Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục nghề nghiệp tại tỉnh Bình Thuận, Trường Cao đẳng nghề đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, tỷ lệ học sinh, sinh viên xếp loại yếu-kém vẫn duy trì ở mức cao, trên 32%, thậm chí có năm lên đến gần 46%, trong khi tỷ lệ học sinh, sinh viên xuất sắc, giỏi chỉ khoảng 6%. Thực trạng này đặt ra vấn đề cấp thiết về việc xác định các yếu tố tác động đến kết quả học tập nhằm đề xuất các giải pháp phù hợp. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố như động cơ học tập, kiên định học tập, cạnh tranh trong học tập, ấn tượng trường học và phương pháp học tập đến kết quả học tập của học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng nghề tỉnh Bình Thuận. Nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 400 học sinh, sinh viên khóa 12 năm học 2018-2019, với phạm vi khảo sát tại trường và dữ liệu thu thập trong tháng 4/2019. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, giúp nhà trường và học sinh, sinh viên nhận thức rõ vai trò của các yếu tố ảnh hưởng để từ đó cải thiện hiệu quả học tập, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về kết quả học tập, bao gồm:

  • Lý thuyết động cơ học tập: Động cơ học tập được hiểu là lòng ham muốn và sự tập trung nỗ lực của học sinh, sinh viên trong quá trình học tập. Động cơ cao giúp tăng hiệu quả học tập (Nguyễn Đình Thọ & cộng sự, 2009).

  • Tính kiên định trong học tập: Thể hiện qua sự cam kết, kiểm soát và khả năng đối mặt với thử thách trong học tập. Học sinh, sinh viên kiên định có khả năng vượt qua áp lực và duy trì nỗ lực học tập (Britt & cộng sự, 2001).

  • Cạnh tranh trong học tập: Cạnh tranh tích cực giúp học sinh, sinh viên phát triển năng lực và học hỏi lẫn nhau, từ đó nâng cao kết quả học tập (Nguyễn Đình Thọ & cộng sự, 2009).

  • Ấn tượng trường học: Cảm nhận tích cực về danh tiếng và chất lượng của trường học tạo động lực và niềm tin cho học sinh, sinh viên trong học tập (Aaker, 1996).

  • Phương pháp học tập: Bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, hoạt động học tập, đánh giá và tự suy nghĩ lại, giúp học sinh, sinh viên học tập hiệu quả hơn (Robert Feldman, 2008; Trần Lan Anh, 2009).

Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm 5 yếu tố độc lập tác động trực tiếp đến kết quả học tập của học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng nghề tỉnh Bình Thuận.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với 20 học sinh, sinh viên và 5 giáo viên giàu kinh nghiệm để điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát trong bảng câu hỏi.

  • Nghiên cứu định lượng: Khảo sát 400 học sinh, sinh viên khóa 12 năm học 2018-2019 bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa với 31 biến độc lập và 4 biến phụ thuộc. Sau khi loại bỏ các phiếu không hợp lệ, có 367 mẫu được phân tích.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do điều kiện thời gian và chi phí. Kích thước mẫu đảm bảo vượt mức tối thiểu theo quy tắc n = 5P + 80 (với P = 35 biến quan sát), nâng cao độ tin cậy cho kết quả.

Phân tích dữ liệu được thực hiện qua các bước:

  • Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (tất cả các thang đo đều đạt trên 0.6).

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố và loại bỏ biến không phù hợp.

  • Phân tích hệ số tương quan Pearson để đánh giá mức độ liên hệ giữa các biến.

  • Phân tích hồi quy đa biến để xác định mức độ tác động của các yếu tố đến kết quả học tập.

  • Phân tích phương sai ANOVA để kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm.

Toàn bộ quá trình phân tích được thực hiện bằng phần mềm SPSS 20.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Động cơ học tập có mối quan hệ thuận chiều và có ý nghĩa thống kê với kết quả học tập (hệ số hồi quy Beta > 0, mức ý nghĩa 5%). Học sinh, sinh viên có động cơ học tập cao thường đạt kết quả học tập tốt hơn.

  2. Kiên định học tập cũng ảnh hưởng tích cực đến kết quả học tập, với hệ số Cronbach’s Alpha đạt 0.858 và hệ số tương quan biến tổng trên 0.3, cho thấy tính kiên định là yếu tố quan trọng giúp học sinh, sinh viên vượt qua khó khăn trong học tập.

  3. Cạnh tranh trong học tập được xác định là yếu tố có tác động tích cực, giúp học sinh, sinh viên phát triển năng lực và nâng cao kết quả học tập. Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo này là 0.870.

  4. Ấn tượng trường học có ảnh hưởng thuận chiều đến kết quả học tập, với hệ số Cronbach’s Alpha 0.863, cho thấy niềm tin và cảm nhận tích cực về trường học góp phần nâng cao động lực học tập.

  5. Phương pháp học tập được đánh giá là yếu tố có tác động mạnh nhất đến kết quả học tập, với hệ số Cronbach’s Alpha cao nhất là 0.924. Học sinh, sinh viên áp dụng phương pháp học tập hiệu quả có kết quả học tập tốt hơn rõ rệt.

