Tổng quan nghiên cứu

Đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt tại các địa phương như huyện An Lão, thành phố Hải Phòng. Giai đoạn 2016-2020, tổng vốn đầu tư toàn xã hội tại huyện An Lão đạt khoảng 1.435 tỷ đồng, tăng bình quân 10,7%/năm, trong đó nguồn vốn NSNN chiếm tỷ trọng lớn, tập trung vào các lĩnh vực giao thông, giáo dục, văn hóa và y tế. Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực như 100% đường giao thông liên thôn, liên xã được nhựa hóa, 15/15 xã hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới, công tác quản lý đầu tư XDCB vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như nợ đọng xây dựng cơ bản còn lớn, công tác giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, và năng lực quản lý chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại huyện An Lão trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nội dung quản lý quy hoạch, thẩm định dự án, đền bù giải phóng mặt bằng, phân bổ và giải ngân vốn, đấu thầu, thi công và thanh tra, kiểm tra dự án trên địa bàn huyện An Lão. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN, thúc đẩy phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, đồng thời giảm thiểu thất thoát, lãng phí trong đầu tư công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đầu tư công, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án đầu tư công: Nhấn mạnh quá trình lập kế hoạch, thẩm định, phê duyệt, triển khai và giám sát dự án nhằm đảm bảo hiệu quả đầu tư và sử dụng vốn NSNN.
  • Mô hình quản lý đầu tư xây dựng cơ bản: Bao gồm các khâu quản lý quy hoạch, thẩm định dự án, lựa chọn nhà thầu, thi công, kiểm tra, thanh tra và quyết toán.
  • Khái niệm chính: Đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN, quản lý vốn đầu tư công, giải phóng mặt bằng, đấu thầu công khai minh bạch, hiệu quả đầu tư kinh tế và xã hội.

Các khái niệm này được vận dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với đặc thù địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ UBND huyện An Lão, các phòng ban chuyên môn, báo cáo tài chính, quyết toán dự án, các văn bản pháp luật liên quan đến đầu tư công và xây dựng cơ bản.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các dự án đầu tư XDCB từ nguồn NSNN giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn huyện làm đối tượng phân tích.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp so sánh, phân tích chi phí - lợi ích, đánh giá hiệu quả đầu tư dự án, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đầu tư. Ngoài ra, phương pháp điều tra thống kê được áp dụng để thu thập ý kiến từ các cán bộ quản lý và đơn vị liên quan.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2020-2021, tập trung đánh giá giai đoạn 2016-2020 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng vốn đầu tư và hiệu quả sử dụng vốn: Tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2016-2020 đạt 1.435 tỷ đồng, tăng bình quân 10,7%/năm. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư XDCB đạt gần 100% các năm, thể hiện sự chủ động trong phân bổ và sử dụng vốn. Tuy nhiên, nợ đọng xây dựng cơ bản vẫn còn khoảng 242,78 tỷ đồng đến năm 2020, gây áp lực cho nguồn vốn đầu tư mới.

  2. Quản lý quy hoạch và dự án: Huyện đã hoàn thành điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2025, quy hoạch xây dựng nông thôn mới phù hợp với định hướng phát triển chung. Quy trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án được thực hiện đúng quy định, với tỷ lệ dự án được thẩm tra quyết toán đạt 96,8%.

  3. Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB): Trong 5 năm, huyện thực hiện GPMB 45 dự án với diện tích 70,01 ha, thu hồi đất của 2.229 hộ dân. Công tác GPMB được chỉ đạo quyết liệt, tuy nhiên vẫn gặp khó khăn do nhận thức của một bộ phận dân cư và quy trình thủ tục chưa thực sự minh bạch, dẫn đến bức xúc.

  4. Công tác đấu thầu và thi công: Đấu thầu được thực hiện theo Luật Đấu thầu 2013, chủ yếu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chỉ định thầu và chào hàng cạnh tranh. Tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu đạt 0,62%. Công tác thi công được giám sát chặt chẽ, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại huyện An Lão đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng hạ tầng và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Việc phân bổ vốn hợp lý, tỷ lệ giải ngân cao phản ánh sự chủ động và hiệu quả trong quản lý tài chính công. Tuy nhiên, tồn tại về nợ đọng xây dựng cơ bản và khó khăn trong GPMB là những thách thức lớn, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư.

So sánh với các huyện khác trong thành phố Hải Phòng như Vĩnh Bảo, An Lão có quy mô vốn đầu tư nhỏ hơn nhưng cũng đạt được mức tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người tương đối cao, cho thấy tiềm năng phát triển. Các bài học kinh nghiệm từ quận Ngô Quyền về công tác GPMB và vận dụng chính sách hỗ trợ người dân có thể áp dụng để cải thiện tình hình tại An Lão.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tốc độ chi đầu tư XDCB qua các năm, bảng tổng hợp số dự án thẩm tra quyết toán và biểu đồ thanh toán nợ xây dựng cơ bản, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và tồn tại trong quản lý đầu tư.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Chuyên môn hóa bộ máy quản lý dự án: Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý để nâng cao hiệu quả và minh bạch. Thời gian thực hiện: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn.

  2. Chấn chỉnh công tác lập và quản lý quy hoạch: Rà soát, cập nhật quy hoạch xây dựng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo tính khả thi và đồng bộ. Tăng cường công khai, minh bạch trong quy hoạch để tạo sự đồng thuận của cộng đồng. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Phòng Kinh tế - Hạ tầng, Ban Quản lý dự án.

  3. Nâng cao hiệu quả phân bổ, giải ngân vốn và thanh quyết toán: Xây dựng kế hoạch phân bổ vốn sát thực tế, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, tăng cường kiểm tra, giám sát công tác quyết toán dự án để giảm thiểu nợ đọng. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban Quản lý dự án.

  4. Tăng cường công tác giám sát thi công và thanh tra, kiểm tra: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ từ khâu thi công đến nghiệm thu, bảo đảm chất lượng và tiến độ công trình. Tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm để nâng cao tính kỷ luật trong đầu tư xây dựng. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện, Thanh tra huyện, các phòng chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đầu tư công: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý dự án, hiểu rõ quy trình và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư xây dựng cơ bản.

  2. Chủ đầu tư và Ban Quản lý dự án: Áp dụng các biện pháp quản lý vốn, quy hoạch và thi công hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng công trình.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, xây dựng: Tài liệu tham khảo thực tiễn về quản lý đầu tư công tại địa phương, cung cấp cơ sở lý luận và số liệu cụ thể.

  4. Các cơ quan chính quyền địa phương và tổ chức liên quan: Hỗ trợ xây dựng chính sách, cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước là gì?
    Là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn NSNN nhằm đảm bảo hiệu quả, tiến độ và chất lượng dự án theo quy định pháp luật.

  2. Những khó khăn chính trong công tác quản lý đầu tư XDCB tại huyện An Lão là gì?
    Bao gồm nợ đọng xây dựng cơ bản còn lớn, công tác giải phóng mặt bằng phức tạp, năng lực quản lý và phối hợp giữa các cơ quan chưa đồng bộ, cùng với hạn chế về nguồn lực tài chính.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phân bổ và giải ngân vốn đầu tư?
    Cần xây dựng kế hoạch phân bổ sát thực tế, tăng cường giám sát tiến độ giải ngân, đẩy nhanh công tác quyết toán và xử lý nợ đọng, đồng thời nâng cao năng lực quản lý tài chính công.

  4. Vai trò của công tác giải phóng mặt bằng trong quản lý đầu tư XDCB?
    GPMB là bước quan trọng để đảm bảo mặt bằng sạch cho thi công dự án, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả đầu tư. Công tác này cần được thực hiện công khai, minh bạch và đảm bảo quyền lợi người dân.

  5. Các biện pháp nào giúp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư XDCB?
    Bao gồm chuyên môn hóa bộ máy quản lý, chấn chỉnh quy hoạch, nâng cao hiệu quả phân bổ vốn, tăng cường giám sát thi công và thanh tra, kiểm tra dự án, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

Kết luận

  • Công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước tại huyện An Lão giai đoạn 2016-2020 đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Tồn tại chính gồm nợ đọng xây dựng cơ bản còn lớn, khó khăn trong giải phóng mặt bằng và hạn chế về năng lực quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp chuyên môn hóa bộ máy, chấn chỉnh quy hoạch, nâng cao hiệu quả phân bổ vốn và tăng cường giám sát thi công nhằm hoàn thiện công tác quản lý.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ các cấp chính quyền và đơn vị liên quan nâng cao hiệu quả đầu tư công.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2022-2025 để phát huy tối đa nguồn lực đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện An Lão.

Hãy áp dụng những biện pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương.