Tổng quan nghiên cứu

Việc số hóa truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất là một trong những bước đi quan trọng trong quá trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ truyền hình và mở rộng vùng phủ sóng đến người dân. Tại Việt Nam, đến năm 2020, 100% các đài phát thanh truyền hình địa phương đã hoàn thành việc chuyển đổi từ công nghệ tương tự sang công nghệ số mặt đất, với vùng phủ sóng truyền hình số mặt đất đạt khoảng 80% dân cư, đồng thời giải phóng trên 100 MHz băng tần 700 MHz để phát triển các dịch vụ viễn thông hiện đại như 5G. Tỉnh Đắk Lắk, thuộc nhóm IV trong lộ trình số hóa của Bộ Thông tin và Truyền thông, đã chính thức ngừng phát sóng truyền hình tương tự mặt đất từ ngày 28/12/2020, đánh dấu bước chuyển đổi toàn diện sang truyền hình số mặt đất.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực hiện chính sách số hóa truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn 2017-2020, nhằm đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách. Nghiên cứu có phạm vi bao gồm toàn tỉnh Đắk Lắk và khu vực miền Trung Tây Nguyên, với mục tiêu hỗ trợ các cơ quan quản lý, đài truyền hình địa phương trong việc hoàn thiện lộ trình số hóa, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng thông tin, giải trí phục vụ người dân.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền hình, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua việc nâng cao hiệu quả truyền dẫn, phát sóng truyền hình số mặt đất. Các chỉ số như tỷ lệ hộ gia đình có thể thu xem truyền hình số, số lượng kênh truyền hình đa dạng và chất lượng hình ảnh, âm thanh được cải thiện rõ rệt là những metrics quan trọng phản ánh thành công của chính sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình chính sách công, trong đó có:

  • Lý thuyết chính sách công: Định nghĩa chính sách công là tập hợp các quyết định chính trị của nhà nước nhằm lựa chọn mục tiêu và giải pháp để giải quyết các vấn đề xã hội. Quá trình thực hiện chính sách bao gồm các bước xác định vấn đề, xây dựng, ban hành, thực thi và đánh giá chính sách.

  • Lý thuyết chuyển đổi số và số hóa: Số hóa được hiểu là quá trình chuyển đổi tín hiệu vật lý sang dạng số để xử lý trên nền tảng công nghệ số, là bước đầu tiên và tất yếu trong chuyển đổi số. Chuyển đổi số là quá trình tích hợp số hóa, kết nối và xử lý dữ liệu thông minh nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xã hội.

  • Mô hình kỹ thuật truyền hình số: Áp dụng tiêu chuẩn DVB-T2 trong truyền dẫn phát sóng truyền hình số mặt đất, với các thành phần kỹ thuật như mã hóa, điều chế, multiplexing, và hệ thống quản lý thuê bao (CAS, SMS).

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, thực hiện chính sách, số hóa truyền hình mặt đất, chuyển đổi số, hệ thống truyền dẫn phát sóng số, tiêu chuẩn DVB-T2, và các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, báo cáo tổng kết lộ trình số hóa của Bộ Thông tin và Truyền thông, các báo cáo của Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Đắk Lắk, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan trong và ngoài nước.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các đối tượng chủ chốt trong hệ thống truyền hình Đắk Lắk, bao gồm cán bộ quản lý, kỹ thuật viên, và người dân sử dụng dịch vụ truyền hình số để khảo sát, phỏng vấn nhằm đánh giá thực trạng và nhận thức về chính sách.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu thu thập được, kết hợp phương pháp tổng hợp, so sánh, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách. Phân tích định tính được thực hiện qua phỏng vấn sâu và phân tích nội dung các văn bản chính sách.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2020, giai đoạn hoàn thành chuyển đổi số truyền hình mặt đất tại Đắk Lắk, đồng thời đề xuất định hướng phát triển đến năm 2025.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện, giúp đánh giá chính xác thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh Đắk Lắk.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoàn thành chuyển đổi số truyền hình mặt đất: Đến cuối năm 2020, Đắk Lắk đã hoàn thành việc ngừng phát sóng truyền hình tương tự mặt đất, chuyển sang phát sóng truyền hình số mặt đất theo lộ trình của Chính phủ. Vùng phủ sóng truyền hình số mặt đất đạt khoảng 80% dân cư, tương đương với hơn 1,2 triệu người dân trong tỉnh.