Tổng phương sai trích của mô hình đạt 65.955%, cho thấy các yếu tố này giải thích được phần lớn sự biến thiên của kết quả học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của các yếu tố tâm lý và hành vi trong học tập. Động cơ và kiên định học tập giúp học sinh, sinh viên duy trì nỗ lực và vượt qua áp lực, trong khi cạnh tranh tích cực tạo môi trường học tập năng động. Ấn tượng trường học góp phần củng cố niềm tin và động lực học tập. Đặc biệt, phương pháp học tập hiệu quả là nhân tố quyết định giúp học sinh, sinh viên tiếp thu kiến thức và kỹ năng tốt hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố đến kết quả học tập, hoặc bảng hệ số hồi quy đa biến minh họa mức độ tác động và ý nghĩa thống kê của các biến.

Tuy nhiên, nghiên cứu có hạn chế về phương pháp chọn mẫu thuận tiện và phạm vi khảo sát chỉ tại một khóa học, do đó kết quả có thể chưa đại diện hoàn toàn cho toàn bộ học sinh, sinh viên trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Nhà trường cần áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, tăng cường kỹ năng thực hành và tương tác để nâng cao hiệu quả học tập, giảm tỷ lệ học sinh, sinh viên yếu-kém. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban giám hiệu và giảng viên.

  2. Tăng cường động cơ học tập: Xây dựng các chương trình khuyến khích, tạo môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ tư vấn học tập để kích thích động lực học tập của học sinh, sinh viên. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Phòng công tác học sinh, sinh viên.

  3. Phát triển tính kiên định học tập: Tổ chức các hoạt động rèn luyện kỹ năng quản lý áp lực, giải quyết vấn đề và phát triển bản thân nhằm nâng cao khả năng kiên định trong học tập. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Trung tâm tư vấn và hỗ trợ học tập.

  4. Khuyến khích cạnh tranh học tập tích cực: Thiết kế các cuộc thi học thuật, nhóm học tập và các hoạt động giao lưu để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển năng lực cá nhân. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Các khoa và phòng ban liên quan.

  5. Hỗ trợ phương pháp học tập hiệu quả: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng học tập, hướng dẫn lập kế hoạch và tự đánh giá kết quả học tập cho học sinh, sinh viên. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Trung tâm đào tạo kỹ năng mềm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và quản lý nhà trường: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

  2. Giảng viên và cán bộ đào tạo: Áp dụng các giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, hỗ trợ học sinh, sinh viên phát triển kỹ năng học tập và động lực học tập.

  3. Học sinh, sinh viên: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập để chủ động điều chỉnh phương pháp học tập, tăng cường kiên định và cạnh tranh tích cực.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên cao học: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và quản trị kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến kết quả học tập của học sinh, sinh viên?
    Phương pháp học tập được xác định là yếu tố có tác động mạnh nhất, giúp học sinh, sinh viên tiếp thu kiến thức hiệu quả và đạt kết quả cao hơn.

  2. Tại sao động cơ học tập lại quan trọng trong việc nâng cao kết quả học tập?
    Động cơ học tập tạo ra sự tập trung và nỗ lực trong quá trình học, từ đó giúp học sinh, sinh viên chủ động và tích cực hơn trong việc tiếp thu kiến thức.

  3. Làm thế nào để tăng tính kiên định trong học tập cho học sinh, sinh viên?
    Thông qua các hoạt động rèn luyện kỹ năng quản lý áp lực, giải quyết vấn đề và phát triển bản thân, học sinh, sinh viên có thể nâng cao khả năng kiên định và vượt qua khó khăn trong học tập.

  4. Cạnh tranh trong học tập có thể mang lại lợi ích gì?
    Cạnh tranh tích cực giúp học sinh, sinh viên phát triển năng lực cá nhân, học hỏi lẫn nhau và tạo động lực để đạt thành tích cao hơn.

  5. Nghiên cứu có áp dụng được cho các trường nghề khác không?
    Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng tại các trường nghề khác, tuy nhiên cần khảo sát thực tế để đảm bảo tính đại diện và hiệu quả.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng nghề tỉnh Bình Thuận: động cơ học tập, kiên định học tập, cạnh tranh trong học tập, ấn tượng trường học và phương pháp học tập.
  • Phương pháp học tập là yếu tố có tác động mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao kết quả học tập.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để nhà trường xây dựng các giải pháp quản trị nhằm cải thiện chất lượng đào tạo.
  • Hạn chế của nghiên cứu là phương pháp chọn mẫu thuận tiện và phạm vi khảo sát giới hạn, cần mở rộng trong các nghiên cứu tiếp theo.
  • Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường động lực và kỹ năng học tập cho học sinh, sinh viên, đồng thời mở rộng nghiên cứu trên phạm vi rộng hơn.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng học tập và đào tạo tại Trường Cao đẳng nghề tỉnh Bình Thuận!