I. Tổng quan về tình hình nghiên cứu đề tài
Quá trình vận động của cục diện chính trị Đông Á từ 1991 đến 2011 là một đề tài mới mẻ tại Việt Nam. Nghiên cứu này được thực hiện trong bối cảnh Đảng và Nhà nước Việt Nam thực hiện chính sách đối ngoại đa phương hóa, nhằm tạo lập môi trường quốc tế thuận lợi cho phát triển. Các công trình nghiên cứu trong nước đã chỉ ra sự quan tâm ngày càng tăng đối với cục diện chính trị khu vực. Những công trình này được phân thành ba nhóm chính: nghiên cứu về cục diện và trật tự khu vực, nghiên cứu về quan hệ quốc tế trong khu vực Đông Á, và nghiên cứu về tác động của các cường quốc ngoài khu vực. Các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của các cơ chế hợp tác đa phương như ASEAN, ARF, và APEC trong việc định hình cục diện chính trị khu vực.
1.1. Những công trình nghiên cứu trong nước
Nhiều công trình nghiên cứu trong nước đã được công bố trên các tạp chí uy tín, như Tạp chí Nghiên cứu Quốc tế và Nghiên cứu Đông Bắc Á. Các tác giả đã chỉ ra rằng cục diện chính trị Đông Á đang có sự chuyển biến mạnh mẽ, với sự gia tăng vai trò của các nước vừa và nhỏ thông qua các cơ chế hợp tác đa phương. Tuy nhiên, một số công trình chưa đề cập đầy đủ đến sự tương tác giữa các cường quốc trong khu vực và tác động của chúng đến cục diện chính trị toàn cầu.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn của cục diện chính trị Đông Á sau Chiến tranh Lạnh
Chương này phân tích khái niệm cục diện và cục diện chính trị khu vực. Sự thay đổi trong cục diện chính trị Đông Á từ 1991 đến 2011 được xem xét qua bối cảnh quốc tế và khu vực. Các yếu tố tác động như sự trỗi dậy của Trung Quốc, vai trò của Nhật Bản và sự can thiệp của các cường quốc ngoài khu vực như Hoa Kỳ và Nga đã tạo nên một bức tranh phức tạp. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến cục diện chính trị khu vực mà còn tác động đến an ninh và phát triển kinh tế của các quốc gia trong khu vực. Các cơ chế hợp tác đa phương như ASEAN đã trở thành nền tảng quan trọng trong việc duy trì ổn định và phát triển trong khu vực.
2.1. Bối cảnh quốc tế và khu vực Đông Á giai đoạn 1991 2001
Giai đoạn này chứng kiến sự sụp đổ của Liên Xô và sự chuyển mình của các quốc gia Đông Á. Chính trị Đông Á đã có những thay đổi lớn, với sự gia tăng ảnh hưởng của các cường quốc như Trung Quốc và Nhật Bản. Các nước trong khu vực đã bắt đầu tìm kiếm sự hợp tác đa phương để đối phó với những thách thức mới. Sự kiện 11/9/2001 đã làm thay đổi cục diện chính trị toàn cầu, tạo ra những điều chỉnh trong chiến lược của các quốc gia trong khu vực.
III. Cục diện chính trị Đông Á từ 1991 đến 2011
Chương này phân tích sự vận động của cục diện chính trị Đông Á qua hai giai đoạn: từ 1991 đến 2001 và từ 2001 đến 2011. Các cường quốc khu vực như Trung Quốc và Nhật Bản đã có những bước đi chiến lược nhằm củng cố vị thế của mình. Đồng thời, các nước vừa và nhỏ cũng đã tìm cách gia tăng ảnh hưởng thông qua các cơ chế hợp tác đa phương. Sự can thiệp của các cường quốc ngoài khu vực như Hoa Kỳ và Nga đã tạo ra những thách thức và cơ hội mới cho các quốc gia trong khu vực. Sự tương tác giữa các chủ thể này đã định hình lại cục diện chính trị khu vực, tạo ra một môi trường chính trị phức tạp và đa dạng.
3.1. Vị trí vai trò của các cường quốc khu vực
Trung Quốc và Nhật Bản đã trở thành hai cường quốc chủ chốt trong cục diện chính trị Đông Á. Trung Quốc với sự trỗi dậy mạnh mẽ đã khẳng định vai trò lãnh đạo trong khu vực, trong khi Nhật Bản đã sử dụng các công cụ ngoại giao kinh tế để duy trì ảnh hưởng. Sự cạnh tranh giữa hai nước này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ song phương mà còn tác động đến toàn bộ cục diện chính trị khu vực, tạo ra những thách thức cho các nước khác trong khu vực.
IV. Một số nhận xét về cục diện chính trị Đông Á từ 1991 đến 2011 và khuyến nghị cho Việt Nam
Chương cuối cùng của luận án tập trung vào việc đánh giá cục diện chính trị Đông Á từ 1991 đến 2011. Sự trỗi dậy của Trung Quốc và vai trò của Hoa Kỳ đã tạo ra những thách thức lớn cho Việt Nam. ASEAN đã giữ vai trò trung tâm trong việc duy trì ổn định khu vực, nhưng vẫn còn nhiều yếu tố bất ổn. Các khuyến nghị cho Việt Nam bao gồm việc tăng cường hợp tác với các nước trong khu vực, đồng thời duy trì quan hệ tốt với các cường quốc ngoài khu vực để đảm bảo an ninh và phát triển kinh tế.
4.1. Khuyến nghị cho Việt Nam
Việt Nam cần chủ động tham gia vào các cơ chế hợp tác đa phương để nâng cao vị thế của mình trong cục diện chính trị Đông Á. Đồng thời, việc duy trì quan hệ tốt với các cường quốc như Hoa Kỳ và Trung Quốc là rất quan trọng để đảm bảo an ninh và phát triển bền vững. Các chính sách đối ngoại cần linh hoạt và thích ứng với những thay đổi trong cục diện chính trị khu vực và toàn cầu.
