Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, vốn đầu tư xây dựng cơ bản (VĐTXDCB) từ ngân sách nhà nước (NSNN) giữ vai trò then chốt trong việc phát triển kết cấu hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tại thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, giai đoạn 2017-2019, công tác quản lý và thanh toán VĐTXDCB từ NSNN đã đạt được nhiều kết quả tích cực như đảm bảo tiến độ thi công, góp phần thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như tiến độ giải ngân vốn chậm, chất lượng nguồn nhân lực chưa cao, và các biện pháp chế tài chưa đủ mạnh, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn chưa tối ưu.

Mục tiêu chính của luận văn là xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý, thanh toán VĐTXDCB từ NSNN trên địa bàn thị xã Trảng Bàng, nhằm góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội địa phương đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN tại thị xã Trảng Bàng trong giai đoạn 2017-2019, với số liệu cụ thể về tỷ lệ thanh toán, tạm ứng vốn, thu hồi tạm ứng và quyết toán dự án.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp các cơ quan quản lý địa phương nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, giảm thiểu thất thoát, lãng phí, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững và ổn định xã hội tại thị xã Trảng Bàng và tỉnh Tây Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý vốn đầu tư công: Nhấn mạnh vai trò của việc lập kế hoạch, phân bổ và kiểm soát vốn đầu tư nhằm đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, hiệu quả và tiết kiệm.
  • Mô hình quản lý thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Tập trung vào quy trình thanh toán, tạm ứng, kiểm soát và quyết toán vốn đầu tư theo các quy định pháp luật hiện hành.
  • Khái niệm chất lượng trong quản lý và thanh toán vốn đầu tư: Đánh giá dựa trên các tiêu chí như tính kịp thời, chính xác, minh bạch và hiệu quả trong sử dụng vốn.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn đầu tư xây dựng cơ bản (VĐTXDCB), ngân sách nhà nước (NSNN), quản lý vốn đầu tư công, thanh toán vốn đầu tư, quyết toán dự án, và kiểm soát chi tiêu ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp với phân tích số liệu thứ cấp và sơ cấp. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ các báo cáo thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản của thị xã Trảng Bàng giai đoạn 2017-2019; các văn bản pháp luật liên quan; ý kiến khảo sát và phỏng vấn chuyên gia, lãnh đạo, cán bộ quản lý các phòng ban liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.
  • Phương pháp phân tích: So sánh, thống kê mô tả, tổng hợp và đánh giá thực trạng công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát và phỏng vấn các chuyên gia, lãnh đạo, cán bộ quản lý có kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Trảng Bàng nhằm đảm bảo tính khách quan và độ chính xác cao.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2017-2019, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2025.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan, dựa trên cơ sở lý luận vững chắc và dữ liệu thực tiễn cụ thể.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Tỷ lệ thanh toán vốn đầu tư từ NSNN tại thị xã Trảng Bàng trong giai đoạn 2017-2019 đạt khoảng 85%, góp phần đảm bảo tiến độ thi công các công trình. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại tình trạng chậm giải ngân vốn, ảnh hưởng đến tiến độ dự án.

  2. Tình hình tạm ứng và thu hồi tạm ứng vốn: Tỷ lệ tạm ứng vốn trung bình khoảng 30% giá trị hợp đồng, với tỷ lệ thu hồi tạm ứng đạt khoảng 90%. Việc thu hồi tạm ứng chưa kịp thời dẫn đến tồn đọng vốn và ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

  3. Chất lượng công tác quyết toán dự án hoàn thành: Tỷ lệ quyết toán dự án hoàn thành đạt khoảng 70% tổng số dự án trong giai đoạn nghiên cứu. Một số dự án chưa được quyết toán kịp thời do hồ sơ chưa đầy đủ hoặc chưa được phê duyệt quyết toán.

  4. Công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng vốn đầu tư: Hoạt động thanh tra, kiểm tra được thực hiện thường xuyên nhưng còn hạn chế về nguồn lực và chế tài xử lý chưa đủ mạnh, dẫn đến một số sai phạm chưa được xử lý triệt để.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm: tiến độ giải ngân vốn chậm do kế hoạch vốn chưa sát với khả năng thực hiện của chủ đầu tư; chất lượng nguồn nhân lực quản lý vốn đầu tư còn hạn chế; các biện pháp chế tài và kiểm soát chưa đủ mạnh để ngăn chặn thất thoát, lãng phí; và sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa đồng bộ.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc nâng cao chất lượng quản lý và thanh toán vốn đầu tư công đòi hỏi sự cải tiến đồng bộ về quy trình, công nghệ thông tin, và năng lực cán bộ quản lý. Việc áp dụng công nghệ số trong quản lý ngân sách và thanh toán vốn đầu tư được đánh giá là một trong những giải pháp hiệu quả đã được nhiều quốc gia phát triển áp dụng thành công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ thanh toán vốn theo năm, tỷ lệ tạm ứng và thu hồi tạm ứng, cũng như số lượng dự án quyết toán kịp thời và kết quả thanh tra, kiểm tra. Bảng tổng hợp các chỉ tiêu này giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng trong công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Trảng Bàng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường lập kế hoạch vốn sát thực tế: Chủ động điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư phù hợp với năng lực thực hiện của chủ đầu tư, đảm bảo tiến độ giải ngân và sử dụng vốn hiệu quả. Thời gian thực hiện: ngay trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, Sở Kế hoạch - Đầu tư.