  2. Nâng cao chất lượng dịch vụ truyền hình: Truyền hình số mặt đất tại Đắk Lắk cung cấp từ 40-60 kênh SDTV và hơn 10 kênh HDTV, trong đó có 7 kênh thiết yếu phục vụ nhiệm vụ chính trị - xã hội. Chất lượng hình ảnh và âm thanh được cải thiện rõ rệt so với truyền hình tương tự, giảm thiểu hiện tượng nhiễu, méo hình.

  3. Hỗ trợ thiết bị thu số cho hộ nghèo: Tỉnh đã triển khai hỗ trợ đầu thu truyền hình số mặt đất cho gần 2 triệu hộ nghèo và cận nghèo trên toàn quốc, trong đó Đắk Lắk đã hỗ trợ hơn 10.000 hộ, giúp người dân dễ dàng tiếp cận truyền hình số với chi phí thấp hoặc miễn phí.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách: Năng lực cán bộ thực thi, điều kiện kinh tế xã hội, nhận thức của người dân và nguồn lực tài chính là những yếu tố quyết định hiệu quả thực hiện chính sách số hóa truyền hình mặt đất tại Đắk Lắk. Đặc biệt, việc tuyên truyền, phổ biến chính sách và đào tạo nhân lực được đánh giá là chưa đồng đều, ảnh hưởng đến tốc độ và chất lượng chuyển đổi số.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Đắk Lắk đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong việc thực hiện chính sách số hóa truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số toàn quốc. Việc mở rộng vùng phủ sóng và đa dạng hóa kênh truyền hình đã nâng cao trải nghiệm người xem, góp phần tăng cường hiệu quả tuyên truyền chính trị, văn hóa và giải trí.

So sánh với các tỉnh trong khu vực Tây Nguyên và miền Trung, Đắk Lắk có tốc độ chuyển đổi tương đối nhanh, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về mặt nhân lực và nhận thức cộng đồng. Các nghiên cứu tại Đài PT-TH tỉnh Lào Cai cũng chỉ ra rằng việc đầu tư vào sản xuất nội dung số và nâng cao năng lực công nghệ là yếu tố then chốt để chuyển đổi số thành công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ vùng phủ sóng truyền hình số mặt đất theo năm, bảng thống kê số lượng kênh truyền hình và tỷ lệ hộ gia đình được hỗ trợ đầu thu số, giúp minh họa rõ nét tiến trình và hiệu quả thực hiện chính sách. Ngoài ra, phân tích SWOT về thực trạng thực hiện chính sách tại Đắk Lắk sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ thực thi: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ truyền hình số và quản lý chính sách cho cán bộ Sở Thông tin và Truyền thông, Đài PT-TH tỉnh và các huyện. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng vận hành hệ thống số hóa trong vòng 2 năm tới.

  2. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông để phổ biến lợi ích và cách thức sử dụng truyền hình số mặt đất, đặc biệt tập trung vào các vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu đạt tỷ lệ nhận thức trên 90% người dân trong tỉnh về chính sách số hóa trong 3 năm tới.

  3. Hỗ trợ thiết bị thu số cho các hộ khó khăn: Tiếp tục phối hợp với Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích để mở rộng chương trình hỗ trợ đầu thu truyền hình số cho hộ nghèo, cận nghèo và các đối tượng chính sách khác, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số.

  4. Đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và sản xuất nội dung số: Tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại, áp dụng công nghệ IP, 4K, 5G trong sản xuất và phát sóng truyền hình số. Đồng thời, phát triển nội dung đa dạng, hấp dẫn, phù hợp với thị hiếu người xem nhằm tăng tính cạnh tranh và thu hút khán giả. Thời gian thực hiện từ 2021 đến 2025.

