Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc định hướng giá trị đạo đức cách mạng (ĐĐCM) cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội, trình độ đại học tại Học viện Hậu cần trở nên cấp thiết. Theo ước tính, Học viện Hậu cần hiện có khoảng 1.733 học viên cấp phân đội đang theo học, với đa dạng vùng miền và thành phần dân tộc. Thực trạng cho thấy một bộ phận học viên có biểu hiện suy giảm đạo đức, lối sống, chịu tác động tiêu cực từ mặt trái của nền kinh tế thị trường như lối sống thực dụng, chạy theo lợi ích vật chất, gây ảnh hưởng đến phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ hậu cần.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng định hướng giá trị ĐĐCM cho học viên cấp phân đội, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này tại Học viện Hậu cần trong giai đoạn 2013-2017. Nghiên cứu tập trung khảo sát nhận thức, thái độ, hành vi của học viên và vai trò của các tổ chức, cá nhân trong việc định hướng giá trị ĐĐCM. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ hậu cần, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đồng thời giữ vững truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ".

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết xã hội học và triết học, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết cấu trúc - chức năng: Xem xã hội như một hệ thống mở với các bộ phận cấu thành có chức năng riêng biệt, đảm bảo sự ổn định và phát triển của toàn thể. Quân đội được coi là một thiết chế chính trị quan trọng, trong đó học viên là nhân tố chủ chốt đảm bảo chức năng bảo vệ tổ quốc.

  • Lý thuyết hành động xã hội của Talcott Parsons: Giá trị được xem là quy tắc cao nhất điều chỉnh hành vi, giúp duy trì trật tự xã hội. Quá trình xã hội hóa cá nhân trong môi trường quân sự giúp hình thành và phát triển các giá trị đạo đức cách mạng, đảm bảo sự thích ứng, hướng đích, liên kết và duy trì khuôn mẫu trong hành vi của học viên.

  • Lý thuyết giá trị xã hội: Giá trị được định nghĩa là các nguyên tắc cơ bản định hướng hành động, phản ánh các chuẩn mực xã hội được chia sẻ và đồng thuận, tạo nên sự đồng thuận xã hội và chính trị.

Các khái niệm chính bao gồm: giá trị, định hướng giá trị, đạo đức, đạo đức cách mạng, phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ hậu cần cấp phân đội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính với tổng số 436 người tham gia, bao gồm:

  • Phương pháp trưng cầu ý kiến: Thu thập 300 phiếu khảo sát học viên và 100 phiếu cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên tại Học viện Hậu cần.

  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện với 5 cán bộ quản lý, 5 giảng viên và 10 học viên nhằm khai thác sâu các quan điểm, nhận thức và thực tiễn.

  • Thảo luận nhóm tập trung: Hai nhóm học viên năm thứ nhất, thứ hai và năm thứ ba, thứ tư, mỗi nhóm 8 người, nhằm thu thập ý kiến đa chiều.

  • Phương pháp quan sát: Quan sát tham dự và không tham dự nhiều lần để đánh giá thực trạng hành vi và môi trường đạo đức quân sự.

  • Phân tích tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu trong và ngoài Học viện, bao gồm văn bản pháp luật, báo chí, sách, tạp chí và Internet.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích, đảm bảo tính đại diện về ngành học, năm học, vùng miền và dân tộc. Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính nhằm đánh giá nhận thức, thái độ, hành vi và các yếu tố tác động đến định hướng giá trị ĐĐCM.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể trong định hướng giá trị ĐĐCM: Khoảng 85% cán bộ quản lý, giáo viên và giảng viên đánh giá cao vai trò của cấp ủy, tổ chức Đảng và người chỉ huy trong việc định hướng giá trị ĐĐCM cho học viên. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% cho rằng công tác này chưa được quan tâm đúng mức.

  2. Nội dung, hình thức và phương pháp định hướng giá trị ĐĐCM: Hơn 70% học viên và cán bộ cho rằng nội dung định hướng phù hợp với yêu cầu đào tạo, nhưng chỉ khoảng 60% đánh giá các hình thức và phương pháp còn đơn điệu, thiếu sáng tạo, chưa thu hút được sự tham gia tích cực của học viên.

  3. Nhận thức, thái độ và hành vi của học viên về giá trị đạo đức cách mạng: Khoảng 78% học viên có nhận thức đúng đắn về các phẩm chất đạo đức cách mạng như trung thành, cần, kiệm, liêm, chính; 65% thể hiện thái độ tích cực trong học tập và rèn luyện; tuy nhiên, có khoảng 20% học viên có biểu hiện thiếu tự giác, chạy theo lợi ích vật chất, ảnh hưởng tiêu cực từ mặt trái kinh tế thị trường.

