Đẩy Mạnh Hoạt Động Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam

• Tác giả: Lương Thị Hồng Hạnh
• Người hướng dẫn: TS. Lại Lâm Anh
• Trường học: Đại học Mở Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Đẩy Mạnh Hoạt Động Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam Hiện Nay Và Triển Vọng Đến Năm 2025
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
• 1.1. Các khái niệm liên quan hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.1.1. Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.1.2. Đặc điểm của thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.1.3. Vai trò thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.1.4. Các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.1.4.1. Thanh toán bằng Séc
• 1.1.4.2. Thanh toán bằng giấy Ủy nhiệm chi (UNC)
• 1.1.4.3. Thanh toán bằng giấy Ủy nhiệm thu (UNT)
• 1.1.4.4. Thanh toán bằng thư tín dụng (L/C)
• 1.1.4.5. Thanh toán bằng thẻ ngân hàng (ATM)
• 1.1.4.6. Thanh toán điện tử
• 1.1.4.7. Thanh toán qua mã QRPAY
• 1.2. Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.2.1. Quan niệm về đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.2. Sự cần thiết của việc đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.3. Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các ngân hàng thương mại
• 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá kết quả đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt qua Ngân hàng
• 1.2.4.1. Quy mô hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.4.2. Phát triển sản phẩm và đầu tư cơ sở hạ tầng cho hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.4.3. Tăng trưởng thị phần thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.4.4. Chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.4.5. Khả năng kiểm soát rủi ro
• 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.5.1. Các nhân tố bên ngoài
• 1.2.5.2. Các nhân tố bên trong
• 1.2.6. Phương pháp đánh giá kết quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.6.1. Đánh giá dựa trên kết quả hoạt động thực tiễn
• 1.2.6.2. Đánh giá dựa trên kết quả điều tra bằng bảng hỏi
• 1.2.7. Kinh nghiệm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của một số ngân hàng thương mại Việt Nam và bài học kinh nghiệm cho ngân hàng Vietinbank
• 1.2.7.1. Ngân hàng Vietcombank
• 1.2.7.2. Ngân hàng VIB
• 1.2.7.3. Bài học kinh nghiệm về thanh toán không dùng tiền mặt cho ngân hàng Vietinbank
• 1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VIETINBANK
• 2.1. Tổng quan về VietinBank
• 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của VietinBank
• 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu của VietinBank
• 2.2. Thực trạng đẩy mạnh hoạt động TTKDTM tại Vietinbank
• 2.2.1. Tổng quát về tình hình hoạt động thanh toán tại VietinBank hiện nay
• 2.2.2. Đánh giá chung về thực trạng đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank
• 2.2.2.1. Quy mô hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 2.2.2.2. Phát triển sản phẩm và đầu tư cho cơ sở hạ tầng cho hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 2.2.2.3. Tăng trưởng thị phần thanh toán không dùng tiền mặt
• 2.2.2.4. Đánh giá chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
• 2.2.2.5. Khả năng kiểm soát rủi ro
• 2.2.3. Đánh giá thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank
• 2.2.3.1. Những kết quả đạt được
• 2.2.3.2. Những hạn chế
• 2.2.3.2.1. Nguyên nhân khách quan
• 2.2.3.2.2. Nguyên nhân chủ quan
• 2.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: TRIỂN VỌNG, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VIETINBANK
• 3.1. Triển vọng của hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam
• 3.2. Định hướng và mục tiêu phát triển hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank
• 3.2.1. Định hướng và mục tiêu chung về hoạt động kinh doanh của VietinBank
• 3.2.2. Định hướng và mục tiêu cụ thể
• 3.3. Giải pháp đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank
• 3.3.1. Đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, kỹ thuật công nghệ phục vụ hoạt động thanh toán
• 3.3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
• 3.3.3. Đẩy mạnh thông tin truyền thông, tuyên truyền quảng cáo sản phẩm dịch vụ
• 3.3.4. Thiết lập khung cơ chế chính sách phù hợp nhằm khuyến khích, đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.3.5. Cải tiến, đơn giản hóa quy trình và thủ tục mở tài khoản thanh toán, thủ tục đăng ký sử dụng dịch vụ ngân hàng
• 3.3.6. Nâng cao hiệu quả công tác đẩy bán sản phẩm, gói giải pháp
• 3.3.7. Nâng cao vai trò của quản lý rủi ro
• 3.3.8. Một số kiến nghị
• 3.3.8.1. Đối với Chính phủ
• 3.3.8.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước
• 3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Thanh Toán Không Tiền Mặt VietinBank Đến 2025

Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đang trở thành xu hướng tất yếu trong bối cảnh chuyển đổi số ngân hàng VietinBank diễn ra mạnh mẽ. Bài viết này cung cấp cái nhìn tổng quan về hiện trạng và tiềm năng của thanh toán không tiền mặt VietinBank đến năm 2025. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, nhu cầu giao dịch không tiền mặt VietinBank tăng cao, thúc đẩy các ngân hàng nói chung và VietinBank nói riêng đầu tư mạnh vào hạ tầng và giải pháp thanh toán không tiền mặt VietinBank. Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2021-2025, tạo điều kiện thuận lợi cho VietinBank phát triển các phương thức thanh toán không tiền mặt phổ biến như QR Code VietinBank, ứng dụng VietinBank iPay, thẻ tín dụng VietinBank, thẻ ghi nợ VietinBank và các phương thức thanh toán không tiếp xúc Vietinbank. Mục tiêu đến năm 2025 là tạo thói quen thanh toán không tiền mặt ở Việt Nam cho người dân đô thị và từng bước mở rộng ra khu vực nông thôn. VietinBank đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu này. Cần có sự đồng bộ từ chính sách, hạ tầng đến nhận thức của người dùng để lợi ích thanh toán không tiền mặt VietinBank được lan tỏa rộng rãi.

1.1. Khái Niệm và Đặc Điểm Thanh Toán Không Tiền Mặt VietinBank

Thanh toán không dùng tiền mặt VietinBank (TTKDTM) là hình thức thanh toán sử dụng các công cụ điện tử thay thế cho tiền mặt, bao gồm thẻ tín dụng VietinBank, thẻ ghi nợ VietinBank, chuyển khoản ngân hàng, ví điện tử liên kết Vietinbank, và các phương thức thanh toán trực tuyến khác thông qua ứng dụng VietinBank iPay. Đặc điểm chính của TTKDTM là tính tiện lợi, nhanh chóng, an toàn và khả năng thực hiện giao dịch từ xa. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí giao dịch, đồng thời tăng cường tính minh bạch và kiểm soát trong quản lý tài chính. Giao dịch không tiền mặt VietinBank ngày càng phổ biến do sự phát triển của công nghệ và sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng. Việc hiểu rõ khái niệm và đặc điểm của TTKDTM là bước đầu tiên để khai thác tối đa lợi ích của hình thức thanh toán này.

1.2. Vai Trò Thanh Toán Không Tiền Mặt Trong Nền Kinh Tế Hiện Đại

TTKDTM đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Thanh toán không dùng tiền mặt VietinBank (TTKDTM) giúp giảm chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản và kiểm đếm tiền mặt, từ đó tiết kiệm chi phí cho xã hội. Thanh toán điện tử VietinBank tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại điện tử VietinBank phát triển, mở rộng thị trường và tăng doanh thu cho các doanh nghiệp. Ngoài ra, thanh toán bằng ứng dụng VietinBank iPay còn giúp tăng cường tính minh bạch và kiểm soát trong các giao dịch tài chính, góp phần phòng chống tham nhũng và rửa tiền. Đồng thời thanh toán qua ví điện tử liên kết Vietinbank còn thúc đẩy thói quen thanh toán không tiền mặt và nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính cho người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và vùng sâu vùng xa.

II. Phân Tích Thách Thức Thanh Toán Không Tiền Mặt Tại VietinBank

Mặc dù có nhiều tiềm năng phát triển, thanh toán không tiền mặt VietinBank vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Rào cản lớn nhất là thói quen thanh toán không tiền mặt của người dân, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, nơi tiền mặt vẫn được ưa chuộng. Bảo mật thanh toán không tiền mặt VietinBank cũng là một vấn đề quan trọng, khi số lượng các vụ lừa đảo trực tuyến ngày càng gia tăng. Hạ tầng thanh toán chưa đồng bộ, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, cũng gây khó khăn cho việc triển khai các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Bên cạnh đó, chính sách thanh toán không tiền mặt của nhà nước và các quy định liên quan còn nhiều bất cập, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của TTKDTM. Sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác và các công ty Fintech cũng tạo áp lực lớn lên VietinBank trong việc duy trì và mở rộng thị phần.

2.1. Rào Cản Thói Quen và Nhận Thức Khách Hàng VietinBank

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc đẩy mạnh TTKDTM tại VietinBank là thói quen sử dụng tiền mặt của người dân. Nhiều người, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và người lớn tuổi, vẫn quen với việc sử dụng tiền mặt trong các giao dịch hàng ngày. Sự thiếu hiểu biết về lợi ích thanh toán không tiền mặt VietinBank và lo ngại về bảo mật thanh toán không tiền mặt VietinBank cũng là những rào cản lớn. Để thay đổi thói quen này, VietinBank cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của người dân về TTKDTM. Đồng thời, cần có các biện pháp khuyến khích người dân sử dụng các phương thức thanh toán không tiền mặt VietinBank, như giảm phí giao dịch, tặng quà khuyến mãi, hoặc tích điểm thưởng.

2.2. Vấn Đề An Ninh và Bảo Mật Giao Dịch Điện Tử VietinBank

An ninh và bảo mật là yếu tố then chốt để tạo dựng niềm tin của người dùng đối với TTKDTM. Nguy cơ bị tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến, và rò rỉ thông tin cá nhân luôn tiềm ẩn trong các giao dịch điện tử. VietinBank cần đầu tư mạnh vào hệ thống bảo mật, áp dụng các công nghệ tiên tiến để bảo vệ thông tin và tài sản của khách hàng. Đồng thời, cần tăng cường công tác giám sát, phát hiện và xử lý các hành vi gian lận, lừa đảo. Khách hàng VietinBank cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ mình trước các rủi ro an ninh mạng.

III. Giải Pháp Phát Triển Thanh Toán Không Tiền Mặt VietinBank 2025

Để đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt VietinBank đến năm 2025, cần có một chiến lược toàn diện, bao gồm đầu tư vào hạ tầng thanh toán không tiền mặt VietinBank, phát triển sản phẩm và dịch vụ mới, tăng cường biện pháp khuyến khích thanh toán không tiền mặt, và nâng cao nhận thức của người dân. VietinBank cần hợp tác với các đối tác Fintech để tận dụng lợi thế công nghệ và mở rộng mạng lưới thanh toán. Chính sách thanh toán không tiền mặt của nhà nước cần được hoàn thiện để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của TTKDTM. Đặc biệt chú trọng đến bảo mật tài khoản của khách hàng VietinBank, nâng cao trải nghiệm người dùng, cá nhân hóa dịch vụ và cung cấp các giải pháp thanh toán phù hợp với từng đối tượng khách hàng.

3.1. Đầu Tư Hạ Tầng và Công Nghệ Thanh Toán Tiên Tiến VietinBank

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của giao dịch không tiền mặt VietinBank, VietinBank cần đầu tư mạnh vào hạ tầng thanh toán không tiền mặt VietinBank, bao gồm nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, mở rộng mạng lưới ATM và POS, và phát triển các kênh thanh toán trực tuyến. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như blockchain, AI, và Big Data sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường bảo mật, và cung cấp các dịch vụ thanh toán cá nhân hóa. VietinBank cần chủ động hợp tác với các công ty Fintech để tận dụng lợi thế công nghệ và mở rộng hệ sinh thái thanh toán số.

