Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO và phát triển nền kinh tế tri thức, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng tăng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục đại học ngoài công lập. Trường Đại học Nguyễn Trãi, thành lập năm 2008, là một trong những cơ sở giáo dục đại học tư thục nhằm đáp ứng nhu cầu này. Tuy nhiên, với quy mô đào tạo hiện tại khoảng 756 sinh viên hệ đại học chính quy và 142 sinh viên hệ cao đẳng nghề, trường vẫn chưa phát huy hết tiềm năng do chưa có chiến lược phát triển bền vững rõ ràng. Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng chiến lược phát triển Trường Đại học Nguyễn Trãi giai đoạn 2015-2020, nhằm giúp trường trở thành một đại học hàng đầu Việt Nam, hướng tới đẳng cấp quốc tế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào phân tích môi trường nội bộ và bên ngoài, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, tài chính và hoạt động nghiên cứu khoa học của trường. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc đề xuất các giải pháp chiến lược cụ thể, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, tăng quy mô tuyển sinh và cải thiện vị thế cạnh tranh của trường trên thị trường giáo dục đại học ngoài công lập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản trị chiến lược kinh doanh, trong đó nổi bật là mô hình quản trị chiến lược toàn diện của Fred R. David với ba giai đoạn: hình thành, thực thi và đánh giá chiến lược. Phân tích môi trường được thực hiện qua mô hình PEST (Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Công nghệ) để đánh giá môi trường vĩ mô, cùng với mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter nhằm phân tích môi trường vi mô (khách hàng, đối thủ cạnh tranh, đối thủ tiềm ẩn, nhà cung cấp, sản phẩm thay thế). Ngoài ra, ma trận SWOT được sử dụng để tổng hợp các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy cơ, từ đó hình thành các phương án chiến lược. Công cụ ma trận QSPM (Ma trận hoạch định chiến lược có thể định lượng) giúp đánh giá và lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên điểm hấp dẫn của từng phương án.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược phát triển bền vững, quản trị chiến lược, môi trường kinh doanh đại học tư thục, nguồn lực nội bộ (nhân lực, vật chất, vô hình), và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đào tạo đại học ngoài công lập.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ các phòng ban của Trường Đại học Nguyễn Trãi, các văn bản pháp luật liên quan đến giáo dục đại học tư thục, báo cáo ngành giáo dục, cùng các tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên của trường trong giai đoạn 2013-2014, với tổng số hơn 120 cán bộ và 900 sinh viên.

Phương pháp phân tích bao gồm: phân tích thống kê mô tả số liệu về nhân sự, sinh viên, tài chính; phân tích SWOT dựa trên dữ liệu thu thập được; áp dụng ma trận PEST và mô hình 5 lực lượng cạnh tranh để đánh giá môi trường bên ngoài; sử dụng ma trận QSPM để định lượng và lựa chọn chiến lược phát triển phù hợp. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2007 (khi trường thành lập) đến năm 2015, tập trung phân tích giai đoạn 2015-2020 để đề xuất chiến lược phát triển.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn nhân lực: Đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên của trường gồm 122 người, trong đó 53 giảng viên cơ hữu có trình độ từ thạc sĩ trở lên chiếm khoảng 70%. Tuy nhiên, tỷ lệ giảng viên trên 51 tuổi chiếm khoảng 40%, cho thấy sự cần thiết xây dựng đội ngũ kế cận. Tỷ lệ giảng viên nữ chiếm khoảng 38%, phản ánh sự cân bằng giới tính tương đối trong đội ngũ.

  2. Quy mô đào tạo: Tổng số sinh viên đại học chính quy là 756, phân bổ đều qua các năm học, với ngành Kinh tế và Tài chính - Ngân hàng chiếm khoảng 50% tổng số sinh viên. Hệ cao đẳng nghề có 142 học viên, chủ yếu tập trung vào kế toán doanh nghiệp và quản trị mạng máy tính. Tuy nhiên, quy mô tuyển sinh chưa tăng trưởng mạnh do trường chưa có uy tín cao trên thị trường.

