Tổng quan nghiên cứu

Chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng (NCC) là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng của Việt Nam, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và có ý nghĩa sâu sắc về chính trị, tư tưởng, kinh tế và xã hội. Tính đến giai đoạn nghiên cứu 2011-2017 tại quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh, địa phương có hơn 2.213 gia đình liệt sĩ, 545 thương binh, 112 bệnh binh, 145 người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, cùng nhiều đối tượng NCC khác đang hưởng trợ cấp hàng tháng. Trong bối cảnh đó, việc thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC gặp nhiều khó khăn như hồ sơ giải quyết chậm, tồn đọng lớn, nhiều mộ liệt sĩ chưa được quy tập, và phát hiện các trường hợp làm giả hồ sơ.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC trên địa bàn quận Bình Tân, xác định những ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách trong giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hoạt động của chính quyền quận và các phường trên địa bàn quận Bình Tân, với dữ liệu thu thập từ năm 2011 đến 2017.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố niềm tin của nhân dân vào chính sách của Nhà nước, đồng thời góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho NCC, qua đó phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công, trong đó có:

  • Lý thuyết thực thi chính sách công: Nhấn mạnh quá trình chuyển hóa ý chí chính sách thành hành động thực tế, bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, phổ biến, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh và đánh giá chính sách.
  • Mô hình quản lý theo kết quả: Tập trung vào việc đo lường hiệu quả và hiệu lực của chính sách thông qua các tiêu chí cụ thể như tính công bằng, tính khả thi, tính minh bạch và trách nhiệm của các chủ thể thực thi.
  • Khái niệm người có công với cách mạng (NCC): Được hiểu là những người đã có đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng, bao gồm liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, người hoạt động cách mạng trước và sau năm 1945, cùng thân nhân của họ.

Các khái niệm chính bao gồm: thực thi chính sách ưu đãi, hiệu lực chính sách, hiệu quả chính sách, tính công bằng, trách nhiệm trong thực thi, và các hình thức triển khai chính sách (từ trên xuống, từ dưới lên, hỗn hợp).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Báo cáo hoạt động và tổng kết của UBND quận Bình Tân, niên giám thống kê của Chi cục Thống kê quận Bình Tân giai đoạn 2011-2017, cùng 205 phiếu khảo sát được thu thập từ 250 phiếu phát hành.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý dữ liệu khảo sát, áp dụng các hàm toán học như $y=1/x$ và $y=ax$ để mô hình hóa sự vận động của các biến số trong thực thi chính sách.
  • Phương pháp so sánh: Đánh giá thực trạng thực thi chính sách ưu đãi tại quận Bình Tân so với các địa phương khác như huyện Châu Thành (Tiền Giang), huyện Việt Yên (Bắc Giang).
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2011 đến năm 2017, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ưu điểm trong thực thi chính sách: Từ năm 2011 đến 2017, quận Bình Tân đã xây dựng 22 nhà tình nghĩa, sửa chữa 35 nhà tình nghĩa cho gia đình chính sách; chi trả trợ cấp ưu đãi cho trung bình 1.500-1.600 gia đình NCC hàng tháng; tổ chức thăm hỏi, động viên nhân dịp Tết Nguyên đán và ngày 27/7. Tỷ lệ NCC được hưởng bảo hiểm y tế đạt trên 90%, với hơn 11.700 đối tượng được cấp thẻ BHYT.

  2. Tồn tại và bất cập: Hồ sơ giải quyết chế độ ưu đãi còn chậm, tồn đọng lớn; nhiều hài cốt liệt sĩ chưa được quy tập; phát hiện 25 trường hợp làm giả hồ sơ NCC; công tác lưu trữ hồ sơ chưa liên tục, gây thất lạc; thủ tục hành chính phức tạp gây khó khăn cho người hưởng chính sách; thời gian ủy quyền lĩnh trợ cấp ngắn (không quá 3 tháng) gây phiền hà cho người cao tuổi.

  3. Nguyên nhân yếu kém: Văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật chậm ban hành, chưa đồng bộ; cán bộ làm công tác chính sách còn hạn chế về nhận thức và chuyên môn; phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa chặt chẽ; chính sách ưu đãi đối với đội ngũ thực thi chưa thỏa đáng; công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên và diện rộng.

  4. So sánh với các địa phương khác: Huyện Châu Thành (Tiền Giang) đã vận động quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” đạt khoảng 1,7-1,8 tỷ đồng/năm, xây dựng 15-20 căn nhà tình nghĩa mỗi năm, trong khi quận Bình Tân có số lượng NCC lớn hơn nhưng vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn trong quản lý và chi trả trợ cấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC tại quận Bình Tân đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho NCC. Tuy nhiên, các tồn tại về thủ tục hành chính, quản lý hồ sơ, và sự phối hợp giữa các cơ quan đã ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc chậm trễ trong ban hành văn bản hướng dẫn, hạn chế về năng lực cán bộ, và thiếu sự giám sát chặt chẽ. So với các địa phương khác, quận Bình Tân cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ NCC, đồng thời cải tiến quy trình chi trả trợ cấp để phù hợp với đặc thù đối tượng hưởng chính sách ngày càng cao tuổi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số lượng nhà tình nghĩa xây dựng và sửa chữa hàng năm, biểu đồ đường mô tả tiến độ chi trả trợ cấp, và bảng tổng hợp các tồn tại chính trong thực thi chính sách ưu đãi.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch thực thi chính sách khoa học, khách quan: Đề xuất UBND quận Bình Tân phối hợp với các phòng ban liên quan xây dựng kế hoạch chi tiết, có mục tiêu và timeline cụ thể cho từng năm, đảm bảo nguồn lực tài chính và nhân sự đầy đủ. Thời gian thực hiện: 2018-2025.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ NCC: Triển khai phần mềm quản lý hồ sơ, hồ sơ liệt sĩ, mộ liệt sĩ nhằm giảm thiểu thất lạc, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong công tác lưu trữ và tra cứu. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận, thời gian: 2019-2021.