  2. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực quản lý vốn đầu tư: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý và kiểm soát. Thời gian thực hiện: liên tục trong giai đoạn 2022-2025. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và thanh toán vốn: Xây dựng hệ thống quản lý thông tin vốn đầu tư trực tuyến, minh bạch hóa quy trình thanh toán, giám sát tiến độ và kết quả sử dụng vốn. Thời gian thực hiện: triển khai trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Kho bạc Nhà nước, Sở Tài chính, UBND thị xã.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và chế tài xử lý vi phạm: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nâng cao hiệu quả thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì thường xuyên. Chủ thể thực hiện: Thanh tra Nhà nước, UBND thị xã, Kho bạc Nhà nước.

  5. Hoàn thiện quy trình quyết toán dự án: Rút ngắn thời gian phê duyệt quyết toán, hướng dẫn chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ quyết toán đúng quy định, đảm bảo tính chính xác và kịp thời. Thời gian thực hiện: trong năm kế hoạch đầu tư tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban Quản lý dự án thị xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đầu tư công: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý vốn tại địa phương.

  2. Lãnh đạo và cán bộ các phòng ban tài chính, kế hoạch, quản lý dự án: Cung cấp cơ sở dữ liệu và giải pháp thực tiễn để áp dụng trong công tác lập kế hoạch, phân bổ và kiểm soát vốn đầu tư.

  3. Chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý kinh tế và đầu tư công: Tài liệu tham khảo bổ ích cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý vốn đầu tư công và chính sách tài chính công.

  4. Các tổ chức, đơn vị liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản: Hỗ trợ nâng cao nhận thức về quản lý vốn, quy trình thanh toán và quyết toán dự án, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN là tổng thể các biện pháp nhằm đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí trong quá trình đầu tư xây dựng cơ bản. Ví dụ, việc kiểm soát thanh toán và quyết toán dự án theo quy định pháp luật giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng vốn.

  2. Tại sao công tác thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản lại quan trọng?
    Thanh toán vốn là khâu then chốt để đảm bảo tiến độ thi công và sử dụng vốn đúng mục đích. Việc thanh toán kịp thời giúp nhà thầu có nguồn lực thực hiện công trình, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chi phí, tránh thất thoát. Theo báo cáo, tỷ lệ thanh toán vốn tại Trảng Bàng đạt khoảng 85% trong giai đoạn 2017-2019.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Trảng Bàng là gì?
    Khó khăn gồm tiến độ giải ngân vốn chậm, chất lượng nguồn nhân lực quản lý còn hạn chế, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ mạnh, và sự phối hợp giữa các cơ quan chưa đồng bộ. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và tiến độ dự án.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư?
    Các giải pháp bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường thanh tra, kiểm tra, hoàn thiện quy trình quyết toán và lập kế hoạch vốn sát thực tế. Ví dụ, việc xây dựng hệ thống quản lý vốn đầu tư trực tuyến giúp minh bạch và kiểm soát tốt hơn.

  5. Ai là chủ thể chịu trách nhiệm trong công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản?
    Chủ đầu tư chịu trách nhiệm quản lý và sử dụng vốn đúng mục đích; cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước thực hiện quản lý, kiểm soát và thanh toán vốn; các cơ quan quản lý cấp trên kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch đầu tư và sử dụng vốn.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại thị xã Trảng Bàng giai đoạn 2017-2019, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế cụ thể.
  • Các hạn chế chủ yếu liên quan đến tiến độ giải ngân, chất lượng nguồn nhân lực và hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm soát và hoàn thiện quy trình quyết toán.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương đến năm 2025.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng địa phương sớm triển khai các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hiệu quả và minh bạch.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu, cần mở rộng phạm vi khảo sát, cập nhật số liệu mới và áp dụng các công nghệ quản lý hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh Tây Ninh và các địa phương khác.