Luận Án Tiến Sĩ Về Cải Cách Hệ Thống Ngân Hàng Nhật Bản Giai Đoạn 1990-2005 Và Những Hàm Ý Đối Với Việt Nam

• Tác giả: Phan Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: Lê Hoàng Nga
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Kinh tế Quốc tế
• Đề tài: Cải Cách Hệ Thống Ngân Hàng Nhật Bản 1990-2005: Bài Học Cho Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
• 0.2.1. Mục đích nghiên cứu
• 0.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
• 0.3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận án
• 0.3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận án
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu của luận án
• 0.4.1. Phương pháp luận
• 0.4.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 0.5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• 1.1. Tình hình nghiên cứu về cải cách hệ thống ngân hàng
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về cải cách hệ thống ngân hàng tại Nhật Bản
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về cải cách hệ thống ngân hàng tại Việt Nam
• 1.2. Nhận xét, đánh giá và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
• 1.2.1. Một số nhận xét, đánh giá về tình hình nghiên cứu
• 1.2.2. Khoảng trống và hướng nghiên cứu của luận án
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CẢI CÁCH HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
• 2.1. Một số khái niệm
• 2.1.1. Hệ thống ngân hàng
• 2.1.2. Cải cách hệ thống ngân hàng
• 2.1.3. Động lực cải cách hệ thống ngân hàng
• 2.1.4. Đối tượng, mục tiêu, nguồn lực tài chính để cải cách hệ thống ngân hàng
• 2.1.4.1. Chủ thể cải cách
• 2.1.4.2. Đối tượng cải cách
• 2.1.4.3. Mục tiêu cải cách
• 2.1.4.4. Nguồn lực tài chính để thực hiện cải cách
• 2.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến cải cách hệ thống ngân hàng của một quốc gia
• 2.2. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quá trình cải cách
• 2.3. Nội dung, các bước thực hiện cải cách hệ thống ngân hàng
• 2.3.1. Tổ chức, sắp xếp lại bộ máy, hệ thống
• 2.3.2. Sáp nhập và giải thể ngân hàng yếu kém
• 2.3.3. Cơ cấu lại vốn chủ sở hữu
• 2.3.4. Xử lý nợ xấu
• 2.3.4.1. Thành lập cơ quan đặc trách xử lý nợ xấu
• 2.3.5. Nâng cao công tác quản trị ngân hàng và trao quyền độc lập
• 2.3.6. Cải cách hoạt động của cơ quan giám sát
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH HỆ THỐNG NGÂN HÀNG NHẬT BẢN GIAI ĐOẠN 1990 - 2005
• 3.1. Tổng quan hệ thống ngân hàng Nhật Bản và những nhân tố tác động đến cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản giai đoạn 1990 - 2005
• 3.1.1. Khái quát kinh tế vĩ mô và hệ thống ngân hàng Nhật Bản
• 3.1.2. Những nhân tố tác động đến cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản
• 3.2. Các biện pháp cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản
• 3.2.1. Ổn định hệ thống ngân hàng
• 3.2.2. Tái cấu trúc ngành ngân hàng: Tái cấp vốn công và xử lý nợ xấu
• 3.2.3. Loại bỏ ngân hàng yếu kém
• 3.2.4. Cải cách hệ thống ngân hàng gắn với tái cấu trúc khu vực doanh nghiệp
• 3.2.5. Thiết lập một khuôn khổ giám sát và điều tiết dựa trên thị trường
• 3.3. Đánh giá về quá trình cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản từ năm 1990 đến năm 2005
• 3.3.1. Những kết quả đạt được
• 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế
• 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại
• 4. CHƯƠNG 4: BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ CẢI CÁCH HỆ THỐNG NGÂN HÀNG NHẬT BẢN VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM TRONG CẢI CÁCH HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
• 4.1. Những bài học kinh nghiệm từ cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản
• 4.1.1. Bài học về cách thức điều tiết nền kinh tế thông qua các công cụ chính sách tiền tệ
• 4.1.2. Bài học về ứng phó khi có khủng hoảng xảy ra
• 4.1.3. Bài học về xử lý nợ xấu
• 4.1.4. Bài học về cải cách hệ thống ngân hàng phải đi đôi với tái cấu trúc doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước
• 4.2. Thực tiễn cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam: Những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân
• 4.2.1. Hệ thống ngân hàng Việt Nam trước yêu cầu cải cách
• 4.2.2. Những thành tựu, hạn chế của quá trình cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2012 – 2020
• 4.3. Khuyến nghị giải pháp cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam từ góc độ kinh nghiệm cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản
• 4.3.1. Giải pháp nâng cao năng lực điều tiết nền kinh tế thông qua các công cụ chính sách
• 4.3.2. Giải pháp nâng cao khả năng ứng phó của hệ thống ngân hàng khi có khủng hoảng xảy ra
• 4.3.3. Giải pháp về xử lý nợ xấu
• 4.3.4. Một số giải pháp khác
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA NGHIÊN CỨU SINH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản giai đoạn 1990 2005

