Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh trở thành công cụ thiết yếu trong lĩnh vực kinh doanh và thương mại. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Trường Đại học Hải Phòng, việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành Quản trị Kinh doanh (Business Administration - BA) ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao năng lực giao tiếp và kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên. Số liệu khảo sát cho thấy, mỗi lớp học có khoảng 50 sinh viên với trình độ tiếng Anh cơ bản khác nhau, gây khó khăn trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy hiệu quả. Luận văn tập trung đánh giá ưu nhược điểm của giáo trình tiếng Anh chuyên ngành kinh doanh “Market Leader” đang được sử dụng cho sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng trong năm học 2009-2010.
Mục tiêu nghiên cứu gồm: (1) Đánh giá mức độ phù hợp của giáo trình “Market Leader” về mục tiêu, nội dung và phương pháp giảng dạy từ góc nhìn của giảng viên và sinh viên; (2) Đề xuất các giải pháp cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng giáo trình. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên và giảng viên khoa Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng trong học kỳ đầu tiên của năm học 2009-2010. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sinh viên trên thị trường lao động.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
English for Specific Purposes (ESP): ESP là phương pháp tiếp cận ngôn ngữ dựa trên nhu cầu học tập cụ thể của người học, tập trung vào ngôn ngữ, kỹ năng và thể loại phù hợp với lĩnh vực chuyên ngành (Hutchinson & Waters, 1987). ESP được chia thành hai loại chính: English for Occupational Purposes (EOP) và English for Academic Purposes (EAP).
English for Business Purposes (EBP): Là một nhánh của ESP, tập trung vào việc phát triển kỹ năng tiếng Anh phục vụ cho môi trường kinh doanh, bao gồm giao tiếp trong các cuộc họp, đàm phán, thuyết trình và viết các văn bản thương mại (Johns & Dudley-Evans, 1991).
Đánh giá và thích nghi tài liệu giảng dạy: Theo Hutchinson & Waters (1987), đánh giá tài liệu giảng dạy bao gồm bốn bước: xác định tiêu chí, phân tích chủ quan, phân tích khách quan và so sánh mức độ phù hợp. Các tiêu chí đánh giá bao gồm đối tượng học, mục tiêu, nội dung, phương pháp và các yếu tố khác như giá cả, tính sẵn có.
Các kỹ thuật thích nghi tài liệu: McDonough & Shaw (1993) đề xuất các kỹ thuật như thêm, bớt, sắp xếp lại, sửa đổi và đơn giản hóa để phù hợp với đặc điểm người học và điều kiện giảng dạy.
Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ ba nguồn chính gồm: phân tích tài liệu giáo trình “Market Leader”, bảng hỏi khảo sát giảng viên và sinh viên, và phỏng vấn không chính thức.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu khảo sát khoảng 50 sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh và toàn bộ giảng viên giảng dạy môn tiếng Anh chuyên ngành tại Đại học Hải Phòng. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện và toàn bộ được áp dụng nhằm đảm bảo tính đại diện.
Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng từ bảng hỏi được xử lý thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm giữa giảng viên và sinh viên. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung nhằm làm rõ các quan điểm và đề xuất.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ đầu năm học 2009-2010, sau khi hoàn thành 9/12 đơn vị bài học của giáo trình.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Phát hiện 1: Mức độ phong phú từ vựng
Hơn 60% giảng viên và sinh viên đánh giá giáo trình giúp tăng cường từ vựng tiếng Anh kinh doanh nhiều hoặc rất nhiều. Tuy nhiên, khoảng 20% sinh viên vẫn cảm thấy từ vựng còn hạn chế.Phát hiện 2: Khả năng thực hiện các nhiệm vụ học tập
Giảng viên đánh giá 7/9 nhiệm vụ như giới thiệu bản thân, thảo luận công việc, tham gia họp đạt tỷ lệ thành công trên 60%. Trong khi đó, sinh viên chỉ tự tin với 3 nhiệm vụ, đặc biệt kỹ năng đàm thoại qua điện thoại và đàm phán được đánh giá thấp (dưới 30%).Phát hiện 3: Phân bố kỹ năng ngôn ngữ
Giáo trình tập trung nhiều vào kỹ năng nghe và nói (80% giảng viên đánh giá tập trung nhiều), trong khi kỹ năng đọc và viết bị xem nhẹ, đặc biệt kỹ năng viết được 70% sinh viên đánh giá không được chú trọng.Phát hiện 4: Tương tác và phương tiện giảng dạy
Tương tác giữa giảng viên và sinh viên bị hạn chế do lớp học đông (khoảng 50 sinh viên/lớp) và trình độ tiếng Anh không đồng đều. Các phương tiện hỗ trợ như máy tính, máy chiếu ít được sử dụng, trong khi các phương tiện truyền thống như băng đĩa, trò chơi được đánh giá hiệu quả hơn.
Thảo luận kết quả
Sự khác biệt trong đánh giá giữa giảng viên và sinh viên về khả năng thực hiện nhiệm vụ phản ánh sự tự tin và nhận thức khác nhau, đồng thời cho thấy cần tăng cường hỗ trợ kỹ năng thực hành cho sinh viên.