  5. Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, địa phương và doanh nghiệp truyền dẫn phát sóng nhằm đảm bảo triển khai đồng bộ, kịp thời các chính sách số hóa truyền hình mặt đất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về thông tin và truyền thông: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách số hóa truyền hình, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và triển khai tại địa phương.

  2. Đài Phát thanh và Truyền hình các tỉnh, thành phố: Hỗ trợ các đài trong việc hoạch định chiến lược chuyển đổi số, nâng cao năng lực sản xuất và phát sóng truyền hình số, đồng thời cải thiện chất lượng nội dung và dịch vụ.

  3. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực chính sách công và truyền thông: Cung cấp tài liệu tham khảo về thực trạng, phương pháp nghiên cứu và các bài học kinh nghiệm trong thực hiện chính sách số hóa truyền hình tại Việt Nam.

  4. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truyền dẫn, phát sóng và thiết bị truyền hình số: Giúp hiểu rõ hơn về nhu cầu, thách thức và cơ hội trong quá trình triển khai số hóa truyền hình mặt đất, từ đó phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách số hóa truyền hình mặt đất là gì?
    Chính sách số hóa truyền hình mặt đất là tập hợp các quyết định của nhà nước nhằm chuyển đổi hệ thống truyền hình từ công nghệ tương tự sang công nghệ số, nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng vùng phủ sóng.

  2. Tại sao Đắk Lắk được xếp vào nhóm IV trong lộ trình số hóa?
    Đắk Lắk thuộc nhóm IV do điều kiện địa lý, kinh tế xã hội và hạ tầng kỹ thuật chưa phát triển đồng đều như các nhóm trước, nên được phân bổ thời gian chuyển đổi muộn hơn để đảm bảo hiệu quả.

  3. Người dân cần làm gì để tiếp nhận truyền hình số mặt đất?
    Người dân sử dụng tivi cũ chưa tích hợp bộ thu số cần mua thêm đầu thu tín hiệu DVB-T2 để thu xem các kênh truyền hình số mặt đất. Các thiết bị khác như anten vẫn được sử dụng bình thường.

  4. Chính sách hỗ trợ đầu thu số cho hộ nghèo được thực hiện như thế nào?
    Chính phủ sử dụng Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích để hỗ trợ miễn phí đầu thu truyền hình số cho các hộ nghèo, cận nghèo nhằm đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của mọi người dân.

  5. Lợi ích lớn nhất của truyền hình số mặt đất so với truyền hình tương tự là gì?
    Truyền hình số mặt đất cung cấp chất lượng hình ảnh, âm thanh sắc nét hơn, đa dạng kênh hơn, tiết kiệm băng tần và mở rộng vùng phủ sóng, đồng thời hỗ trợ nhiều dịch vụ truyền hình đa phương tiện trên các thiết bị khác nhau.

Kết luận

  • Đắk Lắk đã hoàn thành chuyển đổi số truyền hình mặt đất theo đúng lộ trình, với vùng phủ sóng đạt khoảng 80% dân cư và đa dạng hóa kênh truyền hình.
  • Chính sách số hóa truyền hình mặt đất đã nâng cao chất lượng dịch vụ, góp phần phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị, văn hóa và giải trí cho người dân.
  • Các yếu tố như năng lực cán bộ, nhận thức cộng đồng và nguồn lực tài chính là then chốt quyết định hiệu quả thực hiện chính sách.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo nhân lực, tuyên truyền nâng cao nhận thức, hỗ trợ thiết bị thu số và đầu tư hạ tầng kỹ thuật.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý, đài truyền hình và doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số truyền hình mặt đất tại Đắk Lắk và khu vực Tây Nguyên.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2021-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá định kỳ để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển công nghệ và nhu cầu người dân.

Call to action: Các cơ quan quản lý và đơn vị truyền hình địa phương cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đầu tư và đổi mới sáng tạo để thúc đẩy chuyển đổi số truyền hình mặt đất thành công, góp phần xây dựng xã hội số hiện đại, văn minh.