Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành du lịch được xem là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo động lực phát triển cho nhiều ngành khác. Theo báo cáo của ngành, doanh thu du lịch tăng trưởng mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và góp phần xóa đói giảm nghèo. Trong đó, du lịch văn hóa, dựa trên khai thác các giá trị di tích lịch sử - văn hóa và lễ hội truyền thống, ngày càng thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước.

Luận văn tập trung nghiên cứu vai trò của di tích Đình làng Kỳ Sơn và Lễ hội rước lợn Ông Bồ trong phát triển du lịch tại huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng. Nghiên cứu nhằm giới thiệu giá trị văn hóa, lịch sử, kinh tế của di tích và lễ hội, đánh giá tiềm năng phát triển du lịch văn hóa tại địa phương, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào không gian văn hóa Kỳ Sơn trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2021, với dữ liệu thu thập từ khảo sát thực địa, điều tra xã hội học và phân tích tài liệu.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời góp phần xây dựng các chính sách phát triển du lịch bền vững, thúc đẩy kinh tế địa phương và bảo tồn di sản văn hóa đặc sắc của vùng duyên hải Bắc Bộ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về du lịch văn hóa và phát triển bền vững, trong đó:

  • Lý thuyết tài nguyên du lịch nhân văn: Phân loại tài nguyên du lịch thành vật thể (di tích lịch sử, kiến trúc) và phi vật thể (lễ hội, phong tục tập quán), nhấn mạnh vai trò của các giá trị văn hóa trong thu hút khách du lịch và phát triển kinh tế địa phương.

  • Mô hình phát triển du lịch bền vững: Tập trung vào cân bằng giữa khai thác du lịch và bảo tồn giá trị văn hóa, môi trường, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng địa phương.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: du lịch văn hóa, di tích lịch sử - văn hóa, lễ hội truyền thống, phát triển du lịch bền vững, và vai trò của cộng đồng trong bảo tồn di sản.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát thực địa tại di tích Đình làng Kỳ Sơn và lễ hội rước lợn Ông Bồ; điều tra xã hội học với hơn 300 người dân và du khách; phân tích tài liệu, báo cáo ngành và các công trình nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để đánh giá mức độ ảnh hưởng của di tích và lễ hội đối với cộng đồng; phân tích so sánh các chỉ số về lượng khách du lịch, doanh thu du lịch giai đoạn 2015-2018; phân tích nội dung các hoạt động lễ hội và công tác bảo tồn.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 12 tháng, từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020, bao gồm giai đoạn khảo sát thực địa, thu thập dữ liệu, phân tích và viết báo cáo.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 150 người dân địa phương và 150 khách du lịch, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giá trị lịch sử - văn hóa của Đình làng Kỳ Sơn: Đình được xây dựng từ thế kỷ XVII, thờ vị Thành Hoàng là võ tướng Đào Hạo, có công đánh giặc giữ nước. Di tích được xếp hạng cấp tỉnh năm 2008 với diện tích khuôn viên 4.341 m². Hệ thống kiến trúc gỗ lim với mái đao cong đặc trưng, điêu khắc dân gian tinh tế, phản ánh đời sống và tín ngưỡng của cư dân vùng duyên hải Bắc Bộ.

  2. Tiềm năng du lịch văn hóa: Lượng khách du lịch đến Kỳ Sơn tăng trung bình 12% mỗi năm trong giai đoạn 2015-2018, với khoảng 5.000 lượt khách tham quan di tích và lễ hội mỗi kỳ tổ chức. Doanh thu du lịch địa phương tăng 15% nhờ khai thác các sản phẩm du lịch gắn với di tích và lễ hội.

  3. Lễ hội rước lợn Ông Bồ: Tổ chức 3 năm một lần vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch, thu hút khoảng 3.000 khách tham gia. Lễ hội kết hợp nghi thức truyền thống và các hoạt động văn hóa dân gian như kéo co, đánh cờ, gói bánh dày, tạo nên không gian văn hóa đặc sắc, góp phần tăng cường sự gắn kết cộng đồng và quảng bá hình ảnh địa phương.

  4. Thực trạng khai thác và bảo tồn: Công tác đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch còn hạn chế, với chỉ khoảng 60% cơ sở vật chất đạt chuẩn phục vụ khách. Công tác quản lý lễ hội và tuyên truyền quảng bá chưa đồng bộ, dẫn đến việc khai thác chưa phát huy hết tiềm năng. Tuy nhiên, nhận thức của cộng đồng về giá trị di tích và lễ hội đã được nâng cao, với 85% người dân đồng thuận bảo tồn và phát triển du lịch bền vững.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy di tích Đình làng Kỳ Sơn và Lễ hội rước lợn Ông Bồ đóng vai trò quan trọng trong phát triển du lịch văn hóa tại Kiến Thụy. Sự kết hợp giữa giá trị lịch sử, kiến trúc độc đáo và lễ hội truyền thống tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách. So với các nghiên cứu về du lịch văn hóa ở các địa phương khác, tiềm năng của Kỳ Sơn được đánh giá cao nhờ sự gắn bó mật thiết giữa di tích và lễ hội.

Tuy nhiên, việc đầu tư cơ sở hạ tầng và quản lý còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến trải nghiệm du khách và hiệu quả kinh tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách và doanh thu du lịch giai đoạn 2015-2018, cùng bảng đánh giá mức độ hài lòng của khách và người dân về các dịch vụ du lịch.

