Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, việc học tiếng Anh trở thành một nhu cầu thiết yếu trong giáo dục đại học. Tuy nhiên, sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự hứng thú và động lực học tập, dẫn đến kết quả học tập chưa tối ưu. Nghiên cứu này tập trung vào việc khai thác podcast tiếng Anh như một hoạt động mở đầu (lead-in activity) nhằm tăng cường sự quan tâm của sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội. Qua khảo sát 119 sinh viên, nghiên cứu đánh giá mức độ thay đổi về sự hứng thú học tiếng Anh trước và sau khi tích hợp podcast vào các bài học nghe và nói. Kết quả cho thấy sự gia tăng rõ rệt về sự quan tâm và tương tác của sinh viên, với nội dung podcast mang tính thực tiễn và các cuộc hội thoại đời thường đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao trải nghiệm học tập. Nghiên cứu được thực hiện trong một học kỳ (10 tuần) tại Hà Nội, tập trung vào các lớp học tiếng Anh dành cho sinh viên các ngành kỹ thuật như Công nghệ Kỹ thuật Nhiệt, Điện tử Viễn thông, và Mạng máy tính. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc ứng dụng công nghệ số trong giảng dạy ngoại ngữ, góp phần nâng cao hiệu quả và tính hấp dẫn của các khóa học tiếng Anh cho sinh viên không chuyên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sự quan tâm trong học tập ngoại ngữ, hoạt động mở đầu trong giảng dạy, và tích hợp công nghệ trong giáo dục tiếng Anh.

  • Lý thuyết về sự quan tâm (Interest Theory): Được phát triển bởi Keller (2010) và Hidi & Renninger (2006), sự quan tâm được xem là yếu tố then chốt thúc đẩy động lực học tập, bao gồm hai dạng chính là quan tâm tình huống (situational interest) và quan tâm cá nhân (individual interest). Quan tâm tình huống có thể được kích thích thông qua các hoạt động hấp dẫn, trong khi quan tâm cá nhân là sự gắn bó lâu dài với môn học.

  • Lý thuyết về hoạt động mở đầu (Lead-in Activity): Theo Arendas (1998) và Cooper (1992), hoạt động mở đầu có vai trò thu hút sự chú ý, tạo động lực, thiết lập mục tiêu học tập và kết nối kiến thức cũ với nội dung mới. Các chiến lược mở đầu hiệu quả cần đảm bảo tính sinh động, liên quan đến đời sống học sinh và tập trung vào người học.

  • Lý thuyết tích hợp công nghệ trong giáo dục tiếng Anh: Công nghệ được xem là công cụ hỗ trợ đắc lực trong việc tạo môi trường học tập tương tác, cá nhân hóa và phát triển kỹ năng ngôn ngữ (Chapelle, 2001; Lien, 2022). Podcast, với tính chất linh hoạt và đa dạng, được đánh giá là phương tiện phù hợp để nâng cao kỹ năng nghe và nói, đồng thời thúc đẩy sự tự chủ trong học tập.

Các khái niệm chính bao gồm: sự quan tâm trong học tập ngoại ngữ, hoạt động mở đầu, podcast giáo dục, và tích hợp công nghệ trong giảng dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp khảo sát định lượng và phỏng vấn bán cấu trúc nhằm thu thập dữ liệu toàn diện về sự thay đổi trong sự quan tâm và nhận thức của sinh viên.

  • Nguồn dữ liệu: 119 sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, thuộc các ngành kỹ thuật khác nhau.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích (purposive sampling) nhằm đảm bảo đa dạng về ngành học và đặc điểm sinh viên.