3.2. Phát Triển Sản Phẩm và Dịch Vụ Thanh Toán Đa Dạng VietinBank

VietinBank cần phát triển các sản phẩm và dịch vụ thanh toán đa dạng, đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau. Bên cạnh các sản phẩm truyền thống như thẻ tín dụng VietinBank, thẻ ghi nợ VietinBank, VietinBank cần tập trung phát triển các phương thức thanh toán không tiền mặt phổ biến như QR Code VietinBank, ví điện tử liên kết Vietinbank, và thanh toán di động qua ứng dụng VietinBank iPay. Sản phẩm dịch vụ nên dễ sử dụng và bảo mật, đồng thời tạo ra những lợi ích thiết thực cho khách hàng, chẳng hạn như tích điểm thưởng, giảm giá, hoặc hoàn tiền.

3.3. Tăng Cường Khuyến Khích và Ưu Đãi Thanh Toán Không Tiền Mặt

Để khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng TTKDTM, VietinBank cần triển khai các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, như giảm phí giao dịch, tặng quà, hoặc tích điểm thưởng. VietinBank cần hợp tác với các nhà bán lẻ và các đơn vị cung cấp dịch vụ để triển khai các chương trình giảm giá, hoàn tiền cho khách hàng thanh toán bằng ứng dụng VietinBank iPay, QR Code VietinBank, hoặc thẻ ngân hàng. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác truyền thông, quảng bá về lợi ích thanh toán không tiền mặt VietinBank và các chương trình khuyến mãi để thu hút người dùng.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Nghiên Cứu TTKDTM Tại VietinBank

VietinBank đã triển khai nhiều sáng kiến và dự án nhằm đẩy mạnh TTKDTM trong thực tế. Nghiên cứu thị trường cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của giao dịch không tiền mặt VietinBank trong những năm gần đây. VietinBank hợp tác với các đối tác trong lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ, và chính phủ để mở rộng mạng lưới thanh toán và cung cấp các dịch vụ thanh toán tiện lợi cho người dân. Các chương trình thí điểm về thanh toán không tiếp xúc Vietinbank và thanh toán di động đã thu được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều dư địa để VietinBank tiếp tục cải thiện và mở rộng các ứng dụng thực tiễn của TTKDTM.

4.1. Các Dự Án và Sáng Kiến TTKDTM Thành Công tại VietinBank

VietinBank đã triển khai thành công nhiều dự án và sáng kiến nhằm đẩy mạnh TTKDTM, bao gồm phát triển ứng dụng VietinBank iPay, triển khai QR Code VietinBank tại các điểm bán hàng, và mở rộng mạng lưới POS. VietinBank hợp tác với các tổ chức chính phủ để triển khai các dịch vụ thanh toán trực tuyến cho các dịch vụ công, như thanh toán hóa đơn điện nước, đóng học phí, và nộp thuế. Các dự án này đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của VietinBank, cải thiện trải nghiệm của khách hàng, và thúc đẩy sự phát triển của TTKDTM.

4.2. Đánh Giá Hiệu Quả Triển Khai TTKDTM Tại VietinBank

Các nghiên cứu và khảo sát cho thấy hiệu quả triển khai TTKDTM tại VietinBank là tích cực, với sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng giao dịch, số lượng khách hàng sử dụng, và doanh thu từ các dịch vụ thanh toán. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục, như sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng thanh toán, sự chưa hoàn thiện của các quy trình và thủ tục, và sự lo ngại về an ninh và bảo mật của người dùng. VietinBank cần tiếp tục cải thiện và hoàn thiện các giải pháp TTKDTM để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

