Tổng quan nghiên cứu

Trong cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam (1945 – 1975), việc xây dựng căn cứ địa và hậu phương vững mạnh là yếu tố quyết định giúp dân tộc ta chiến thắng các đội quân xâm lược có tiềm lực kinh tế, quân sự vượt trội. Căn cứ địa Bời Lời, thuộc xã Đôn Thuận, Thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, với diện tích khoảng 58,58 km² và dân số hơn 12.000 người, là một trong những căn cứ địa quan trọng của miền Đông Nam Bộ. Vị trí địa lý thuận lợi, địa hình rừng rậm hiểm trở cùng truyền thống yêu nước, cách mạng của nhân dân địa phương đã tạo nên thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phục dựng toàn diện quá trình hình thành, xây dựng, bảo vệ và hoạt động của căn cứ địa Bời Lời trong chiến tranh giải phóng dân tộc, đồng thời rút ra những đặc điểm, vai trò và bài học kinh nghiệm có giá trị thực tiễn trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 1945 – 1975, chủ yếu trên địa bàn xã Đôn Thuận và vùng lân cận thuộc tỉnh Tây Ninh. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc bổ sung tư liệu lịch sử về căn cứ địa cách mạng miền Nam, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ và hỗ trợ công tác xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh trong tình hình mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu sau:

  • Lý thuyết về căn cứ địa cách mạng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhấn mạnh căn cứ địa là vùng đất độc lập hoặc mới giải phóng, làm chỗ đứng chân, tích lũy và phát triển lực lượng về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, từ đó mở rộng phạm vi cách mạng.
  • Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh về xây dựng căn cứ địa và hậu phương vững mạnh toàn diện, bao gồm chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, dựa vào sức mạnh nhân dân và tổ chức Đảng.
  • Mô hình chiến tranh nhân dân và thế trận quốc phòng toàn dân, trong đó căn cứ địa là trung tâm tổ chức lực lượng vũ trang nhân dân, đồng thời là hậu phương chiến lược phục vụ chiến đấu lâu dài.
  • Các khái niệm chính: căn cứ địa, hậu phương cách mạng, chiến tranh du kích, thế trận quốc phòng toàn dân, xây dựng căn cứ địa lòng dân.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng nguồn tư liệu phong phú, bao gồm tài liệu lưu trữ tại Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Tây Ninh, thư viện tỉnh Tây Ninh và Bình Dương, các công trình nghiên cứu lịch sử, báo cáo ngành, và phỏng vấn nhân chứng lịch sử.
  • Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp lịch sử để dựng lại quá trình hình thành và hoạt động của căn cứ địa; phương pháp logic để phân tích bản chất, cách thức xây dựng và bảo vệ căn cứ; phương pháp so sánh, đối chiếu để đánh giá vai trò căn cứ địa Bời Lời so với các căn cứ địa khác trong khu vực.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung nghiên cứu toàn bộ các sự kiện, hoạt động liên quan đến căn cứ địa Bời Lời trong giai đoạn 1945 – 1975, không giới hạn về số lượng sự kiện nhằm đảm bảo tính toàn diện.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ khi thực dân Pháp tái xâm lược năm 1945 đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, với một số mở rộng về các sự kiện trước năm 1945 để làm rõ bối cảnh lịch sử.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Yếu tố địa lý và dân cư tạo nền tảng cho căn cứ địa Bời Lời
    Với diện tích khoảng 58,58 km², dân số hơn 12.000 người, địa hình rừng rậm, sông ngòi chằng chịt và khí hậu nhiệt đới gió mùa, Bời Lời có vị trí chiến lược quan trọng, thuận lợi cho việc xây dựng căn cứ địa cách mạng. Đặc biệt, mạng lưới giao thông thủy bộ phát triển giúp cơ động lực lượng và vận chuyển hậu cần. Dân cư đa dạng gồm người Việt, Khmer, Hoa với truyền thống yêu nước và cách mạng đã tạo nên sức mạnh quần chúng vững chắc.

