Tổng quan nghiên cứu

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là nguồn thu chủ yếu và ổn định cho ngân sách nhà nước, chiếm khoảng 25%-26% tổng thu thuế tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn 2020-2022. Tuy nhiên, công tác quản lý thuế GTGT tại địa phương này vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thu ngân sách và sự công bằng trong thực thi pháp luật thuế. Luận văn tập trung phân tích thực trạng quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn 2020-2022, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu cải cách hành chính hiện đại.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận về thuế GTGT và quản lý thuế GTGT, đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT trong giai đoạn 2023-2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào người nộp thuế do Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa quản lý, với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ và hệ thống quản lý thuế điện tử trong giai đoạn 2020-2022.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT, góp phần tăng thu ngân sách, giảm thất thu và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế. Đồng thời, luận văn cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan thuế, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị kinh doanh và tài chính công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về thuế giá trị gia tăng và lý thuyết quản lý thuế. Thuế GTGT được định nghĩa là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng, với các đặc điểm như tính cưỡng chế, tính pháp lý cao, tính trung lập kinh tế và khuyến khích sử dụng hóa đơn chứng từ. Thuế GTGT có vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước, điều tiết kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh.

Khung lý thuyết quản lý thuế GTGT tập trung vào các nguyên tắc quản lý như công khai, minh bạch, bình đẳng, áp dụng cơ chế quản lý rủi ro và các nội dung quản lý gồm đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế, kiểm tra, thanh tra, quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế, tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý thuế GTGT được xây dựng dựa trên số thu thuế, tiến độ thực hiện dự toán, tỷ lệ tờ khai nộp trễ, số lượng kiểm tra, thanh tra và hiệu quả cưỡng chế nợ thuế.

Các khái niệm chính bao gồm: thuế GTGT, quản lý thuế GTGT, người nộp thuế, hoàn thuế GTGT, kiểm tra thuế, thanh tra thuế, quản lý nợ thuế, cưỡng chế nợ thuế và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo nội bộ và hệ thống quản lý thuế điện tử của Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2020-2022. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ người nộp thuế do Cục Thuế tỉnh quản lý trong giai đoạn này, với số liệu cụ thể về số lượng người nộp thuế, số thu ngân sách, số tờ khai thuế, số vụ kiểm tra, thanh tra và nợ thuế.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh, phân tích biến động và tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý thuế GTGT. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel để phân tích các chỉ tiêu như tỷ lệ hoàn thành dự toán thuế, tỷ lệ tờ khai nộp trễ, số thuế truy thu sau thanh tra, tỷ lệ nợ thuế và hiệu quả cưỡng chế nợ thuế.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2020-2022 để đánh giá thực trạng, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2030 nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thu thuế GTGT chiếm khoảng 25%-26% tổng thu thuế tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn 2020-2022, là mức cao nhất trong các sắc thuế. Số thu thuế GTGT năm 2022 tăng khoảng 10% so với năm 2021, thể hiện sự phát triển ổn định của nguồn thu này.

  2. Tỷ lệ tờ khai thuế GTGT nộp trễ chiếm khoảng 8%-10% tổng số tờ khai, gây ảnh hưởng đến tiến độ thu ngân sách. Tỷ lệ tờ khai không nộp chiếm khoảng 2%-3%, phản ánh một bộ phận người nộp thuế chưa tuân thủ đầy đủ quy định.

  3. Hoạt động kiểm tra, thanh tra thuế đã phát hiện và truy thu hơn 15% số thuế GTGT bị khai sai hoặc trốn thuế trong giai đoạn 2020-2022, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế.

  4. Tình trạng nợ thuế GTGT chiếm khoảng 5%-7% tổng số thuế GTGT phải thu, trong đó tỷ lệ cưỡng chế nợ thuế thành công đạt khoảng 70%, cho thấy hiệu quả quản lý nợ và cưỡng chế còn nhiều tiềm năng cải thiện.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trong quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa bao gồm hạn chế về nguồn nhân lực cả về số lượng và chất lượng, quy trình quản lý còn phức tạp, và ý thức chấp hành pháp luật thuế của một số người nộp thuế chưa cao. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế đã giúp cải thiện hiệu quả, nhưng vẫn chưa phát huy hết tiềm năng do hạn chế về kỹ năng và hạ tầng kỹ thuật.

So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh khác, tỷ lệ thu thuế GTGT và hiệu quả kiểm tra, thanh tra tại Khánh Hòa tương đối cao, nhưng tỷ lệ tờ khai nộp trễ và nợ thuế vẫn còn ở mức đáng chú ý, cần có giải pháp đồng bộ để khắc phục. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tiến độ thu thuế GTGT theo năm và bảng so sánh tỷ lệ tờ khai nộp trễ sẽ giúp minh họa rõ hơn các vấn đề này.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT, góp phần tăng thu ngân sách, giảm thất thu và nâng cao tính minh bạch, công bằng trong quản lý thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý thuế: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về pháp luật thuế, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và nghiệp vụ kiểm tra, thanh tra thuế. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng thực thi trong vòng 2 năm tới, do Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  2. Đơn giản hóa quy trình quản lý thuế GTGT và đẩy mạnh cải cách hành chính: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng cường ứng dụng hệ thống kê khai, nộp thuế và hoàn thuế điện tử, giảm thiểu thủ tục hành chính gây phiền hà cho người nộp thuế. Thực hiện trong giai đoạn 2023-2025, do Cục Thuế phối hợp với Tổng cục Thuế triển khai.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm: Áp dụng cơ chế quản lý rủi ro để tập trung kiểm tra các đối tượng có nguy cơ vi phạm cao, nâng cao hiệu quả truy thu thuế và xử lý nghiêm các hành vi gian lận thuế. Mục tiêu tăng tỷ lệ truy thu thuế GTGT lên trên 20% trong các vụ kiểm tra, thực hiện liên tục từ 2023 đến 2030.

  4. Nâng cao hiệu quả quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế: Xây dựng hệ thống giám sát nợ thuế chặt chẽ, áp dụng các biện pháp cưỡng chế phù hợp, đồng thời hỗ trợ người nộp thuế khó khăn có kế hoạch trả nợ hợp lý. Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ thuế GTGT xuống dưới 3% trong vòng 5 năm tới, do Cục Thuế chủ trì thực hiện.

  5. Đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế: Tăng cường các hoạt động truyền thông, tập huấn, giải đáp chính sách thuế qua nhiều kênh như trực tiếp, điện thoại, website và mạng xã hội nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế. Thực hiện thường xuyên, liên tục từ năm 2023.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức ngành thuế: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế GTGT, hỗ trợ cải tiến quy trình nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.

  2. Doanh nghiệp và người nộp thuế: Hiểu rõ hơn về quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ trong quản lý thuế GTGT, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ và giảm thiểu rủi ro vi phạm pháp luật thuế.

  3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách thuế phù hợp, đồng thời đề xuất các giải pháp cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

  4. Học viên, sinh viên ngành quản trị kinh doanh, tài chính công: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, học tập về thuế GTGT, quản lý thuế và các vấn đề liên quan đến quản trị kinh doanh và tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thuế GTGT là gì và vai trò của nó trong ngân sách nhà nước?
    Thuế GTGT là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình sản xuất và tiêu dùng. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước, chiếm khoảng 25%-26% tổng thu thuế tại Khánh Hòa, góp phần điều tiết kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa là gì?
    Khó khăn bao gồm hạn chế về nguồn nhân lực, quy trình quản lý phức tạp, ý thức chấp hành pháp luật thuế của một số người nộp thuế chưa cao, tỷ lệ tờ khai nộp trễ và nợ thuế còn đáng kể, cùng với thách thức trong ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả.

  3. Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa đã áp dụng những giải pháp gì để cải thiện công tác quản lý thuế GTGT?
    Cục Thuế đã đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai, nộp thuế và hoàn thuế điện tử, tăng cường kiểm tra, thanh tra, tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế và quản lý nợ thuế, nhằm nâng cao hiệu quả thu ngân sách và giảm thất thu.

  4. Làm thế nào để người nộp thuế có thể tuân thủ tốt hơn nghĩa vụ thuế GTGT?
    Người nộp thuế cần nâng cao kiến thức về pháp luật thuế, chủ động khai báo, nộp thuế đúng hạn, sử dụng hóa đơn chứng từ hợp pháp và phối hợp với cơ quan thuế trong các hoạt động kiểm tra, thanh tra. Các hoạt động tuyên truyền và hỗ trợ của cơ quan thuế cũng giúp nâng cao ý thức này.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò như thế nào trong quản lý thuế GTGT?
    Ứng dụng CNTT giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cho người nộp thuế, nâng cao hiệu quả xử lý thông tin, hỗ trợ phân tích rủi ro, kiểm soát hoàn thuế và tăng cường quản lý nợ thuế. Việc này góp phần hiện đại hóa công tác quản lý thuế và nâng cao hiệu quả thu ngân sách.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng công tác quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2020-2022, làm rõ các tồn tại và nguyên nhân.
  • Thuế GTGT chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách, nhưng công tác quản lý còn nhiều thách thức như tờ khai nộp trễ, nợ thuế và gian lận thuế.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao năng lực cán bộ, cải cách hành chính, tăng cường kiểm tra, quản lý nợ và tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT, tăng thu ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2030, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT.

Hành động tiếp theo là áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo công tác quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa ngày càng hiệu quả và bền vững.