Tổng quan nghiên cứu

Cuộc đấu tranh chống, phá ấp chiến lược ở Mỹ Tho (Tây Tiền Giang) giai đoạn 1961 – 1965 là một trong những sự kiện lịch sử trọng yếu trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân miền Nam Việt Nam. Mỹ Tho, với vị trí chiến lược quan trọng nằm ở trung tâm vùng Trung Nam Bộ, là cửa ngõ nối liền Sài Gòn với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, có dân số chiếm khoảng 78% tổng dân số tỉnh Định Tường (nay là Tiền Giang) với hơn 523.000 người. Đây là địa bàn trọng điểm mà đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn tập trung thực hiện chiến lược “chiến tranh đặc biệt” nhằm bình định, kiểm soát nông thôn thông qua chính sách “quốc sách ấp chiến lược”.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trình bày có hệ thống về cuộc đấu tranh chống, phá ấp chiến lược của quân và dân Mỹ Tho trong giai đoạn quyết liệt nhất của chiến tranh đặc biệt, đồng thời làm rõ vai trò của quần chúng nhân dân, sự đoàn kết máu thịt giữa nhân dân với Đảng, và nghệ thuật vận dụng sức mạnh tổng hợp chính trị, quân sự và binh vận để giành thắng lợi. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ giữa năm 1961 đến giữa năm 1965, trên địa bàn Mỹ Tho – Tây Tiền Giang, bao gồm các huyện Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Chợ Gạo, Tân Phước và thành phố Mỹ Tho.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bổ sung các khoảng trống về lịch sử địa phương, góp phần làm sáng tỏ một trong những chiến lược quan trọng của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn, đồng thời cung cấp bài học kinh nghiệm quý báu cho công tác giáo dục truyền thống và xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, vận dụng các lý thuyết về chiến tranh nhân dân, chiến tranh du kích và chiến lược bình định nông thôn. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng là:

  • Chiến tranh nhân dân: Nhấn mạnh vai trò của quần chúng nhân dân trong đấu tranh cách mạng, sự kết hợp giữa đấu tranh chính trị, quân sự và binh vận.
  • Chiến lược bình định nông thôn: Phân tích chính sách “quốc sách ấp chiến lược” của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn nhằm cô lập lực lượng cách mạng khỏi quần chúng, qua đó kiểm soát và tiêu diệt phong trào cách mạng.

Các khái niệm chính bao gồm: ấp chiến lược, chiến tranh đặc biệt, phong trào Đồng Khởi, đấu tranh chính trị kết hợp đấu tranh quân sự, binh vận, và sức mạnh tổng hợp trong chiến tranh nhân dân.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu lịch sử kết hợp với phương pháp logic, thống kê, so sánh và phân tích tổng hợp. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Tư liệu lưu trữ tại các trung tâm thông tin, bảo tàng, thư viện tỉnh Tiền Giang và Trung tâm lưu trữ quốc gia.
  • Hồi ký của các tướng lĩnh, cán bộ và nhân chứng tham gia kháng chiến.
  • Các công trình khoa học, sách báo, bài viết chuyên ngành về chiến tranh chống Mỹ và phong trào chống ấp chiến lược.
  • Tài liệu của địch và chính quyền Sài Gòn về kế hoạch lập ấp chiến lược.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các tài liệu liên quan đến cuộc đấu tranh chống, phá ấp chiến lược trên địa bàn Mỹ Tho trong giai đoạn 1961 – 1965. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các tư liệu tiêu biểu, có tính đại diện và độ tin cậy cao. Quá trình nghiên cứu kéo dài trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2023, với các giai đoạn thu thập, phân tích và tổng hợp dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Âm mưu và thủ đoạn của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn trong việc thực hiện ấp chiến lược: Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã huy động lực lượng vũ trang, cố vấn nước ngoài và các phương tiện chiến tranh hiện đại để thực hiện kế hoạch lập ấp chiến lược trên diện rộng, với mục tiêu lập 16.000 ấp trên tổng số 17.000 ấp ở miền Nam. Tại Mỹ Tho, đến cuối năm 1962 đã có 184 ấp chiến lược được xây dựng, chiếm khoảng 72% kế hoạch đề ra cho tỉnh Định Tường.