Việc tập trung quá mức vào kỹ năng nghe và nói có thể do giáo trình và phương pháp giảng dạy ưu tiên giao tiếp, tuy nhiên, kỹ năng viết là yếu tố quan trọng trong môi trường kinh doanh cần được cải thiện.
Hạn chế về cơ sở vật chất và quy mô lớp học lớn ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả giảng dạy và tương tác, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động của môi trường học tập đến kết quả học tập.
Các đề xuất thích nghi tài liệu như thêm bài tập viết, giảm bớt một số bài nghe nói, và sử dụng đa dạng phương tiện giảng dạy sẽ giúp nâng cao hiệu quả học tập.
Đề xuất và khuyến nghị
Phân lớp theo trình độ: Thực hiện đánh giá đầu vào và phân chia lớp nhỏ hơn để đảm bảo sự đồng đều về trình độ, giúp giảng viên dễ dàng quản lý và tương tác hiệu quả hơn. Mục tiêu đạt 30 sinh viên/lớp trong vòng 1 năm.
Tăng cường kỹ năng viết: Thêm các bài tập viết thực tế như thư từ, email, báo cáo kinh doanh vào giáo trình và bài tập về nhà. Giảng viên cần dành ít nhất 20% thời gian giảng dạy cho kỹ năng viết trong học kỳ tiếp theo.
Cải tiến phương tiện giảng dạy: Đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy tính, máy chiếu và truy cập Internet để hỗ trợ giảng dạy. Khoa cần hoàn thiện cơ sở vật chất trong vòng 2 năm tới.
Đào tạo giảng viên ESP: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành kinh doanh cho giảng viên nhằm nâng cao kỹ năng và tự tin trong giảng dạy. Mục tiêu hoàn thành khóa đào tạo cho 100% giảng viên trong 1 năm.
Khuyến khích sinh viên tự học: Xây dựng hệ thống hỗ trợ học tập trực tuyến và khuyến khích sinh viên sử dụng Practice File thường xuyên thông qua các hoạt động ngoại khóa và đánh giá định kỳ.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu của giáo trình “Market Leader” để điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm sinh viên.
Nhà quản lý giáo dục đại học: Đưa ra các chính sách phân lớp, đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo giảng viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.
Sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh: Hiểu rõ về nội dung và yêu cầu của giáo trình, từ đó chủ động trong việc học tập và phát triển kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành.
Nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Tham khảo mô hình đánh giá và thích nghi tài liệu giảng dạy trong bối cảnh thực tế tại Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Giáo trình “Market Leader” có phù hợp với sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh không?
Giáo trình phù hợp về mục tiêu và nội dung cơ bản, tuy nhiên cần điều chỉnh để tăng cường kỹ năng viết và giảm bớt các nhiệm vụ quá khó.Sinh viên gặp khó khăn nhất ở kỹ năng nào khi học theo giáo trình này?
Kỹ năng viết và kỹ năng đàm thoại qua điện thoại, đàm phán được đánh giá là khó khăn nhất, với tỷ lệ sinh viên tự tin thấp hơn 30%.Phương pháp giảng dạy hiện tại có đáp ứng được nhu cầu học tập của sinh viên không?
Phương pháp còn hạn chế do lớp học đông, cơ sở vật chất thiếu thốn và sự không đồng đều về trình độ sinh viên, ảnh hưởng đến hiệu quả tương tác và học tập.Giảng viên có sử dụng đầy đủ các tài liệu hỗ trợ như Teacher’s Resource Book và Practice File không?
Giảng viên đánh giá Teacher’s Resource Book rất hữu ích và sử dụng thường xuyên, nhưng sinh viên chưa tận dụng tối đa Practice File do thiếu động lực và thời gian.Có đề xuất nào để cải thiện hiệu quả học tập tiếng Anh chuyên ngành không?
Đề xuất bao gồm phân lớp theo trình độ, tăng cường kỹ năng viết, cải tiến phương tiện giảng dạy, đào tạo giảng viên và khuyến khích sinh viên tự học.
Kết luận
Giáo trình “Market Leader” cơ bản phù hợp với mục tiêu đào tạo tiếng Anh chuyên ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng nhưng còn tồn tại một số hạn chế về nội dung và phương pháp.
Sinh viên có sự tiến bộ rõ rệt về từ vựng và kỹ năng đọc, nhưng kỹ năng viết và một số kỹ năng giao tiếp còn yếu.
Cơ sở vật chất và quy mô lớp học lớn là những thách thức lớn ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy và học tập.
Các đề xuất thích nghi tài liệu và cải tiến phương pháp giảng dạy được đưa ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
Cần có kế hoạch triển khai phân lớp, đào tạo giảng viên và đầu tư cơ sở vật chất trong thời gian tới để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiếng Anh chuyên ngành.
Hành động tiếp theo: Các bên liên quan cần phối hợp thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời tiến hành nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả học tập tiếng Anh chuyên ngành tại các trường đại học khác.