Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển con người và xây dựng nhân cách theo định hướng cách mạng, việc định hướng giá trị đạo đức cách mạng (ĐĐCM) cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội trình độ đại học tại Học viện Hậu cần là một nhiệm vụ cấp thiết. Theo số liệu khảo sát, Học viện Hậu cần hiện có khoảng 1.733 học viên cấp phân đội, với 300 phiếu khảo sát đạt chuẩn và 100 cán bộ quản lý, giảng viên tham gia nghiên cứu. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ lý luận và thực trạng định hướng giá trị ĐĐCM, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả định hướng giá trị này.
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khoa giáo viên, cán bộ quản lý học viên và học viên cấp phân đội tại Học viện Hậu cần trong giai đoạn 2013-2017. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ hậu cần, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại. Việc định hướng giá trị ĐĐCM không chỉ giúp học viên phát triển nhân cách toàn diện mà còn góp phần ngăn ngừa các biểu hiện tiêu cực như tham ô, lãng phí trong môi trường kinh tế thị trường hiện nay.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn áp dụng các lý thuyết xã hội học và triết học để phân tích định hướng giá trị ĐĐCM, trong đó nổi bật là:
Lý thuyết cấu trúc - chức năng: Xem xã hội như một hệ thống mở với các bộ phận cấu thành có chức năng riêng biệt, trong đó quân đội là thiết chế chính trị có chức năng bảo vệ tổ quốc. Việc định hướng giá trị ĐĐCM giúp duy trì sự ổn định và phát triển của hệ thống này thông qua việc xây dựng phẩm chất đạo đức cho học viên.
Lý thuyết hành động xã hội của Talcott Parsons: Giá trị được xem là quy tắc cao nhất điều chỉnh hành vi, tạo sự đồng thuận xã hội. Quá trình xã hội hóa cá nhân trong môi trường quân đội giúp hình thành các chuẩn mực đạo đức, từ đó điều chỉnh hành vi học viên phù hợp với yêu cầu quân sự.
Lý thuyết giá trị xã hội: Giá trị được định nghĩa là các tiêu chuẩn xã hội chi phối hành vi và thái độ của cá nhân, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nhân cách và đạo đức cách mạng.
Ba khái niệm chính được làm rõ gồm: giá trị, định hướng giá trị và đạo đức cách mạng, trong đó định hướng giá trị ĐĐCM là quá trình tác động có chủ đích nhằm phát triển nhận thức, thái độ và hành vi đạo đức của học viên.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính với tổng số 436 người tham gia, bao gồm:
Phương pháp trưng cầu ý kiến: Thu thập 300 phiếu khảo sát học viên và 100 phiếu cán bộ quản lý, giảng viên nhằm đánh giá nhận thức, thái độ và hành vi liên quan đến ĐĐCM.
Phỏng vấn sâu: Thực hiện với 5 cán bộ quản lý, 5 giảng viên và 10 học viên để khai thác thông tin chi tiết về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
Thảo luận nhóm tập trung: Hai nhóm học viên năm thứ nhất, thứ hai và năm thứ ba, thứ tư với 8 người mỗi nhóm nhằm thu thập quan điểm đa chiều.
Phân tích tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu trong và ngoài Học viện, bao gồm văn bản pháp luật, báo chí, sách và các công trình nghiên cứu liên quan.
Phương pháp quan sát: Quan sát trực tiếp và tham dự các hoạt động giáo dục, rèn luyện tại Học viện.
Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích, đảm bảo tính đại diện về ngành học, năm học, địa bàn cư trú và thành phần dân tộc.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức và trách nhiệm của chủ thể định hướng: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giảng viên đánh giá cao vai trò của cấp ủy, tổ chức Đảng và các lực lượng trong việc định hướng giá trị ĐĐCM cho học viên. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% cho rằng việc này chưa được quan tâm đúng mức.
Nội dung, hình thức và phương pháp định hướng: 78% học viên và cán bộ cho rằng nội dung định hướng phù hợp với yêu cầu đào tạo, nhưng chỉ 65% đánh giá các hình thức và phương pháp hiện nay đa dạng và hấp dẫn, còn lại cho rằng còn mang tính lý thuyết, thiếu thực tiễn.
Nhận thức, thái độ và hành vi của học viên: Khoảng 70% học viên có nhận thức đúng đắn về giá trị ĐĐCM, thể hiện thái độ tích cực trong học tập và rèn luyện. Tuy nhiên, 30% còn biểu hiện thái độ thờ ơ, thiếu tự giác, có biểu hiện chạy theo lợi ích vật chất.
Yếu tố tác động đến định hướng giá trị: Mặt trái của nền kinh tế thị trường được xác định là yếu tố tác động tiêu cực lớn nhất, ảnh hưởng đến 40% học viên trong việc duy trì phẩm chất đạo đức. Môi trường đạo đức quân sự và mục tiêu đào tạo của Học viện được xem là yếu tố tích cực, hỗ trợ 60% học viên phát triển đạo đức cách mạng.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy hoạt động định hướng giá trị ĐĐCM tại Học viện Hậu cần đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần nâng cao nhận thức và hành vi đạo đức của phần lớn học viên. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của mặt trái kinh tế thị trường và một số hạn chế trong phương pháp giáo dục vẫn là thách thức lớn.