  2. Quá trình xây dựng và bảo vệ căn cứ địa Bời Lời (1945 – 1975)
    Căn cứ địa được hình thành và phát triển qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, trở thành nơi đứng chân của các cơ quan lãnh đạo, lực lượng vũ trang và hậu cần chiến lược. Trong 30 năm chiến tranh, căn cứ đã chịu nhiều đợt càn quét, phá hoại của địch nhưng vẫn được bảo vệ vững chắc nhờ sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện Trảng Bàng và sự tham gia tích cực của nhân dân. Mạng lưới căn cứ lõm và vệ tinh xung quanh tạo thành hệ thống phòng thủ đa tầng, linh hoạt.

  3. Vai trò đặc biệt của căn cứ địa Bời Lời trong chiến tranh giải phóng dân tộc
    Căn cứ địa không chỉ là hậu phương tại chỗ, mà còn là bàn đạp cho các lực lượng vũ trang tiến công địch ngoài căn cứ. Đây là trung tâm chính trị, quân sự quan trọng của tỉnh Tây Ninh và khu vực miền Đông Nam Bộ, góp phần cung cấp phần lớn cán bộ và vật lực cho các mặt trận. Vai trò này được thể hiện rõ qua các chiến dịch lớn và sự phối hợp chặt chẽ với các căn cứ địa lân cận.

  4. Đặc điểm xây dựng căn cứ địa lòng dân và thế trận chiến tranh nhân dân
    Đảng bộ huyện Trảng Bàng đã vận dụng sáng tạo chủ trương xây dựng căn cứ địa lòng dân, dựa vào sức mạnh quần chúng, phát huy vai trò của các tổ chức Đảng, mặt trận và đoàn thể để củng cố chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa. Việc xây dựng căn cứ địa gắn liền với phát triển kinh tế kháng chiến, bảo vệ môi trường sinh thái rừng và duy trì đời sống nhân dân, tạo nên thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân thành công của căn cứ địa Bời Lời xuất phát từ sự kết hợp hài hòa giữa điều kiện tự nhiên thuận lợi và truyền thống yêu nước, cách mạng của nhân dân địa phương. So với các căn cứ địa khác trong miền Đông Nam Bộ, Bời Lời có quy mô nhỏ hơn nhưng lại có vị trí chiến lược đặc biệt, nằm trong tam giác sắt và gần trung tâm Sài Gòn, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tiến công và phòng thủ.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các lý thuyết về căn cứ địa cách mạng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng căn cứ địa toàn diện. Việc vận dụng sáng tạo chủ trương xây dựng căn cứ địa lòng dân đã giúp Bời Lời trở thành hình ảnh thu nhỏ của xã hội mới, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của cách mạng miền Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện sự gia tăng số lượng lực lượng vũ trang và cán bộ cung cấp từ căn cứ địa Bời Lời qua các giai đoạn chiến tranh, cũng như bản đồ mô tả mạng lưới căn cứ lõm và vệ tinh xung quanh Bời Lời, minh họa thế trận phòng thủ đa tầng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ
    Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử căn cứ địa Bời Lời trong các trường học và cộng đồng nhằm nâng cao lòng tự hào dân tộc và ý thức bảo vệ Tổ quốc. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh, các trường học; Thời gian: liên tục, ưu tiên giai đoạn 2024-2026.

  2. Phát huy vai trò của căn cứ địa trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân hiện đại
    Áp dụng bài học kinh nghiệm xây dựng căn cứ địa lòng dân để củng cố khu vực phòng thủ tỉnh, kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa và quốc phòng. Chủ thể thực hiện: Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Tây Ninh, Ban chỉ đạo xây dựng khu vực phòng thủ; Thời gian: 2024-2028.

  3. Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử căn cứ địa Bời Lời
    Xây dựng kế hoạch bảo tồn, tu bổ và phát triển khu di tích căn cứ địa Bời Lời thành điểm du lịch lịch sử văn hóa, góp phần phát triển kinh tế địa phương. Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tây Ninh; Thời gian: 2024-2027.

  4. Nâng cao năng lực nghiên cứu và khai thác tư liệu lịch sử
    Tổ chức các hội thảo khoa học, đào tạo cán bộ nghiên cứu lịch sử để tiếp tục khai thác, bổ sung tư liệu về căn cứ địa Bời Lời và các căn cứ địa khác trong khu vực. Chủ thể thực hiện: Trường Đại học Thủ Dầu Một, Viện Lịch sử Quân sự; Thời gian: 2024-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên và học sinh các cấp học
    Luận văn cung cấp tư liệu lịch sử chi tiết, giúp giáo viên giảng dạy và học sinh nghiên cứu về chiến tranh giải phóng dân tộc, truyền thống cách mạng của Tây Ninh và miền Nam.