V. Kết Luận và Triển Vọng Thanh Toán Không Tiền Mặt VietinBank 2025

Đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt VietinBank đến năm 2025 là một mục tiêu khả thi, nhưng đòi hỏi sự nỗ lực và phối hợp của nhiều bên liên quan. VietinBank cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng và công nghệ, phát triển sản phẩm và dịch vụ mới, tăng cường công tác tuyên truyền và khuyến khích người dùng, và hợp tác chặt chẽ với các đối tác Fintech, các nhà bán lẻ, và các cơ quan chính phủ. Với những nỗ lực này, VietinBank có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của TTKDTM tại Việt Nam, góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước. Mục tiêu thanh toán không tiền mặt 2025 là tiền đề để Vietinbank tiếp tục chuyển đổi số toàn diện và nâng cao năng lực cạnh tranh.

5.1. Tóm Tắt Các Giải Pháp Chính Đẩy Mạnh TTKDTM VietinBank

Các giải pháp chính để đẩy mạnh TTKDTM tại VietinBank bao gồm đầu tư vào hạ tầng và công nghệ, phát triển sản phẩm và dịch vụ đa dạng, tăng cường khuyến khích và ưu đãi, nâng cao nhận thức của người dùng, và hợp tác chặt chẽ với các đối tác liên quan. VietinBank cần tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm của khách hàng, đảm bảo an ninh và bảo mật, và cung cấp các giải pháp thanh toán phù hợp với từng đối tượng khách hàng.

5.2. Dự Báo và Đề Xuất Cho Tương Lai Thanh Toán Không Tiền Mặt VietinBank

Trong tương lai, xu hướng thanh toán không tiền mặt sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. VietinBank cần chủ động nắm bắt cơ hội này, tiếp tục đổi mới và sáng tạo, và cung cấp các dịch vụ thanh toán tiên tiến và tiện lợi cho khách hàng. VietinBank cần tập trung vào việc phát triển các giải pháp thanh toán di động, thanh toán không tiếp xúc, và thanh toán trực tuyến, đồng thời tăng cường bảo mật và đảm bảo an toàn cho người dùng. VietinBank cần trở thành một ngân hàng số hàng đầu, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số tại Việt Nam. VietinBank cần tiếp tục phát triển các dịch vụ internet banking Vietinbank và mobile banking Vietinbank một cách mạnh mẽ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và đại dịch COVID-19, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam đã trở thành một xu hướng tất yếu và cấp thiết. Theo báo cáo của ngành, số lượng giao dịch thanh toán không tiếp xúc tại Việt Nam tăng 230% trong quý I/2021, phản ánh sự chuyển dịch mạnh mẽ sang các phương thức thanh toán hiện đại như ví điện tử, QR Pay và thanh toán di động. Thị trường thanh toán di động Việt Nam đạt giá trị khoảng 250 tỷ USD năm 2019 và dự kiến tăng lên 2.732 tỷ USD vào năm 2027 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm 30,2%. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp đẩy mạnh hoạt động TTKDTM tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) trong giai đoạn hiện nay và triển vọng đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank, với dữ liệu thu thập từ năm 2017 đến 2021. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán, thúc đẩy chuyển đổi số trong ngân hàng, đồng thời hỗ trợ chính sách phát triển kinh tế số của Chính phủ, hướng tới xây dựng xã hội không dùng tiền mặt, giảm chi phí lưu thông tiền mặt và tăng cường an toàn trong thanh toán.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm:

• Lý thuyết về thanh toán không dùng tiền mặt: Định nghĩa TTKDTM là hình thức thanh toán sử dụng tiền ghi sổ, không dùng tiền mặt, với sự tham gia của ít nhất ba chủ thể: người trả tiền, người nhận tiền và trung gian thanh toán (ngân hàng). TTKDTM có đặc điểm vận động tiền tệ độc lập về thời gian và không gian, sử dụng các công cụ như séc, ủy nhiệm chi, thẻ ngân hàng, thanh toán điện tử và QR Pay.