  3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức thực thi chính sách: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao nhận thức, kỹ năng nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác chính sách ưu đãi, đặc biệt chú trọng đến kỹ năng xử lý hồ sơ và giải quyết khiếu nại. Thời gian: hàng năm, bắt đầu từ 2018.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát thực thi: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp trong việc thực thi chính sách ưu đãi, đồng thời tổ chức thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Chủ thể: UBND quận, các phòng ban liên quan, thời gian: liên tục từ 2018.

  5. Cải tiến thủ tục chi trả trợ cấp ưu đãi: Rút ngắn thời gian ủy quyền lĩnh trợ cấp, mở rộng thời gian ủy quyền để phù hợp với điều kiện sức khỏe của NCC cao tuổi, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính để giảm phiền hà cho người hưởng chính sách. Thời gian thực hiện: 2018-2020.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về chính sách xã hội: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC, từ đó áp dụng vào công tác quản lý tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học chuyên ngành quản lý công, chính sách công: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và phân tích thực trạng thực thi chính sách ưu đãi NCC.

  3. Các tổ chức, đoàn thể tham gia chăm sóc NCC: Hỗ trợ xây dựng kế hoạch hoạt động, phối hợp với chính quyền địa phương trong việc thực hiện các chương trình hỗ trợ NCC.

  4. Cơ quan lập pháp và hoạch định chính sách: Là nguồn thông tin thực tiễn để điều chỉnh, bổ sung chính sách ưu đãi NCC phù hợp với tình hình thực tế và nhu cầu của đối tượng thụ hưởng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách ưu đãi đối với người có công gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách ưu đãi bao gồm trợ cấp hàng tháng, trợ cấp một lần, bảo hiểm y tế, điều dưỡng phục hồi sức khỏe, hỗ trợ nhà ở, ưu tiên tuyển sinh và tạo việc làm cho NCC và thân nhân. Ví dụ, tại quận Bình Tân, trung bình 1.500-1.600 gia đình NCC được chi trả trợ cấp hàng tháng.

  2. Những khó khăn chính trong thực thi chính sách ưu đãi tại quận Bình Tân là gì?
    Khó khăn gồm hồ sơ giải quyết chậm, tồn đọng lớn, thủ tục phức tạp, nhiều trường hợp làm giả hồ sơ, công tác lưu trữ hồ sơ chưa hiệu quả, và thời gian ủy quyền lĩnh trợ cấp ngắn gây bất tiện cho người cao tuổi.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi đối với NCC?
    Cần xây dựng kế hoạch thực thi khoa học, ứng dụng công nghệ thông tin quản lý hồ sơ, đào tạo cán bộ, tăng cường phối hợp liên ngành và cải tiến thủ tục chi trả trợ cấp. Ví dụ, áp dụng phần mềm quản lý hồ sơ giúp giảm thất lạc và minh bạch thông tin.

  4. Vai trò của cán bộ, công chức trong thực thi chính sách ưu đãi NCC như thế nào?
    Cán bộ, công chức phải có trách nhiệm cao, thực hiện đúng quy trình, tận tình giúp đỡ NCC, ngăn chặn tiêu cực và chịu trách nhiệm khi có sai sót. Việc đào tạo và bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ này là rất cần thiết.

  5. Chính sách ưu đãi NCC có được điều chỉnh theo thời gian không?
    Có, chính sách ưu đãi NCC đã trải qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung để phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo nâng cao đời sống NCC ngang bằng hoặc cao hơn mức sống xã hội, đồng thời phù hợp với nguồn lực ngân sách.

Kết luận

  • Chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng là biểu hiện sâu sắc của đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và có ý nghĩa chính trị, xã hội quan trọng.
  • Thực thi chính sách tại quận Bình Tân đã đạt được nhiều kết quả tích cực như xây dựng nhà tình nghĩa, chi trả trợ cấp đều đặn cho hàng nghìn gia đình NCC.
  • Tuy nhiên, còn tồn tại nhiều bất cập về thủ tục hành chính, quản lý hồ sơ, phối hợp liên ngành và năng lực cán bộ thực thi.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể như xây dựng kế hoạch khoa học, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ, cải tiến thủ tục chi trả và tăng cường giám sát.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2018-2025, đồng thời theo dõi, đánh giá liên tục để điều chỉnh phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi NCC.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao hiệu quả chính sách ưu đãi người có công tại địa phương bạn!