  2. Phong trào chống, phá ấp chiến lược của quân và dân Mỹ Tho: Quân dân Mỹ Tho đã phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự và binh vận để chống lại chính sách bình định của địch. Điển hình là chiến thắng Ấp Bắc (2-1-1963), mở ra cao trào phá ấp chiến lược trên toàn miền Nam. Trong giai đoạn 1963 – 1965, phong trào này lan rộng và đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần làm thất bại chiến lược “chiến tranh đặc biệt”.

  3. Tác động của chiến thuật hiện đại của địch: Địch sử dụng chiến thuật trực thăng vận, thiết xa vận, càn quét quy mô lớn với sự hỗ trợ của pháo binh và không quân, gây thiệt hại nặng nề cho lực lượng cách mạng. Tuy nhiên, quân dân Mỹ Tho đã sáng tạo trong nghệ thuật chiến đấu, sử dụng địa hình sông ngòi, kinh rạch để né tránh và phản công hiệu quả.

  4. Bài học kinh nghiệm về lãnh đạo và vận động quần chúng: Sự gắn bó máu thịt giữa Đảng bộ và nhân dân, vận dụng linh hoạt phương châm “hai chân, ba mũi, bốn bám” đã tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp phong trào chống ấp chiến lược ở Mỹ Tho trở thành điển hình trong toàn miền Nam.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chính sách ấp chiến lược của Mỹ và chính quyền Sài Gòn, dù được đầu tư lớn về quân sự và kinh tế, nhưng đã thất bại do sự phản kháng quyết liệt của nhân dân Mỹ Tho. Việc lập ấp chiến lược không chỉ làm xáo trộn đời sống kinh tế, xã hội mà còn gây ra sự chia rẽ trong cộng đồng, từ đó kích thích phong trào đấu tranh cách mạng.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, luận văn làm rõ hơn vai trò của quần chúng nhân dân trong việc kết hợp đấu tranh chính trị với quân sự và binh vận, đồng thời cung cấp số liệu cụ thể về quy mô ấp chiến lược và lực lượng dân vệ tại Mỹ Tho. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng ấp chiến lược theo từng năm và bản đồ phân bố các vùng ấp chiến lược, giúp minh họa rõ nét quá trình bình định và phản kháng.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc làm sáng tỏ lịch sử địa phương mà còn cung cấp bài học quý giá về nghệ thuật lãnh đạo cách mạng, vận động quần chúng và tổ chức lực lượng trong điều kiện chiến tranh du kích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về cuộc đấu tranh chống ấp chiến lược ở Mỹ Tho trong các trường học và cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về giá trị lịch sử và tinh thần yêu nước. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan văn hóa địa phương. Thời gian: 1-2 năm.

  2. Phát triển nghiên cứu lịch sử địa phương: Khuyến khích các nhà nghiên cứu, sinh viên và học giả tiếp tục khai thác, bổ sung tư liệu về cuộc đấu tranh chống ấp chiến lược, mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các địa phương lân cận. Chủ thể thực hiện: Các viện nghiên cứu, trường đại học. Thời gian: liên tục.

  3. Xây dựng các chương trình đào tạo về lãnh đạo và vận động quần chúng: Rút ra bài học kinh nghiệm từ cuộc đấu tranh để áp dụng trong công tác xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc và phát triển cộng đồng hiện nay. Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo, các tổ chức chính trị xã hội. Thời gian: 1-3 năm.

  4. Bảo tồn và phát huy di tích lịch sử cách mạng: Tăng cường bảo vệ, tu bổ các di tích liên quan đến phong trào chống ấp chiến lược, đồng thời phát triển du lịch lịch sử nhằm giáo dục và phát triển kinh tế địa phương. Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Thời gian: 2-5 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà nghiên cứu lịch sử và khoa học xã hội: Luận văn cung cấp tư liệu phong phú, phân tích sâu sắc về một giai đoạn quan trọng trong kháng chiến chống Mỹ, giúp mở rộng hiểu biết và nghiên cứu chuyên sâu về chiến tranh đặc biệt và phong trào cách mạng miền Nam.