Việc bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống trong khi phát triển du lịch đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cộng đồng và các doanh nghiệp du lịch. Nghiên cứu góp phần làm rõ mối quan hệ này, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch: Nâng cấp hệ thống đường giao thông, nhà vệ sinh công cộng, điểm dừng chân và các tiện ích phục vụ khách tham quan tại di tích và khu vực lễ hội. Mục tiêu nâng tỷ lệ cơ sở vật chất đạt chuẩn lên 90% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương phối hợp với các nhà đầu tư.

  2. Xây dựng chương trình đào tạo nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng phục vụ, hướng dẫn viên du lịch và quản lý lễ hội cho người dân địa phương. Mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng sự hài lòng của khách du lịch lên trên 85% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, các trường đào tạo chuyên ngành.

  3. Phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù: Thiết kế các tour du lịch kết hợp tham quan di tích, trải nghiệm lễ hội và các hoạt động văn hóa dân gian như gói bánh dày, kéo co. Mục tiêu tăng lượng khách du lịch văn hóa lên 20% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: các công ty lữ hành, cộng đồng địa phương.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông, tổ chức sự kiện quảng bá lễ hội và di tích, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Mục tiêu nâng cao nhận diện thương hiệu du lịch Kiến Thụy trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý di tích, Sở Du lịch, các tổ chức truyền thông.

  5. Xây dựng cơ chế quản lý và bảo tồn bền vững: Thiết lập quy chế phối hợp giữa các bên liên quan trong quản lý di tích và lễ hội, đảm bảo giữ gìn bản sắc văn hóa, hạn chế tác động tiêu cực từ hoạt động du lịch. Mục tiêu hoàn thiện cơ chế trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương, các tổ chức văn hóa.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý du lịch và văn hóa: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và các giải pháp thực tiễn giúp hoạch định chính sách phát triển du lịch văn hóa bền vững, bảo tồn di sản tại địa phương.

  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Việt Nam học, du lịch, văn hóa: Tài liệu tham khảo chi tiết về di tích đình làng, lễ hội truyền thống và mối quan hệ giữa văn hóa và phát triển du lịch, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu.

  3. Doanh nghiệp lữ hành và nhà đầu tư du lịch: Cung cấp thông tin về tiềm năng du lịch văn hóa tại Kiến Thụy, giúp xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, phát triển thị trường khách du lịch văn hóa.

  4. Cộng đồng địa phương và các tổ chức bảo tồn văn hóa: Nâng cao nhận thức về giá trị di tích và lễ hội, khuyến khích tham gia bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời khai thác hiệu quả nguồn lực du lịch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Di tích Đình làng Kỳ Sơn có những giá trị gì nổi bật?
    Di tích có giá trị lịch sử - văn hóa với kiến trúc gỗ lim đặc trưng, mái đao cong, điêu khắc dân gian tinh tế, thờ vị Thành Hoàng là võ tướng Đào Hạo. Đây là di tích cấp tỉnh, là điểm đến tâm linh và văn hóa quan trọng của Kiến Thụy.

  2. Lễ hội rước lợn Ông Bồ được tổ chức như thế nào?
    Lễ hội diễn ra 3 năm một lần vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch, gồm phần lễ trang nghiêm với nghi thức tế thần và phần hội với các trò chơi dân gian như kéo co, đánh cờ, gói bánh dày, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

  3. Lượng khách du lịch đến Kỳ Sơn và lễ hội có tăng trưởng ra sao?
    Lượng khách tăng trung bình khoảng 12% mỗi năm trong giai đoạn 2015-2018, với khoảng 5.000 lượt khách tham quan di tích và lễ hội mỗi kỳ tổ chức, góp phần nâng cao doanh thu du lịch địa phương.

  4. Những khó khăn trong phát triển du lịch tại đây là gì?
    Cơ sở hạ tầng còn hạn chế, công tác quản lý và quảng bá chưa đồng bộ, nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản, dẫn đến khai thác tiềm năng chưa hiệu quả và ảnh hưởng đến trải nghiệm du khách.

  5. Làm thế nào để bảo tồn và phát huy giá trị di tích và lễ hội?
    Cần xây dựng cơ chế quản lý bền vững, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo nhân lực, phát triển sản phẩm du lịch đặc thù và đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương.

Kết luận

  • Đình làng Kỳ Sơn và Lễ hội rước lợn Ông Bồ là tài nguyên du lịch văn hóa quý giá, góp phần quan trọng vào phát triển du lịch và kinh tế địa phương.
  • Di tích có giá trị lịch sử, kiến trúc và văn hóa đặc sắc, lễ hội mang đậm nét truyền thống kết hợp yếu tố hiện đại, thu hút đông đảo du khách.
  • Thực trạng khai thác còn nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng và quản lý, cần có giải pháp đồng bộ để phát huy hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đầu tư, đào tạo, phát triển sản phẩm và quản lý nhằm phát triển du lịch bền vững tại Kiến Thụy.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho phát triển du lịch văn hóa tại địa phương, đồng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, nghiên cứu và doanh nghiệp du lịch.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các bên liên quan phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả phát triển du lịch văn hóa tại Kiến Thụy.