Giai đoạn 1990-2005 là thời kỳ quan trọng trong quá trình cải cách ngân hàng Nhật Bản. Hệ thống ngân hàng Nhật Bản đã trải qua nhiều biến động lớn, từ khủng hoảng tài chính đến những nỗ lực tái cấu trúc. Khủng hoảng tài chính năm 1997 đã làm lộ rõ những yếu kém trong hệ thống ngân hàng, dẫn đến việc chính phủ phải can thiệp mạnh mẽ. Các biện pháp như tái cấu trúc ngân hàng, xử lý nợ xấu và cải cách chính sách tài chính đã được thực hiện. Những nỗ lực này không chỉ nhằm khôi phục sự ổn định mà còn để tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế sau này. Theo báo cáo của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, việc tái cấp vốn công cho các ngân hàng yếu kém đã giúp cải thiện tình hình tài chính của nhiều tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, những tồn tại vẫn còn, như sự chậm trễ trong việc xử lý nợ xấu và sự thiếu minh bạch trong hoạt động của các ngân hàng.

1.1. Những nhân tố tác động đến cải cách

Nhiều nhân tố đã tác động đến quá trình cải cách hệ thống ngân hàng Nhật Bản. Đầu tiên, sự suy giảm kinh tế kéo dài đã tạo áp lực lớn lên hệ thống ngân hàng. Khủng hoảng tài chính toàn cầu cũng đã ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các ngân hàng Nhật Bản. Thứ hai, sự can thiệp của chính phủ thông qua các chính sách tài chính đã giúp ổn định tình hình. Tuy nhiên, sự can thiệp này cũng dẫn đến những lo ngại về tính độc lập của các ngân hàng. Cuối cùng, sự thay đổi trong chính sách giám sát và điều tiết đã tạo ra một môi trường thuận lợi hơn cho sự phát triển của hệ thống ngân hàng. Những bài học từ Nhật Bản có thể giúp Việt Nam trong việc xây dựng một hệ thống ngân hàng vững mạnh hơn.

II. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Việt Nam có thể học hỏi nhiều từ quá trình cải cách ngân hàng của Nhật Bản. Đầu tiên, việc xử lý nợ xấu cần được thực hiện một cách quyết liệt và minh bạch. Nhật Bản đã thành công trong việc thành lập các cơ quan đặc trách để xử lý nợ xấu, điều này giúp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư. Thứ hai, cần có một chính sách tài chính linh hoạt để ứng phó với các biến động kinh tế. Việt Nam cũng cần chú trọng đến việc tái cấu trúc ngân hàng để nâng cao hiệu quả hoạt động. Cuối cùng, việc xây dựng một khuôn khổ giám sát và điều tiết hiệu quả là rất quan trọng. Các ngân hàng cần được trao quyền độc lập trong hoạt động, đồng thời phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

2.1. Giải pháp cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam

Để cải cách hệ thống ngân hàng, Việt Nam cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tăng cường năng lực quản lý và giám sát của Ngân hàng Nhà nước. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như Basel sẽ giúp nâng cao chất lượng hoạt động của các ngân hàng. Thứ hai, cần có các chính sách khuyến khích đổi mới kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài. Cuối cùng, việc xây dựng một hệ thống ngân hàng thương mại mạnh mẽ và cạnh tranh sẽ giúp Việt Nam hội nhập tốt hơn vào nền kinh tế toàn cầu. Những bài học từ Nhật Bản sẽ là nền tảng quan trọng cho quá trình này.