• Mô hình phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt trong ngân hàng thương mại: Bao gồm các yếu tố ảnh hưởng bên trong (nguồn nhân lực, công nghệ, tài chính, mạng lưới cung cấp dịch vụ) và bên ngoài (phát triển kinh tế, môi trường pháp lý, tâm lý người dùng, công nghệ thông tin).

• Khái niệm về chuyển đổi số trong ngân hàng: Tập trung vào tự động hóa quy trình, nâng cao trải nghiệm khách hàng, tích hợp dữ liệu và phát triển các kênh phân phối số nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp:

• Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Thu thập số liệu nội bộ của VietinBank giai đoạn 2017-2021 về doanh số, số lượng giao dịch, số lượng khách hàng sử dụng các sản phẩm thanh toán không dùng tiền mặt như chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, POS, QR Pay.

• Phương pháp khảo sát điều tra: Phân tích dữ liệu từ 60 bảng hỏi khảo sát khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ TTKDTM tại VietinBank, đánh giá mức độ hài lòng, nhận thức, tâm lý và đề xuất giải pháp.

• Phương pháp phân tích thống kê mô tả, so sánh và dự báo: Đánh giá sự thay đổi, xu hướng phát triển sản phẩm và dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank, so sánh với các ngân hàng thương mại khác như Vietcombank, VIB.

• Phương pháp nghiên cứu lý luận và tổng hợp: Xây dựng cơ sở lý thuyết, phân tích các văn bản pháp luật liên quan như Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Nghị định số 80/2016/NĐ-CP và Thông tư 46/2014/NHNN.

Cỡ mẫu khảo sát là 60 khách hàng, được chọn ngẫu nhiên từ các nhóm khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại VietinBank. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích tần suất, và đánh giá mức độ hài lòng theo thang điểm Likert.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng quy mô hoạt động TTKDTM tại VietinBank: Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTKDTM tăng trung bình khoảng 15% mỗi năm trong giai đoạn 2017-2021. Doanh số giao dịch qua các kênh thanh toán không dùng tiền mặt tăng hơn 20% mỗi năm, chiếm tỷ trọng trên 60% tổng doanh số thanh toán của ngân hàng.

2. Phát triển sản phẩm và đầu tư cơ sở hạ tầng: VietinBank đã đầu tư mở rộng hệ thống ATM, POS và phát triển các sản phẩm thanh toán điện tử như Mobile Banking, QR Pay. Số lượng điểm chấp nhận thanh toán POS tăng 25% trong năm 2021-2022, góp phần nâng cao tiện ích cho khách hàng.

3. Tăng trưởng thị phần khách hàng sử dụng TTKDTM: Tỷ lệ khách hàng cá nhân sử dụng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đạt khoảng 55% tổng số khách hàng cá nhân của VietinBank. Tốc độ tăng trưởng khách hàng mới sử dụng dịch vụ TTKDTM đạt 18% mỗi năm.

4. Chất lượng dịch vụ và khả năng kiểm soát rủi ro: Khảo sát mức độ hài lòng khách hàng cho thấy điểm trung bình về chất lượng dịch vụ TTKDTM tại VietinBank đạt 4,2/5, phản ánh sự tin tưởng và hài lòng cao. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các rủi ro về bảo mật thông tin và gian lận thanh toán, đòi hỏi ngân hàng phải nâng cao năng lực kiểm soát.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy VietinBank đã đạt được những bước tiến quan trọng trong việc đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng. Việc tăng trưởng số lượng khách hàng và doanh số giao dịch phản ánh sự chấp nhận ngày càng cao của khách hàng đối với các sản phẩm thanh toán hiện đại. So sánh với các ngân hàng như Vietcombank và VIB, VietinBank có sự phát triển tương đồng về đầu tư công nghệ và mở rộng mạng lưới thanh