hiện năng lực cạnh tranh mạnh mẽ, tuy nhiên sự gia tăng thị phần của các đối thủ như Tùng Lâm và Thành Tâm cảnh báo về áp lực cạnh tranh ngày càng lớn.

Hiệu quả tài chính tích cực phản ánh khả năng quản lý chi phí và khai thác thị trường hiệu quả, nhưng chi phí vốn cao do chính sách tiền tệ thắt chặt là thách thức cần được giải quyết. Việc áp dụng công nghệ hiện đại đã giúp công ty nâng cao chất lượng sản phẩm, phù hợp với yêu cầu xuất khẩu quốc tế, đồng thời giảm thiểu tác động môi trường.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng với xu hướng các doanh nghiệp nông sản Việt Nam phải đổi mới công nghệ và nâng cao quản trị để thích ứng với hội nhập kinh tế toàn cầu. Việc sử dụng ma trận hình ảnh cạnh tranh và ma trận đánh giá các yếu tố bên trong, bên ngoài giúp công ty nhận diện rõ điểm mạnh, điểm yếu và các cơ hội, thách thức từ môi trường kinh doanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thị phần xuất khẩu sắn lát của các doanh nghiệp chính, bảng so sánh các chỉ số tài chính và ma trận đánh giá các yếu tố cạnh tranh để minh họa rõ ràng hơn về vị thế và năng lực của công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư công nghệ và đổi mới sáng tạo: Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và tăng năng suất lao động. Mục tiêu nâng tỷ lệ thu hồi tinh bột lên trên 90% trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng R&D.

  2. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Xây dựng chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng quản lý và chuyên môn cho cán bộ, công nhân viên, đặc biệt trong lĩnh vực quản trị chuỗi cung ứng và marketing quốc tế. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên có trình độ chuyên môn cao lên 60% trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và đào tạo.

  3. Mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Tăng cường nghiên cứu thị trường, phát triển các kênh phân phối mới tại các quốc gia Đông Nam Á và châu Âu nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống. Mục tiêu tăng doanh thu xuất khẩu thêm 20% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng kinh doanh và marketing.

  4. Cải thiện quản trị tài chính và tiếp cận vốn: Tái cấu trúc nguồn vốn, tìm kiếm các nguồn vốn ưu đãi và hợp tác với các tổ chức tài chính để giảm chi phí vốn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Mục tiêu giảm chi phí tài chính 10% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban tài chính và kế toán.

  5. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị và hợp tác với các doanh nghiệp trong ngành: Xây dựng mạng lưới cung ứng nguyên liệu ổn định, hợp tác phát triển sản phẩm mới và chia sẻ thông tin thị trường nhằm nâng cao sức mạnh cạnh tranh chung. Mục tiêu thiết lập ít nhất 3 liên kết chiến lược trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban điều hành và phòng phát triển kinh doanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp nông sản: Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với điều kiện thị trường và nội lực doanh nghiệp.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy phát triển ngành nông sản xuất khẩu.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, kinh tế nông nghiệp: Là tài liệu tham khảo hữu ích về lý thuyết cạnh tranh, mô hình phân tích năng lực cạnh tranh và ứng dụng thực tiễn trong ngành nông sản.

  4. Nhà đầu tư và đối tác kinh doanh: Giúp đánh giá tiềm năng và rủi ro khi hợp tác hoặc đầu tư vào các doanh nghiệp trong ngành xuất khẩu nông sản, đặc biệt là các doanh nghiệp có quy mô và năng lực như Thịnh Phát Kon Tum.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh của Thịnh Phát Kon Tum được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các chỉ tiêu như sản lượng, doanh thu, thị phần, hiệu quả tài chính (tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, vốn đầu tư), chất lượng sản phẩm và hình ảnh doanh nghiệp. Ví dụ, công ty chiếm khoảng 30% thị phần xuất khẩu sắn lát Việt Nam, thể hiện năng lực cạnh tranh mạnh mẽ.

  2. Các yếu tố môi trường nào ảnh hưởng lớn nhất đến năng lực cạnh tranh của công ty?
    Môi trường vĩ mô như tăng trưởng GDP, lạm phát, chính sách tiền tệ; môi trường vi mô gồm nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ cạnh tranh; và môi trường nội bộ như công nghệ, quản lý, nguồn nhân lực đều ảnh hưởng quan trọng. Ví dụ, chi phí vốn cao do chính sách tiền tệ thắt chặt đã ảnh hưởng đến hoạt động tài chính của công ty.

  3. Chiến lược đại dương xanh có thể áp dụng như thế nào cho Thịnh Phát Kon Tum?
    Chiến lược đại dương xanh tập trung vào tạo ra thị trường mới chưa có cạnh tranh hoặc ít cạnh tranh, thay vì chỉ cạnh tranh trong thị trường hiện tại. Công ty có thể phát triển sản phẩm mới, mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực chưa khai thác, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

  4. Công nghệ hiện đại đã giúp công ty cải thiện những mặt nào trong sản xuất?
    Công nghệ hiện đại giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng tỷ lệ thu hồi tinh bột, giảm chi phí sản xuất và ô nhiễm môi trường. Ví dụ, dây chuyền sản xuất sử dụng thiết bị nhập khẩu từ Italia, Nhật Bản giúp tiết kiệm điện năng và dầu đốt, đồng thời đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.

  5. Làm thế nào để công ty duy trì và mở rộng thị phần trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt?
    Công ty cần đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng, phát triển nguồn nhân lực, cải tiến công nghệ và mở rộng thị trường xuất khẩu. Đồng thời, tăng cường liên kết chuỗi giá trị và cải thiện quản trị tài chính để nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh tổng thể.

Kết luận

  • Thịnh Phát Kon Tum giữ vị trí dẫn đầu thị trường xuất khẩu sắn lát Việt Nam với thị phần khoảng 30%, tuy nhiên đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gia tăng từ các doanh nghiệp cùng ngành.
  • Công ty đã đạt được tăng trưởng doanh thu ấn tượng, hiệu quả tài chính tốt và áp dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Môi trường kinh tế vĩ mô ổn định nhưng chi phí vốn cao và hạn chế trong quản lý là những thách thức cần giải quyết.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đổi mới công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, mở rộng thị trường và cải thiện quản trị tài chính nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho Ban lãnh đạo công ty và các bên liên quan trong việc hoạch định chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2025 và xa hơn.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá năng lực cạnh tranh để điều chỉnh chiến lược phù hợp với diễn biến thị trường và môi trường kinh doanh.