  3. Cơ sở vật chất: Diện tích phòng học đạt trung bình 8,7 m²/sinh viên, vượt tiêu chuẩn quy định là 3 m²/sinh viên, cho thấy cơ sở vật chất tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu khoa học và các hoạt động ngoại khóa còn hạn chế.

  4. Tài chính và học phí: Học phí trung bình hệ đại học là khoảng 1 triệu đồng/tháng/sinh viên, hệ cao đẳng khoảng 800 nghìn đồng/tháng/sinh viên. Nguồn thu chủ yếu từ học phí, với sự hỗ trợ tài chính từ chủ đầu tư trong giai đoạn đầu để cân đối thu chi. Phòng tài chính chưa xây dựng được kế hoạch tài chính dài hạn, cơ chế trả lương và thu hút nhân tài còn chưa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Việc đội ngũ giảng viên có độ tuổi cao và tỷ lệ giảng viên trẻ thấp là thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của trường, cần có chính sách đào tạo, thu hút và giữ chân nhân tài. Quy mô đào tạo hiện tại chưa tương xứng với năng lực cơ sở vật chất và tiềm năng phát triển, do đó chiến lược mở rộng tuyển sinh và nâng cao uy tín là cần thiết.

Cơ sở vật chất hiện đại và diện tích phòng học vượt chuẩn là lợi thế cạnh tranh, tuy nhiên cần đầu tư thêm cho nghiên cứu khoa học và các hoạt động hỗ trợ sinh viên để nâng cao chất lượng đào tạo. Tài chính trường chủ yếu dựa vào học phí, chưa có nguồn thu đa dạng, điều này làm hạn chế khả năng đầu tư phát triển dài hạn.

So sánh với các trường đại học tư thục khác như Đại học Hoa Sen hay Đại học Thăng Long, Trường Đại học Nguyễn Trãi còn nhiều điểm yếu về quy mô, uy tín và liên kết quốc tế. Tuy nhiên, việc áp dụng các công cụ quản trị chiến lược hiện đại như ma trận SWOT, QSPM giúp trường có cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ phân bố độ tuổi giảng viên, biểu đồ cơ cấu sinh viên theo ngành, bảng so sánh học phí và quy mô đào tạo với các trường tư thục khác, cũng như ma trận SWOT tổng hợp các yếu tố nội bộ và bên ngoài.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên trẻ, chất lượng cao: Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho giảng viên hiện tại; đồng thời thu hút giảng viên trẻ thông qua chính sách lương thưởng cạnh tranh và môi trường làm việc chuyên nghiệp. Mục tiêu tăng tỷ lệ giảng viên dưới 40 tuổi lên ít nhất 30% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Mở rộng quy mô tuyển sinh và nâng cao uy tín thương hiệu: Đẩy mạnh hoạt động truyền thông, quảng bá hình ảnh trường qua website, mạng xã hội và các sự kiện giáo dục; phát triển các chương trình đào tạo liên kết quốc tế để thu hút sinh viên trong và ngoài nước. Mục tiêu tăng trưởng tuyển sinh 15-20% mỗi năm trong giai đoạn 2015-2020. Chủ thể thực hiện: Phòng Truyền thông và Ban Đào tạo.

  3. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ đào tạo, nghiên cứu: Tăng cường đầu tư cho phòng thí nghiệm, thư viện điện tử, phòng học đa phương tiện và các khu vực sinh hoạt ngoại khóa nhằm tạo môi trường học tập hiện đại, thân thiện. Mục tiêu hoàn thiện cơ sở vật chất theo chuẩn quốc tế trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và Ban Tài chính.

  4. Xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn và đa dạng hóa nguồn thu: Thiết lập cơ chế quản lý tài chính minh bạch, xây dựng quỹ phát triển khoa học và quỹ học bổng; phát triển các dịch vụ đào tạo ngắn hạn, tư vấn và hợp tác doanh nghiệp để tăng nguồn thu ngoài học phí. Mục tiêu đạt cân đối tài chính và tăng nguồn thu ngoài học phí lên 30% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán và Ban Giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và các phòng ban quản lý trường đại học tư thục: Giúp xây dựng và điều chỉnh chiến lược phát triển phù hợp với thực trạng và bối cảnh cạnh tranh, nâng cao hiệu quả quản trị và phát triển bền vững.

  2. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá và hỗ trợ phát triển hệ thống đại học tư thục, góp phần hoàn thiện chính sách xã hội hóa giáo dục.

  3. Giảng viên và cán bộ nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị kinh doanh và giáo dục đại học: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và ứng dụng các công cụ quản trị chiến lược trong môi trường giáo dục.

  4. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản lý giáo dục: Học hỏi kinh nghiệm thực tiễn trong xây dựng chiến lược phát triển tổ chức giáo dục, nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược phát triển trường đại học tư thục có điểm gì khác so với trường công lập?
    Chiến lược trường tư thục tập trung vào tự chủ tài chính, nâng cao chất lượng đào tạo để cạnh tranh trên thị trường giáo dục, trong khi trường công lập thường dựa vào ngân sách nhà nước và có cơ chế quản lý khác biệt. Ví dụ, trường tư thục phải xây dựng chiến lược thu hút sinh viên và nguồn lực hiệu quả hơn.

  2. Tại sao việc phân tích môi trường PEST và mô hình 5 lực lượng cạnh tranh lại quan trọng?
    Phân tích PEST giúp nhận diện các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến hoạt động trường, còn mô hình 5 lực lượng giúp hiểu rõ cạnh tranh trong ngành giáo dục. Điều này giúp trường dự báo và ứng phó kịp thời với thay đổi môi trường, tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro.

  3. Làm thế nào để xây dựng đội ngũ giảng viên kế cận hiệu quả?
    Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng liên tục, thu hút nhân tài trẻ, tạo môi trường làm việc hấp dẫn và cơ chế đãi ngộ công bằng. Ví dụ, trường có thể hợp tác với các viện nghiên cứu, tổ chức các khóa học nâng cao trình độ cho giảng viên.

  4. Chiến lược liên kết quốc tế có vai trò như thế nào trong phát triển trường?
    Liên kết quốc tế giúp nâng cao chất lượng đào tạo, mở rộng quy mô tuyển sinh, tăng cường trao đổi học thuật và nâng cao uy tín trường trên trường quốc tế. Ví dụ, chương trình liên kết với trường đại học nước ngoài giúp sinh viên có cơ hội học tập và nhận bằng cấp quốc tế.

  5. Làm sao để đa dạng hóa nguồn thu ngoài học phí?
    Trường có thể phát triển các dịch vụ đào tạo ngắn hạn, tư vấn doanh nghiệp, nghiên cứu khoa học ứng dụng, tổ chức sự kiện giáo dục, hoặc hợp tác với doanh nghiệp để tạo nguồn thu bổ sung. Ví dụ, tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng cho doanh nghiệp địa phương.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị chiến lược trong trường đại học tư thục, đặc biệt là Trường Đại học Nguyễn Trãi.
  • Phân tích chi tiết môi trường nội bộ và bên ngoài, cùng với đánh giá thực trạng nguồn lực, quy mô đào tạo và tài chính của trường.
  • Đề xuất các chiến lược phát triển bền vững tập trung vào nguồn nhân lực, mở rộng quy mô, nâng cấp cơ sở vật chất và đa dạng hóa nguồn thu.
  • Các giải pháp được xây dựng dựa trên công cụ quản trị chiến lược hiện đại như ma trận SWOT và QSPM, đảm bảo tính khoa học và khả thi.
  • Tiếp theo, trường cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2015-2020, đồng thời thường xuyên đánh giá và điều chỉnh chiến lược để thích ứng với sự biến đổi của môi trường giáo dục và thị trường lao động.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban của Trường Đại học Nguyễn Trãi nên nhanh chóng áp dụng các đề xuất chiến lược này để nâng cao vị thế và phát triển bền vững trong tương lai gần.