So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với báo cáo của ngành quân đội về sự cần thiết tăng cường giáo dục đạo đức trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế thị trường. Việc sử dụng các biểu đồ đánh giá nhận thức và thái độ học viên có thể minh họa rõ sự phân bố tỷ lệ tích cực và tiêu cực, giúp nhà trường điều chỉnh chiến lược giáo dục phù hợp.
Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ vai trò then chốt của các chủ thể trong Học viện và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả định hướng giá trị ĐĐCM, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ hậu cần có phẩm chất đạo đức vững vàng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể: Cấp ủy, tổ chức Đảng, người chỉ huy và các lực lượng trong Học viện cần nâng cao nhận thức về vai trò định hướng giá trị ĐĐCM, tổ chức các lớp tập huấn định kỳ nhằm nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ này. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng tới.
Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục: Cần cụ thể hóa nội dung định hướng giá trị ĐĐCM, kết hợp lý thuyết với thực tiễn, sử dụng phương pháp tương tác, học tập nhóm, mô phỏng tình huống để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả. Chủ thể thực hiện là các giảng viên và cán bộ chính trị, thời gian áp dụng từ học kỳ tiếp theo.
Xây dựng môi trường quân sự trong sạch, lành mạnh: Tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đạo đức, kỷ luật; đồng thời phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong Học viện. Thời gian triển khai liên tục, có đánh giá định kỳ hàng năm.
Phát huy vai trò tự giác, tích cực của học viên: Khuyến khích học viên tham gia các hoạt động tự quản, tự rèn luyện, xây dựng phong trào thi đua học tập và rèn luyện đạo đức cách mạng. Chủ thể là tổ chức đoàn thanh niên và các câu lạc bộ học viên, thực hiện ngay trong năm học hiện tại.
Hoàn thiện chính sách, chế độ hỗ trợ học viên: Đề xuất các chính sách khuyến khích học viên có thành tích xuất sắc trong học tập và rèn luyện đạo đức, đồng thời hỗ trợ học viên có hoàn cảnh khó khăn để tạo điều kiện học tập tốt nhất. Thời gian thực hiện trong 6 tháng tới, phối hợp với các ban ngành liên quan.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và cán bộ quản lý Học viện Hậu cần: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả định hướng giá trị ĐĐCM, từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp.
Giảng viên, cán bộ chính trị và giáo viên trong các học viện quân sự: Áp dụng các phương pháp và nội dung định hướng giá trị đạo đức cách mạng vào giảng dạy và công tác giáo dục.
Học viên sĩ quan hậu cần và các học viên quân sự khác: Nâng cao nhận thức về vai trò của đạo đức cách mạng trong học tập, rèn luyện và công tác sau này.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành xã hội học, giáo dục quân sự: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.
Câu hỏi thường gặp
Định hướng giá trị đạo đức cách mạng là gì?
Định hướng giá trị ĐĐCM là quá trình tác động có chủ đích nhằm phát triển nhận thức, thái độ và hành vi đạo đức của học viên, giúp họ hình thành phẩm chất cách mạng phù hợp với yêu cầu quân đội và xã hội.Tại sao việc định hướng giá trị ĐĐCM cho học viên hậu cần lại quan trọng?
Bởi học viên hậu cần sau khi ra trường sẽ đảm nhiệm các vị trí quan trọng trong quản lý tài sản, vật tư quân đội, nếu không có phẩm chất đạo đức vững vàng sẽ dễ dẫn đến tham ô, lãng phí, ảnh hưởng đến sức mạnh quân đội.Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả định hướng giá trị ĐĐCM?
Bao gồm nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể trong Học viện, nội dung và phương pháp giáo dục, môi trường đạo đức quân sự, cũng như tác động tiêu cực từ mặt trái nền kinh tế thị trường.Phương pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả định hướng giá trị?
Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục theo hướng thực tiễn, tăng cường tương tác, xây dựng môi trường học tập lành mạnh, phát huy vai trò tự giác của học viên và hoàn thiện chính sách hỗ trợ.Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hoạt động định hướng giá trị ĐĐCM?
Thông qua việc khảo sát nhận thức, thái độ và hành vi của học viên, kết quả học tập, rèn luyện, cũng như sự chuyển biến tích cực trong phong cách sống và tuân thủ kỷ luật quân đội.
Kết luận
- Định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội tại Học viện Hậu cần là nhiệm vụ cấp thiết, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu cách mạng trong giai đoạn mới.
- Nghiên cứu đã làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và các yếu tố tác động đến định hướng giá trị ĐĐCM, đồng thời đề xuất các giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp và nâng cao trách nhiệm của các chủ thể liên quan.
- Việc áp dụng các lý thuyết xã hội học như cấu trúc - chức năng và hành động xã hội giúp hiểu sâu sắc hơn về vai trò của định hướng giá trị trong môi trường quân sự.
- Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các học viện quân sự và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục đạo đức cách mạng.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ hậu cần trong tương lai.
Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ hậu cần cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại!