Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam đã trở thành một nền kinh tế mở với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 732,5 tỷ USD năm 2022, tăng mạnh so với 84,7 tỷ USD năm 2006. Ngành dệt may đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu, đặc biệt khi Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới với các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. Tuy nhiên, sự gia tăng sản xuất và lao động cũng kéo theo nguy cơ tai nạn lao động (TNLĐ) và bệnh nghề nghiệp (BNN) tăng cao. Báo cáo năm 2022 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy có 7.718 vụ TNLĐ, tăng 18,66% so với năm trước, trong đó ngành dệt may chiếm 7,08% số vụ và 6,84% số người chết. Nguyên nhân chủ yếu do người sử dụng lao động và người lao động chiếm hơn 58% tổng số vụ.

Trước thực trạng này, công tác an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trở thành yếu tố sống còn để bảo vệ người lao động và nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu. Luận văn tập trung nghiên cứu hoàn thiện công tác ATVSLĐ tại Công ty TNHH Dệt may Á Châu nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các FTA thế hệ mới. Nghiên cứu khảo sát thực trạng môi trường lao động, điều kiện làm việc, chính sách lao động và đề xuất giải pháp cải tiến phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và pháp luật Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại công ty với 220 công nhân trực tiếp sản xuất, trong giai đoạn năm 2023. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ, giảm thiểu rủi ro tai nạn, đồng thời giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai bộ tiêu chuẩn quốc tế quan trọng về quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: OHSAS 18001:2007 và ISO 45001:2018. OHSAS 18001 cung cấp khuôn khổ hệ thống quản lý an toàn lao động, giúp doanh nghiệp kiểm soát rủi ro và tuân thủ quy định. Tuy nhiên, tiêu chuẩn này còn hạn chế trong việc xác định bối cảnh doanh nghiệp, sự tham gia của người lao động và cam kết lãnh đạo. ISO 45001 được phát triển để khắc phục những điểm yếu này, nhấn mạnh vào việc phân tích bối cảnh tổ chức, sự tham gia của người lao động, lập kế hoạch phòng ngừa rủi ro và cải tiến liên tục hệ thống quản lý ATVSLĐ.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Môi trường lao động: không gian làm việc và các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe, an toàn người lao động.
  • Điều kiện lao động: tổng hợp các yếu tố kỹ thuật, tổ chức, kinh tế và tự nhiên tác động đến người lao động trong quá trình sản xuất.
  • Tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp: các sự cố gây tổn thương hoặc bệnh tật phát sinh do điều kiện làm việc không an toàn.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các quy định pháp luật Việt Nam như Luật ATVSLĐ 2015, Bộ luật Lao động 2019 và các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) để đánh giá sự tuân thủ và đề xuất giải pháp phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đánh giá toàn diện thực trạng công tác ATVSLĐ tại Công ty TNHH Dệt may Á Châu.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Khảo sát trực tiếp 220 công nhân sản xuất bằng phiếu hỏi về môi trường làm việc, trang thiết bị bảo hộ, kiến thức an toàn, thời gian làm việc và chính sách lao động.
    • Đo đạc vi khí hậu (nhiệt độ, độ ẩm, tiếng ồn) tại các khu vực sản xuất bằng thiết bị CENTER 315 và CENTER 32.
    • Quan sát thực tế dây chuyền sản xuất, trang thiết bị và điều kiện làm việc.
    • Thu thập tài liệu pháp luật, tiêu chuẩn quốc tế và báo cáo ngành.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả kết quả khảo sát, so sánh với tiêu chuẩn quy định.
    • Đánh giá các yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại trong môi trường lao động.
    • So sánh thực trạng với yêu cầu của các FTA thế hệ mới và tiêu chuẩn ISO 45001.
    • Phân tích nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp cải tiến.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Khảo sát và đo đạc thực địa trong tháng 6 năm 2023.
    • Phân tích dữ liệu và xây dựng đề xuất trong tháng 7-8 năm 2023.
    • Hoàn thiện luận văn và trình bày kết quả cuối năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Môi trường làm việc chưa đảm bảo tiêu chuẩn vi khí hậu:

    • Nhiệt độ tại khu vực giặt sấy đo được trung bình 31,6°C, vượt gần sát ngưỡng tối đa 32°C theo QCVN 26/2016/TT-BYT cho lao động trung bình.
    • 84,1% công nhân khảo sát cho biết nhiệt độ nhà xưởng không thoáng mát, ảnh hưởng đến sức khỏe và hiệu suất lao động.

  2. Chất lượng không khí và bụi len gây nguy cơ bệnh nghề nghiệp:

    • 58,2% người lao động phản ánh chất lượng không khí không đảm bảo.
    • Bụi len bám trên bề mặt máy và phát tán trong không khí do vệ sinh bằng máy nén khí không che chắn, tiềm ẩn nguy cơ bệnh bụi phổi bông.
    • Nồng độ bụi vượt mức cho phép 1 mg/m³ có thể gây các bệnh về hô hấp mãn tính.

  3. Trang thiết bị và điều kiện làm việc còn nhiều hạn chế:

    • 75,1% công nhân được cấp đầy đủ dụng cụ bảo hộ, tuy nhiên 55,9% cho biết tư thế làm việc không thoải mái do ghế không điều chỉnh được chiều cao.
    • Khu vực hoàn thiện và là thành phẩm yêu cầu đứng làm việc liên tục, gây các bệnh về xương khớp.
    • Các mối nguy mất an toàn điện, trơn trượt, chấn thương do máy móc vẫn tồn tại.

  4. Chính sách lao động và thời gian làm việc chưa tối ưu:

    • 59,9% công nhân hài lòng với mức lương hiện tại, nhưng chỉ 32,3% cho rằng chính sách người lao động đầy đủ và hấp dẫn.
    • 25,1% không đồng ý với thời gian làm việc hiện tại (8h sáng đến 12h trưa, 13h đến 17h), 18,3% không thấy thời gian nghỉ ngơi đủ thư giãn.
    • Các đề xuất bổ sung chính sách hỗ trợ tiền xăng xe, chỗ ở và thu nhập cho người mới học việc được nhiều công nhân quan tâm.

Thảo luận kết quả

Kết quả đo đạc và khảo sát cho thấy công ty TNHH Dệt may Á Châu đã có nhiều nỗ lực trong việc áp dụng công tác ATVSLĐ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các vấn đề cần khắc phục để đáp ứng yêu cầu khắt khe của các FTA thế hệ mới. Nhiệt độ cao và bụi len là hai yếu tố môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người lao động, đồng thời làm giảm năng suất lao động. Việc bố trí máy móc, thiết bị chưa tối ưu và tư thế làm việc không phù hợp dẫn đến nguy cơ chấn thương và bệnh nghề nghiệp.

So với các nghiên cứu trong ngành dệt may tại Việt Nam, tình trạng bụi len và nhiệt độ cao là phổ biến, đặc biệt tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có đủ nguồn lực đầu tư hệ thống làm mát và kiểm soát bụi. Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 với sự tham gia của người lao động và cam kết lãnh đạo sẽ giúp công ty cải thiện hiệu quả quản lý ATVSLĐ. Các chính sách lao động cần được điều chỉnh để cân bằng giữa năng suất và quyền lợi người lao động, góp phần nâng cao sự hài lòng và giảm thiểu rủi ro tai nạn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ nhiệt độ trung bình các khu vực, bảng thống kê tỷ lệ đồng ý của công nhân về các yếu tố môi trường và chính sách, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải thiện vi khí hậu nhà xưởng

    • Lắp đặt hệ thống làm mát công nghiệp như quạt hơi nước, điều hòa tại khu vực giặt sấy và hoàn thiện.
    • Mục tiêu giảm nhiệt độ xuống dưới 30°C trong vòng 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý công ty phối hợp với phòng kỹ thuật.

  2. Kiểm soát bụi len và cải thiện chất lượng không khí

    • Áp dụng hệ thống hút lọc bụi túi vải công nghiệp tại các khu vực phát sinh bụi.
    • Đào tạo công nhân về quy trình vệ sinh an toàn, hạn chế sử dụng máy nén khí không che chắn.
    • Mục tiêu giảm nồng độ bụi dưới 1 mg/m³ trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng ATVSLĐ và phòng sản xuất.

  3. Nâng cao điều kiện làm việc và trang thiết bị bảo hộ

    • Cải tiến ghế làm việc có thể điều chỉnh chiều cao, hỗ trợ tư thế ngồi đúng chuẩn Ergonomic.
    • Tổ chức luân phiên tư thế làm việc, bổ sung thời gian nghỉ giải lao hợp lý.
    • Mục tiêu nâng tỷ lệ công nhân cảm thấy thoải mái lên trên 70% trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và phòng kỹ thuật.

  4. Hoàn thiện chính sách lao động và phúc lợi

    • Rà soát, điều chỉnh thời gian làm việc, nghỉ ngơi phù hợp với quy định pháp luật và nhu cầu người lao động.
    • Bổ sung các chính sách hỗ trợ như tiền xăng xe, chỗ ở, hỗ trợ thu nhập cho người mới học việc.
    • Mục tiêu tăng mức hài lòng chính sách lên trên 50% trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  5. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức ATVSLĐ

    • Tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ về an toàn lao động, phòng chống tai nạn và bệnh nghề nghiệp.
    • Khuyến khích sự tham gia đóng góp ý kiến của người lao động trong xây dựng quy trình an toàn.
    • Mục tiêu 100% công nhân được đào tạo hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng ATVSLĐ và phòng đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp dệt may vừa và nhỏ

    • Học hỏi mô hình quản lý ATVSLĐ phù hợp với nguồn lực hạn chế, áp dụng các giải pháp cải tiến thực tiễn để nâng cao an toàn lao động và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

  2. Nhà quản lý và chuyên viên ATVSLĐ

    • Tham khảo các phương pháp đánh giá môi trường lao động, phân tích rủi ro và xây dựng kế hoạch cải tiến theo tiêu chuẩn ISO 45001.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an toàn vệ sinh lao động

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện công tác ATVSLĐ trong ngành dệt may.

  4. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo về quản lý an toàn lao động

    • Là tài liệu tham khảo thực tiễn trong giảng dạy, nghiên cứu và phát triển các chương trình đào tạo về an toàn vệ sinh lao động trong ngành công nghiệp dệt may.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác ATVSLĐ lại quan trọng đối với ngành dệt may?
    Công tác ATVSLĐ giúp giảm thiểu tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, bảo vệ sức khỏe người lao động, đồng thời nâng cao năng suất và uy tín doanh nghiệp trên thị trường quốc tế, đặc biệt khi tham gia các FTA thế hệ mới có yêu cầu khắt khe về điều kiện lao động.

  2. Các yếu tố nguy hiểm phổ biến trong dây chuyền sản xuất dệt may là gì?
    Bao gồm bụi len gây bệnh hô hấp, nhiệt độ cao ảnh hưởng sức khỏe, nguy cơ chấn thương do máy móc, mất an toàn điện và trơn trượt tại khu vực sản xuất.

  3. ISO 45001 có điểm gì khác biệt so với OHSAS 18001?
    ISO 45001 nhấn mạnh việc phân tích bối cảnh tổ chức, sự tham gia của người lao động và cam kết lãnh đạo, đồng thời yêu cầu lập kế hoạch phòng ngừa rủi ro và cải tiến liên tục, giúp hệ thống quản lý ATVSLĐ hiệu quả hơn.

  4. Làm thế nào để giảm bụi len trong nhà xưởng dệt may?
    Áp dụng hệ thống hút lọc bụi công nghiệp, cải tiến quy trình vệ sinh, hạn chế sử dụng máy nén khí không che chắn và trang bị bảo hộ cá nhân phù hợp cho công nhân.

  5. Chính sách lao động nào cần được cải thiện để nâng cao sự hài lòng của người lao động?
    Bao gồm điều chỉnh thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tăng cường các chế độ hỗ trợ như tiền xăng xe, chỗ ở, phúc lợi cho người mới học việc và chính sách thưởng phạt minh bạch, công bằng.

Kết luận

  • Công ty TNHH Dệt may Á Châu đã có bước tiến trong áp dụng công tác ATVSLĐ nhưng còn nhiều tồn tại về môi trường làm việc, trang thiết bị và chính sách lao động.
  • Nhiệt độ cao và bụi len là hai yếu tố chính ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất lao động, cần được cải thiện ngay.
  • Áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 và tăng cường sự tham gia của người lao động sẽ nâng cao hiệu quả quản lý an toàn.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải thiện vi khí hậu, kiểm soát bụi, nâng cao điều kiện làm việc và hoàn thiện chính sách lao động.
  • Nghiên cứu có giá trị tham khảo cho các doanh nghiệp dệt may vừa và nhỏ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo công ty cần triển khai ngay các giải pháp cải thiện môi trường làm việc và chính sách lao động, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao nhận thức ATVSLĐ cho toàn bộ công nhân viên. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, liên hệ chuyên gia quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.