Tổng quan nghiên cứu

Đại dịch COVID-19 đã gây ra cuộc khủng hoảng toàn cầu nghiêm trọng nhất trong hơn một thế kỷ, với hơn 80 triệu ca nhiễm và khoảng 1,8 triệu ca tử vong tính đến cuối năm 2020. Tác động của đại dịch không chỉ là khủng hoảng y tế mà còn làm suy giảm nghiêm trọng nền kinh tế toàn cầu, trong đó nhiều quốc gia chứng kiến mức giảm tăng trưởng GDP lên đến trên 30% trong quý II năm 2020. Hàn Quốc, một nền kinh tế phát triển nhanh và có vị trí quan trọng trong khu vực Đông Á, cũng không tránh khỏi ảnh hưởng tiêu cực khi tăng trưởng GDP giảm 15% trong quý II năm 2020. Trước bối cảnh đó, Chính phủ Hàn Quốc đã triển khai "Chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc" nhằm phục hồi kinh tế, thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế xanh, đồng thời củng cố mạng lưới an sinh xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích quá trình hình thành, nội dung và kết quả thực hiện chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc trong giai đoạn 2020-2022, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm phù hợp cho Việt Nam trong bối cảnh phục hồi kinh tế hậu COVID-19 và đẩy mạnh chuyển đổi số. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Hàn Quốc trong giai đoạn 2020-2022, với trọng tâm là ba trụ cột chính của chính sách: kinh tế kỹ thuật số, kinh tế xanh và mạng lưới an sinh xã hội. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà hoạch định chính sách Việt Nam, đồng thời đóng góp vào hệ thống nghiên cứu về chính sách phát triển kinh tế trong bối cảnh khủng hoảng và chuyển đổi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act) của W. Deming để phân tích chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc. Chu trình này bao gồm bốn bước: lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và cải tiến, giúp đánh giá toàn diện quá trình xây dựng và triển khai chính sách. Bên cạnh đó, khung phân tích năng lực chính sách của X. được áp dụng để đánh giá kết quả chính sách trên ba cấp độ: cá nhân (ví dụ Tổng thống Moon Jae-in), tổ chức (doanh nghiệp, cơ quan nhà nước) và toàn hệ thống (nền kinh tế - xã hội Hàn Quốc). Năng lực chính sách được phân thành ba bình diện: năng lực phân tích, năng lực vận hành và năng lực thu hút sự ủng hộ chính trị.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Kinh tế kỹ thuật số: nền kinh tế vận hành dựa trên công nghệ số, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (DNA).
  • Kinh tế xanh: phát triển kinh tế dựa trên nền tảng thân thiện môi trường, giảm phát thải carbon và sử dụng năng lượng tái tạo.
  • Mạng lưới an sinh xã hội: hệ thống bảo trợ xã hội và việc làm nhằm hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết kết hợp với nghiên cứu định tính. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các báo cáo chính phủ Hàn Quốc, các công trình nghiên cứu khoa học, số liệu thống kê kinh tế và xã hội giai đoạn 2020-2022. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các tài liệu, báo cáo liên quan đến chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc được công bố trong giai đoạn này, được lựa chọn qua quy trình sàng lọc nghiêm ngặt nhằm đảm bảo tính khoa học và cập nhật.

Phương pháp phân tích tập trung vào đánh giá quá trình thực hiện chính sách theo chu trình PDCA, đồng thời phân tích năng lực chính sách qua ba cấp độ và ba bình diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 7/2020 (thời điểm chính sách được công bố) đến cuối năm 2022, nhằm đánh giá kết quả thực hiện và tác động của chính sách trong giai đoạn đầu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tác động tích cực của chính sách kinh tế kỹ thuật số mới: Chính phủ Hàn Quốc đã đầu tư 58,2 nghìn tỷ won (khoảng 44,8 nghìn tỷ won từ ngân sách nhà nước) để thúc đẩy nền kinh tế kỹ thuật số, tạo ra khoảng 903.000 việc làm mới. Các dự án trọng điểm như xây dựng "Đập dữ liệu" công khai 142.000 dữ liệu nhà nước, phát triển mạng 5G và trí tuệ nhân tạo đã giúp tăng cường năng lực số hóa toàn nền kinh tế. Ví dụ, doanh số của các nền tảng trực tuyến như Zoom tăng 169% trong quý đầu năm 2020, phản ánh sự chuyển dịch mạnh mẽ sang các dịch vụ không tiếp xúc.

  2. Chuyển đổi xanh thúc đẩy phát triển bền vững: Chính sách kinh tế xanh mới với khoản đầu tư 73,4 nghìn tỷ won (42,7 nghìn tỷ won từ ngân sách) đã tạo ra 659.000 việc làm trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, xây dựng cơ sở hạ tầng xanh và phát triển các ngành công nghiệp thân thiện môi trường. Hàn Quốc đã lắp đặt 2.890 trường học với pin mặt trời và vật liệu cách nhiệt thân thiện môi trường, đồng thời hỗ trợ cung cấp 1,13 triệu xe điện và xe hydro nhằm giảm phát thải carbon.

  3. Mạng lưới an sinh xã hội được củng cố: Với ngân sách 28,4 nghìn tỷ won, chính phủ đã hỗ trợ đào tạo nghề cho 120.000 người trong các ngành kỹ thuật số và kinh tế xanh, đồng thời cung cấp trợ cấp cho người lao động thu nhập thấp và nhóm dễ bị tổn thương. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên, vốn tăng lên 9% năm 2020, đã được giảm bớt nhờ các chương trình đào tạo và hỗ trợ việc làm.

  4. Kết quả kinh tế vĩ mô tích cực: Mặc dù GDP Hàn Quốc giảm 15% trong quý II năm 2020, nhưng nhờ chính sách Kinh tế mới, nền kinh tế đã phục hồi dần với mức tăng trưởng GDP ổn định trở lại vào năm 2022. Tổng thu nhập quốc dân (GNI) đã tăng 0,4% năm 2020, đánh dấu sự phục hồi sau cú sốc đại dịch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân thành công của chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc nằm ở sự kết hợp đồng bộ giữa đầu tư công nghệ số, phát triển kinh tế xanh và củng cố an sinh xã hội. Việc tập trung vào chuyển đổi số đã giúp Hàn Quốc tận dụng lợi thế công nghệ thông tin và truyền thông, đồng thời thích ứng nhanh với xu hướng kinh tế không tiếp xúc trong đại dịch. So với các quốc gia khác trong khu vực Đông Á, Hàn Quốc có tỷ lệ người dùng điện thoại thông minh lên đến 90%, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dịch vụ kỹ thuật số.

Chính sách kinh tế xanh không chỉ góp phần giảm phát thải mà còn tạo ra hàng trăm nghìn việc làm mới, giúp đa dạng hóa nền kinh tế và tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. Mạng lưới an sinh xã hội được tăng cường giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của đại dịch đối với nhóm lao động dễ bị tổn thương, đồng thời nâng cao năng lực nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp mới.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của chính sách tổng thể, linh hoạt và có tầm nhìn dài hạn trong việc ứng phó với khủng hoảng kinh tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng GDP, GNI, số lượng việc làm tạo ra theo từng trụ cột chính sách, cũng như bảng thống kê đầu tư và phân bổ ngân sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư vào hạ tầng công nghệ số: Việt Nam cần đẩy mạnh xây dựng cơ sở hạ tầng dữ liệu, mạng 5G và trí tuệ nhân tạo nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Mục tiêu đạt được là tạo ra ít nhất 500.000 việc làm mới trong lĩnh vực công nghệ số trong vòng 5 năm tới. Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với các bộ ngành liên quan chịu trách nhiệm triển khai.

  2. Phát triển kinh tế xanh bền vững: Khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo, xây dựng các công trình xanh và phát triển phương tiện giao thông thân thiện môi trường. Mục tiêu giảm phát thải carbon 20% vào năm 2030 so với mức hiện tại. Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng Bộ Công Thương cần xây dựng kế hoạch chi tiết và chính sách ưu đãi.

  3. Củng cố mạng lưới an sinh xã hội và đào tạo nghề: Tăng cường các chương trình đào tạo kỹ năng số và xanh cho người lao động, đặc biệt là nhóm thanh niên và lao động dễ bị tổn thương. Mục tiêu đào tạo 100.000 người trong 3 năm tới, đồng thời mở rộng các chính sách trợ cấp và hỗ trợ việc làm. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các địa phương thực hiện.

  4. Xây dựng chính sách linh hoạt, thích ứng nhanh với biến động kinh tế: Học hỏi mô hình PDCA để liên tục đánh giá, điều chỉnh và cải tiến chính sách phát triển kinh tế phù hợp với tình hình thực tế. Chính phủ cần thiết lập các cơ chế giám sát và phản hồi hiệu quả, đảm bảo chính sách luôn sát với nhu cầu phát triển.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng các chính sách phát triển kinh tế số, kinh tế xanh và an sinh xã hội phù hợp với bối cảnh Việt Nam hậu COVID-19.

  2. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành Đông phương học, Kinh tế và Chính sách công: Tài liệu giúp hiểu sâu về chính sách phát triển kinh tế của Hàn Quốc, từ đó áp dụng hoặc so sánh trong nghiên cứu học thuật và thực tiễn.

  3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ số và năng lượng tái tạo: Thông tin về các chính sách hỗ trợ, xu hướng phát triển và cơ hội đầu tư trong các ngành công nghiệp mới tại Hàn Quốc và bài học cho Việt Nam.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và chuyên gia phát triển bền vững: Luận văn cung cấp góc nhìn toàn diện về chuyển đổi kinh tế xanh và các chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ xây dựng các chương trình phát triển cộng đồng và môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc gồm những trụ cột chính nào?
    Chính sách gồm ba trụ cột: kinh tế kỹ thuật số, kinh tế xanh và mạng lưới an sinh xã hội, nhằm thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển bền vững và hỗ trợ người lao động.

  2. Chính sách này đã tạo ra bao nhiêu việc làm mới?
    Tổng cộng khoảng 1,9 triệu việc làm mới được dự kiến tạo ra, trong đó 903.000 việc làm từ kinh tế kỹ thuật số, 659.000 việc làm từ kinh tế xanh và 339.000 việc làm từ mạng lưới an sinh xã hội.

  3. Việt Nam có thể học hỏi gì từ chính sách này?
    Việt Nam có thể áp dụng mô hình đầu tư đồng bộ vào công nghệ số và kinh tế xanh, đồng thời củng cố hệ thống an sinh xã hội để hỗ trợ phục hồi kinh tế và phát triển bền vững.

  4. Chính sách đã giúp Hàn Quốc phục hồi kinh tế như thế nào sau đại dịch?
    Chính sách đã giúp tăng cường năng lực số hóa, thúc đẩy các ngành công nghiệp xanh và hỗ trợ người lao động, từ đó ổn định và phục hồi tăng trưởng GDP và GNI trong giai đoạn 2021-2022.

  5. Có những thách thức nào trong quá trình thực hiện chính sách?
    Thách thức gồm sự không đồng đều về năng lực kỹ thuật số giữa các doanh nghiệp, khó khăn trong chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động, và yêu cầu huy động nguồn lực tài chính lớn để đầu tư hạ tầng.

Kết luận

  • Chính sách Kinh tế mới phiên bản Hàn Quốc là giải pháp tổng thể, linh hoạt nhằm phục hồi kinh tế và thúc đẩy chuyển đổi số, kinh tế xanh trong bối cảnh đại dịch COVID-19.
  • Ba trụ cột chính của chính sách đã tạo ra gần 2 triệu việc làm mới và góp phần ổn định tăng trưởng kinh tế vĩ mô.
  • Việc áp dụng chu trình PDCA và khung năng lực chính sách giúp đánh giá và cải tiến chính sách hiệu quả.
  • Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc có giá trị tham khảo quan trọng cho Việt Nam trong quá trình phục hồi và phát triển kinh tế hậu đại dịch.
  • Các bước tiếp theo bao gồm tăng cường đầu tư hạ tầng số, phát triển kinh tế xanh, củng cố an sinh xã hội và xây dựng chính sách linh hoạt, thích ứng với biến động kinh tế.

Đề nghị các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan nghiên cứu sâu hơn để triển khai các giải pháp phù hợp, góp phần phát triển kinh tế bền vững và toàn diện cho Việt Nam.