  • Công cụ thu thập dữ liệu: Bảng khảo sát trước và sau can thiệp, dựa trên thang đo AMTB của Gardner (1985) với các câu hỏi Likert 5 mức độ; phỏng vấn bán cấu trúc với 10 sinh viên để khai thác sâu nhận thức và thái độ.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý thống kê so sánh mức độ quan tâm trước và sau khi sử dụng podcast; dữ liệu định tính được phân tích theo chủ đề nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và trải nghiệm học tập.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu diễn ra trong 10 tuần học kỳ, với sự phối hợp chặt chẽ giữa giảng viên chính và các đồng nghiệp để đảm bảo tính nhất quán trong việc tích hợp podcast vào hoạt động mở đầu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng cường sự quan tâm học tiếng Anh: Kết quả khảo sát cho thấy mức độ quan tâm trung bình của sinh viên tăng từ khoảng 3.1 lên 4.2 trên thang điểm 5 sau khi tích hợp podcast, tương đương mức tăng 35%. Điều này chứng tỏ podcast có tác động tích cực trong việc kích thích sự hứng thú học tập.

  2. Cải thiện kỹ năng nghe và nói: 78% sinh viên phản hồi rằng podcast giúp họ làm quen với các giọng nói và ngữ điệu khác nhau, nâng cao khả năng nghe hiểu; 65% cho biết podcast hỗ trợ phát triển kỹ năng nói thông qua việc bắt chước và luyện tập theo nội dung.

  3. Thái độ tích cực đối với podcast: Qua phỏng vấn, đa số sinh viên bày tỏ sự yêu thích với hình thức học tập mới, đánh giá cao tính thực tế và gần gũi của các chủ đề podcast, đồng thời cảm thấy tự tin hơn khi tham gia các hoạt động giao tiếp tiếng Anh.

  4. Khó khăn và thách thức: Một số sinh viên (khoảng 20%) gặp khó khăn với tốc độ nói nhanh và các giọng địa phương khác nhau trong podcast, ảnh hưởng đến sự tự tin và động lực học tập.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng rõ rệt về sự quan tâm học tiếng Anh sau khi sử dụng podcast phù hợp với lý thuyết về quan tâm tình huống, khi các hoạt động mở đầu hấp dẫn kích thích sự chú ý và hứng thú của người học. Việc sử dụng podcast với nội dung thực tế và đa dạng giúp sinh viên cảm nhận được tính ứng dụng của tiếng Anh trong đời sống, từ đó nâng cao động lực học tập. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trước đây về lợi ích của podcast trong giáo dục ngoại ngữ (Chinnery, 2006; Rachmaniputri et al., 2021).

Phân tích dữ liệu định tính cho thấy podcast không chỉ giúp cải thiện kỹ năng nghe mà còn tạo điều kiện cho sinh viên luyện tập nói, góp phần phát triển toàn diện kỹ năng giao tiếp. Tuy nhiên, sự đa dạng về giọng nói và tốc độ nói nhanh cũng đặt ra thách thức, đòi hỏi giáo viên cần lựa chọn podcast phù hợp và hỗ trợ thêm cho sinh viên yếu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ quan tâm trước và sau can thiệp, bảng tổng hợp phản hồi về kỹ năng nghe và nói, cũng như biểu đồ phân bố các khó khăn gặp phải. Những kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp công nghệ một cách có chiến lược và phù hợp với đặc điểm người học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường lựa chọn podcast phù hợp: Giáo viên cần lựa chọn các podcast có nội dung gần gũi với chuyên ngành và trình độ sinh viên, đảm bảo tính thực tế và dễ tiếp cận nhằm tối ưu hóa sự quan tâm và hiệu quả học tập.

  2. Phát triển tài liệu hỗ trợ: Xây dựng các bài tập, câu hỏi thảo luận và hướng dẫn đi kèm podcast để giúp sinh viên hiểu sâu và luyện tập kỹ năng nghe - nói hiệu quả hơn trong vòng 1 học kỳ.

  3. Tổ chức các buổi hướng dẫn kỹ năng nghe: Tổ chức các buổi tập huấn kỹ năng nghe hiểu và xử lý các giọng nói khác nhau, giúp sinh viên vượt qua khó khăn về ngữ điệu và tốc độ nói trong podcast, thực hiện trong 2 tháng đầu học kỳ.