  4. Yếu tố tác động đến sự phát triển đạo đức cách mạng của học viên: Mặt trái của nền kinh tế thị trường được xác định là yếu tố tác động tiêu cực lớn nhất, ảnh hưởng đến khoảng 30% học viên. Môi trường đạo đức quân sự và mục tiêu đào tạo của Học viện Hậu cần đóng vai trò tích cực, góp phần ổn định và phát triển phẩm chất đạo đức cách mạng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác định hướng giá trị ĐĐCM tại Học viện Hậu cần đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần nâng cao nhận thức và hành vi đạo đức của phần lớn học viên. Tuy nhiên, sự đa dạng và sáng tạo trong hình thức, phương pháp định hướng còn hạn chế, dẫn đến một bộ phận học viên chưa thực sự tự giác và tích cực trong rèn luyện phẩm chất đạo đức.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục quân sự, kết quả này tương đồng với xu hướng chung khi mà việc thích ứng với môi trường kinh tế thị trường và các tác động xã hội bên ngoài đặt ra nhiều thách thức cho công tác giáo dục đạo đức. Việc áp dụng lý thuyết cấu trúc - chức năng và hành động xã hội giúp giải thích sự cần thiết của việc duy trì sự cân bằng giữa các yếu tố xã hội và cá nhân trong quá trình định hướng giá trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức, thái độ và hành vi của học viên theo từng năm học, cũng như bảng phân tích các yếu tố tác động chính đến sự phát triển đạo đức cách mạng. Điều này giúp minh họa rõ nét sự chuyển biến và những điểm cần cải thiện trong công tác định hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể: Cấp ủy, tổ chức Đảng, người chỉ huy và các cơ quan chính trị cần nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của định hướng giá trị ĐĐCM, tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo định kỳ nhằm nâng cao năng lực và trách nhiệm trong công tác này. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng tới.

  2. Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp định hướng: Cần xây dựng nội dung định hướng phù hợp hơn với đặc điểm tâm sinh lý của học viên, áp dụng các phương pháp giảng dạy tương tác, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban giảng dạy và các tổ chức đoàn thể trong Học viện, trong 18 tháng tới.

  3. Xây dựng môi trường đạo đức quân sự trong sạch, lành mạnh: Tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đạo đức, kỷ luật; đồng thời phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, giảng viên và học viên điển hình tiên tiến. Thời gian: liên tục và thường xuyên.

  4. Phát huy tính tự giác, tích cực của học viên: Khuyến khích học viên tham gia các hoạt động tự học, tự rèn luyện, xây dựng các câu lạc bộ đạo đức cách mạng, tổ chức các cuộc thi, phong trào thi đua để tạo động lực phát triển phẩm chất đạo đức. Chủ thể: Ban chấp hành Đoàn Thanh niên, các tổ chức học viên, trong 12 tháng tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và giảng viên các học viện, trường quân đội: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức cách mạng, xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù quân sự.

  2. Học viên, sinh viên đào tạo sĩ quan hậu cần: Hiểu rõ hơn về vai trò và yêu cầu đạo đức cách mạng, từ đó tự giác rèn luyện, phát triển phẩm chất cá nhân.

  3. Các nhà nghiên cứu xã hội học, giáo dục quân sự: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về giáo dục giá trị đạo đức trong môi trường quân đội.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo quân đội: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và các chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ hậu cần.

Câu hỏi thường gặp

  1. Định hướng giá trị đạo đức cách mạng là gì?
    Định hướng giá trị ĐĐCM là quá trình tác động có chủ đích nhằm hình thành, phát triển nhận thức, thái độ và hành vi đạo đức cách mạng cho học viên, giúp họ hoàn thiện nhân cách và đáp ứng yêu cầu đào tạo quân sự.

  2. Tại sao công tác định hướng giá trị ĐĐCM lại quan trọng đối với học viên hậu cần?
    Bởi học viên hậu cần sẽ đảm nhiệm các vị trí quản lý tài sản, vật tư quân đội, nếu thiếu phẩm chất đạo đức sẽ dễ dẫn đến tham ô, lãng phí, ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả hoạt động của quân đội.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển đạo đức cách mạng của học viên?
    Mặt trái của nền kinh tế thị trường, môi trường đạo đức quân sự của Học viện và mục tiêu đào tạo, chất lượng giáo dục là những yếu tố chính tác động đến sự phát triển đạo đức của học viên.

  4. Phương pháp nào được sử dụng để nghiên cứu định hướng giá trị ĐĐCM?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm trưng cầu ý kiến, phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm, quan sát và phân tích tài liệu nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác định hướng giá trị ĐĐCM?
    Cần tăng cường nhận thức của các chủ thể, đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, xây dựng môi trường đạo đức lành mạnh và phát huy vai trò tự giác của học viên trong quá trình rèn luyện.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội tại Học viện Hậu cần giai đoạn 2013-2017.
  • Phân tích chi tiết nhận thức, thái độ, hành vi của học viên và vai trò của các tổ chức, cá nhân trong công tác định hướng giá trị.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả công tác định hướng giá trị ĐĐCM, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ hậu cần có phẩm chất đạo đức và năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, là tài liệu tham khảo cho các học viện, trường quân đội và các nhà quản lý giáo dục quân sự.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 12-18 tháng tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ hậu cần trong tương lai.

Quý độc giả và các nhà nghiên cứu quan tâm có thể tiếp cận luận văn để khai thác sâu hơn các nội dung và dữ liệu thực tiễn nhằm phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục đạo đức cách mạng quân sự.