  2. Giáo viên và sinh viên ngành lịch sử, chính trị: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc giảng dạy, học tập về lịch sử hiện đại Việt Nam, đặc biệt là lịch sử địa phương Tiền Giang và phong trào cách mạng miền Nam.

  3. Cán bộ tuyên giáo và các tổ chức chính trị xã hội: Luận văn cung cấp bài học kinh nghiệm về vận động quần chúng, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, có thể áp dụng trong công tác chính trị hiện nay.

  4. Cộng đồng địa phương và người dân Mỹ Tho: Giúp nâng cao nhận thức về truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng kiên cường của cha ông, góp phần củng cố niềm tự hào và trách nhiệm bảo vệ, phát triển quê hương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ấp chiến lược là gì và tại sao lại được gọi là “xương sống” của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”?
    Ấp chiến lược là các khu vực dân cư được địch tập trung, kiểm soát chặt chẽ nhằm cô lập lực lượng cách mạng khỏi quần chúng. Đây là công cụ chủ yếu trong chiến lược “chiến tranh đặc biệt” để bình định nông thôn, kiểm soát dân cư và tiêu diệt phong trào cách mạng.

  2. Phong trào Đồng Khởi có ảnh hưởng thế nào đến việc thực hiện ấp chiến lược ở Mỹ Tho?
    Phong trào Đồng Khởi đã phá vỡ hệ thống kìm kẹp của địch, tạo thế và lực mới cho cách mạng miền Nam. Điều này buộc Mỹ và chính quyền Sài Gòn phải chuyển sang chiến lược “chiến tranh đặc biệt” và đẩy mạnh việc lập ấp chiến lược nhằm kiểm soát lại nông thôn.

  3. Quân dân Mỹ Tho đã sử dụng những phương pháp nào để chống lại ấp chiến lược?
    Quân dân Mỹ Tho kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự và binh vận, sử dụng địa hình sông ngòi, kinh rạch để né tránh và phản công, đồng thời phát huy sức mạnh tổng hợp của quần chúng nhân dân và lực lượng vũ trang để phá hoại ấp chiến lược.

  4. Tác động của chiến thuật trực thăng vận và thiết xa vận của địch ra sao?
    Chiến thuật này giúp địch càn quét nhanh, gây thiệt hại lớn cho lực lượng cách mạng. Tuy nhiên, do lực lượng cách mạng còn non trẻ và trang bị thô sơ, họ đã sáng tạo trong chiến thuật để tránh né và tổ chức phản công hiệu quả.

  5. Bài học kinh nghiệm nào được rút ra từ cuộc đấu tranh chống ấp chiến lược ở Mỹ Tho?
    Bài học quan trọng là sự gắn bó máu thịt giữa Đảng và nhân dân, vận dụng linh hoạt phương châm “hai chân, ba mũi, bốn bám”, kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với quân sự và binh vận, phát huy sức mạnh tổng hợp trong chiến tranh nhân dân.

Kết luận

  • Cuộc đấu tranh chống, phá ấp chiến lược ở Mỹ Tho (1961 – 1965) là biểu tượng điển hình của phong trào cách mạng miền Nam, góp phần quan trọng vào việc đánh bại chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn.
  • Mỹ Tho với vị trí chiến lược và dân số đông đã trở thành trọng điểm trong kế hoạch bình định của địch, đồng thời là nơi diễn ra các trận đánh và phong trào phá ấp chiến lược quyết liệt.
  • Luận văn làm rõ vai trò của quần chúng nhân dân, sự đoàn kết máu thịt với Đảng và nghệ thuật vận dụng sức mạnh tổng hợp chính trị, quân sự và binh vận trong cuộc đấu tranh.
  • Nghiên cứu cung cấp số liệu cụ thể, tư liệu mới, góp phần bổ sung kiến thức lịch sử địa phương và bài học kinh nghiệm cho công tác giáo dục truyền thống và xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.
  • Đề xuất các giải pháp giáo dục, nghiên cứu, bảo tồn di tích và phát huy bài học lịch sử nhằm phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà nghiên cứu và cơ quan chức năng tiếp tục khai thác, phát huy giá trị lịch sử của cuộc đấu tranh, đồng thời áp dụng bài học kinh nghiệm vào công tác chính trị, giáo dục và phát triển cộng đồng.