  4. Khuyến khích tự học và tự chủ: Tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận podcast ngoài giờ học, khuyến khích tự học qua các nền tảng trực tuyến, đồng thời xây dựng môi trường học tập linh hoạt, hỗ trợ phát triển kỹ năng tự học trong suốt quá trình học.

  5. Đào tạo giảng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng cho giảng viên về cách tích hợp podcast và công nghệ số trong giảng dạy, nâng cao năng lực thiết kế hoạt động mở đầu hiệu quả, thực hiện định kỳ hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học kỹ thuật: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp tích hợp podcast vào giảng dạy, giúp nâng cao hiệu quả bài giảng và tăng sự hứng thú của sinh viên không chuyên.

  2. Nhà quản lý giáo dục và chuyên viên phát triển chương trình: Tham khảo để xây dựng chính sách và chương trình đào tạo ngoại ngữ phù hợp với xu hướng công nghệ, đáp ứng nhu cầu đa dạng của sinh viên.

  3. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về vai trò của công nghệ trong giảng dạy ngoại ngữ, từ đó áp dụng vào thực tiễn giảng dạy tương lai.

  4. Nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và công nghệ: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu về tác động của podcast trong môi trường học tập đa ngành, mở rộng hướng nghiên cứu về tích hợp công nghệ trong giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Podcast có thực sự giúp tăng sự quan tâm học tiếng Anh không?
    Có, nghiên cứu cho thấy mức độ quan tâm của sinh viên tăng khoảng 35% sau khi sử dụng podcast như hoạt động mở đầu, giúp kích thích sự hứng thú và tương tác trong lớp học.

  2. Làm thế nào để chọn podcast phù hợp cho sinh viên không chuyên?
    Nên chọn podcast có nội dung gần gũi với chuyên ngành, trình độ phù hợp, âm thanh rõ ràng và có tính thực tế cao để sinh viên dễ tiếp thu và cảm thấy hứng thú.

  3. Podcast có giúp cải thiện kỹ năng nói không?
    Có, podcast cung cấp mô hình phát âm và ngữ điệu tự nhiên, giúp sinh viên luyện tập bắt chước và nâng cao kỹ năng nói thông qua các hoạt động tương tác đi kèm.

  4. Sinh viên gặp khó khăn gì khi học qua podcast?
    Một số khó khăn phổ biến là tốc độ nói nhanh, giọng địa phương khác nhau và thiếu ngữ cảnh hình ảnh hỗ trợ, có thể gây khó hiểu và giảm động lực học tập.

  5. Giáo viên cần làm gì để hỗ trợ sinh viên khi sử dụng podcast?
    Giáo viên nên lựa chọn podcast phù hợp, xây dựng tài liệu hỗ trợ, tổ chức hướng dẫn kỹ năng nghe và tạo môi trường học tập khuyến khích tự học để giúp sinh viên vượt qua khó khăn.

Kết luận

  • Podcast là công cụ hiệu quả để tăng cường sự quan tâm và động lực học tiếng Anh cho sinh viên không chuyên ngành.
  • Việc tích hợp podcast vào hoạt động mở đầu giúp cải thiện kỹ năng nghe và nói, đồng thời tạo môi trường học tập sinh động, gần gũi.
  • Thách thức về tốc độ và giọng nói đa dạng cần được khắc phục bằng lựa chọn nội dung phù hợp và hỗ trợ giảng dạy.
  • Nghiên cứu góp phần mở rộng hiểu biết về ứng dụng công nghệ trong giáo dục ngoại ngữ, đặc biệt trong môi trường đại học kỹ thuật.
  • Các bước tiếp theo bao gồm phát triển tài liệu hỗ trợ, đào tạo giảng viên và mở rộng nghiên cứu sang các đối tượng sinh viên khác nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy tiếng Anh.

Hãy áp dụng những kết quả và đề xuất từ nghiên cứu này để đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng học tập tiếng Anh cho sinh viên không chuyên ngành tại các trường đại học kỹ thuật.