  2. Nhà nghiên cứu lịch sử và khoa học xã hội
    Tài liệu có giá trị tham khảo cho các nghiên cứu chuyên sâu về căn cứ địa cách mạng, chiến tranh nhân dân và xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân.

  3. Cán bộ quân sự và lãnh đạo địa phương
    Bài học kinh nghiệm từ quá trình xây dựng và bảo vệ căn cứ địa Bời Lời hỗ trợ công tác xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo trong tình hình mới.

  4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức văn hóa, du lịch
    Thông tin về lịch sử căn cứ địa giúp cộng đồng hiểu rõ giá trị di tích, phát huy truyền thống, đồng thời phát triển các hoạt động du lịch lịch sử, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Căn cứ địa Bời Lời có vị trí địa lý như thế nào trong chiến tranh giải phóng dân tộc?
    Bời Lời nằm ở xã Đôn Thuận, Thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, cách trung tâm Sài Gòn khoảng 45 km theo đường chim bay. Địa hình rừng rậm, sông ngòi chằng chịt tạo điều kiện thuận lợi cho xây dựng căn cứ địa và phòng thủ chiến lược.

  2. Vai trò chính của căn cứ địa Bời Lời trong hai cuộc kháng chiến là gì?
    Đây là hậu phương tại chỗ, nơi đứng chân của các cơ quan lãnh đạo, lực lượng vũ trang, cung cấp cán bộ và vật lực cho các mặt trận, đồng thời là bàn đạp tiến công địch ngoài căn cứ.

  3. Những yếu tố nào giúp căn cứ địa Bời Lời được bảo vệ vững chắc?
    Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng bộ huyện Trảng Bàng, tinh thần tự lực tự cường của quân dân, mạng lưới căn cứ lõm và vệ tinh đa tầng, cùng với sự tham gia tích cực của quần chúng nhân dân.

  4. Luận văn có những đóng góp gì cho công tác giáo dục và nghiên cứu lịch sử?
    Cung cấp tư liệu toàn diện, hệ thống về căn cứ địa Bời Lời, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu và giảng dạy lịch sử.

  5. Bài học kinh nghiệm nào từ căn cứ địa Bời Lời có thể áp dụng trong xây dựng quốc phòng hiện nay?
    Xây dựng căn cứ địa lòng dân, phát huy sức mạnh toàn dân, kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa với quốc phòng, tổ chức lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh, tạo thế trận quốc phòng toàn dân toàn diện và linh hoạt.

Kết luận

  • Luận văn đã phục dựng toàn diện quá trình hình thành, xây dựng, bảo vệ và hoạt động của căn cứ địa Bời Lời trong chiến tranh giải phóng dân tộc (1945 – 1975).
  • Phân tích làm rõ đặc điểm, vai trò quan trọng của căn cứ địa Bời Lời trong hệ thống căn cứ địa miền Đông Nam Bộ và chiến tranh nhân dân Việt Nam.
  • Khẳng định tính đúng đắn, sáng tạo của quân dân Trảng Bàng trong vận dụng chủ trương xây dựng căn cứ địa lòng dân, thế trận quốc phòng toàn dân.
  • Góp phần bổ sung tư liệu lịch sử quý giá, phục vụ công tác giáo dục truyền thống cách mạng và nghiên cứu khoa học.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm phát huy giá trị lịch sử, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân và phát triển kinh tế - văn hóa địa phương trong tình hình mới.

Tiếp theo, cần triển khai các hoạt động giáo dục truyền thống, bảo tồn di tích và nghiên cứu chuyên sâu hơn về các căn cứ địa khác trong khu vực để hoàn thiện bức tranh lịch sử chiến tranh giải phóng dân tộc. Đề nghị các cơ quan, tổ chức liên quan phối hợp thực hiện các khuyến nghị nhằm phát huy hiệu quả nghiên cứu này.