## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh trở thành công cụ thiết yếu trong lĩnh vực kinh tế và thương mại. Tại Trường Đại học Hải Phòng, sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh (BA) cần trang bị kiến thức tiếng Anh chuyên ngành kinh doanh (English for Business Purposes - EBP) để đáp ứng yêu cầu học tập và công việc tương lai. Năm học 2009-2010, giáo trình "Market Leader Elementary" được áp dụng lần đầu tiên cho sinh viên năm nhất ngành BA nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp tiếng Anh trong môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu đánh giá mức độ phù hợp của giáo trình này với mục tiêu, nội dung và phương pháp giảng dạy tại trường.

Mục tiêu nghiên cứu gồm: (1) Đánh giá quan điểm của giảng viên và sinh viên về ưu điểm, hạn chế của giáo trình "Market Leader" theo các tiêu chí mục tiêu khóa học, nội dung và phương pháp; (2) Đề xuất giải pháp cải tiến giáo trình phù hợp hơn với thực tế giảng dạy và học tập tại Đại học Hải Phòng. Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ đầu năm học 2009-2010, với đối tượng là giảng viên và sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh chuyên ngành, góp phần cải tiến phương pháp giảng dạy và lựa chọn tài liệu phù hợp, từ đó tăng cường năng lực ngoại ngữ cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ hội nhập.

---

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **English for Specific Purposes (ESP):** ESP là phương pháp tiếp cận ngôn ngữ dựa trên nhu cầu học tập cụ thể của người học, tập trung vào ngôn ngữ, kỹ năng và thể loại phù hợp với lĩnh vực chuyên ngành (Hutchinson & Waters, 1987). ESP được chia thành hai loại chính: English for Occupational Purposes (EOP) và English for Academic Purposes (EAP).

- **English for Business Purposes (EBP):** Là một nhánh của ESP, tập trung vào việc phát triển kỹ năng tiếng Anh phục vụ công việc kinh doanh, tài chính, kế toán, ngân hàng. EBP nhấn mạnh tính thực tiễn, giao tiếp hiệu quả trong môi trường kinh doanh quốc tế (Johns & Dudley-Evans, 1991).

- **Đánh giá tài liệu giảng dạy:** Theo Hutchinson & Waters (1987), đánh giá tài liệu là quá trình hệ thống nhằm xác định mức độ phù hợp của tài liệu với mục tiêu và nhu cầu người học. Các tiêu chí đánh giá bao gồm: đối tượng học, mục tiêu, nội dung, phương pháp, tính xác thực, tính phù hợp văn hóa và tính khả thi.

- **Mô hình đánh giá tài liệu:** Mô hình 4 bước của Hutchinson & Waters gồm: xác định tiêu chí, phân tích chủ quan, phân tích khách quan và so sánh mức độ phù hợp giữa tài liệu và yêu cầu khóa học.

- **Kỹ thuật điều chỉnh tài liệu:** Bao gồm thêm, bớt, sắp xếp lại, sửa đổi và đơn giản hóa nội dung để phù hợp với đặc điểm người học và điều kiện giảng dạy (McDonough & Shaw, 1993).

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Dữ liệu được thu thập từ ba nguồn chính: phân tích tài liệu khóa học và giáo trình "Market Leader", bảng hỏi khảo sát giảng viên và sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng, và phỏng vấn không chính thức với các giảng viên và sinh viên.

- **Cỡ mẫu và chọn mẫu:** Bảng hỏi được phát cho toàn bộ giảng viên bộ môn tiếng Anh và khoảng 100 sinh viên năm nhất ngành BA. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện và toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và thu thập đa chiều ý kiến.

- **Phương pháp phân tích:** Dữ liệu định lượng từ bảng hỏi được xử lý thống kê mô tả (tỷ lệ phần trăm, so sánh giữa giảng viên và sinh viên). Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung để làm rõ các quan điểm và đề xuất.

- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu được tiến hành trong học kỳ đầu năm học 2009-2010, sau khi hoàn thành 9/12 đơn vị bài học của giáo trình "Market Leader".

---

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Từ vựng:** Hơn 60% giảng viên và sinh viên đánh giá giáo trình giúp tăng cường từ vựng tiếng Anh kinh doanh "rất nhiều" và "nhiều". Tuy nhiên, khoảng 20% sinh viên vẫn cảm thấy từ vựng chưa đủ phong phú.

- **Khả năng thực hiện nhiệm vụ:** Giảng viên đánh giá 7/9 nhiệm vụ trong khóa học được sinh viên thực hiện "tốt" hoặc "rất tốt" với tỷ lệ trên 60%, trong khi sinh viên chỉ tự đánh giá 4/9 nhiệm vụ đạt mức này. Nhiệm vụ như "điện thoại giải quyết vấn đề" và "đặt chỗ, kiểm tra sắp xếp" được sinh viên đánh giá thấp hơn nhiều so với giảng viên.

- **Kỹ năng:** Kỹ năng đọc được cải thiện rõ rệt với 87% sinh viên và 90% giảng viên đánh giá "cải thiện" hoặc "cải thiện nhiều". Ngược lại, kỹ năng viết được đánh giá thấp nhất, chỉ khoảng 23% sinh viên và 28% giảng viên cho rằng kỹ năng viết được cải thiện đáng kể.

- **Tỷ lệ tập trung kỹ năng:** Giáo trình tập trung nhiều vào kỹ năng nghe (80% giảng viên, 100% sinh viên) và nói (80% giảng viên, 75% sinh viên), trong khi kỹ năng đọc và viết được chú trọng ít hơn, đặc biệt kỹ năng viết chỉ được 50% giảng viên và 30% sinh viên đánh giá là được tập trung đầy đủ.

- **Phương pháp giảng dạy và tương tác:** Các hình thức tương tác như thảo luận nhóm, làm việc cặp đôi được đánh giá chưa hiệu quả do lớp học quá đông (khoảng 50 sinh viên/lớp) và sự khác biệt trình độ tiếng Anh cơ bản giữa sinh viên.

### Thảo luận kết quả

- Sự khác biệt trong đánh giá giữa giảng viên và sinh viên về khả năng thực hiện nhiệm vụ phản ánh sự tự tin và nhận thức khác nhau về năng lực bản thân. Điều này cũng cho thấy cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn thêm cho sinh viên trong các kỹ năng thực hành.

- Việc tập trung quá mức vào kỹ năng nghe và nói, trong khi kỹ năng viết bị xem nhẹ, có thể do hạn chế về thời gian và phương tiện giảng dạy. Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của sinh viên trong môi trường kinh doanh quốc tế, nơi kỹ năng viết là rất quan trọng.

- Giới hạn về cơ sở vật chất (thiếu máy tính, máy chiếu) và quy mô lớp học lớn làm giảm hiệu quả phương pháp giảng dạy tương tác, khiến sinh viên ít chủ động tham gia và phát triển kỹ năng giao tiếp.

- Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ESP, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn và điều chỉnh tài liệu phù hợp với đặc điểm người học và điều kiện thực tế giảng dạy.

---

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Phân lớp và phân nhóm:** Thực hiện phân loại sinh viên theo trình độ tiếng Anh cơ bản để tổ chức lớp học nhỏ hơn, giúp tăng hiệu quả tương tác và giảng dạy cá nhân hóa. Mục tiêu giảm quy mô lớp xuống khoảng 25-30 sinh viên trong vòng 1-2 năm tới, do khoa Quản trị Kinh doanh chủ trì.

- **Điều chỉnh giáo trình:** Giảm bớt các nhiệm vụ khó khăn như viết hồ sơ công ty, mô tả catalogue; tăng cường các bài tập viết thực hành như thư từ, email, memo. Áp dụng kỹ thuật thêm và sửa đổi nội dung trong vòng 1 học kỳ, do giảng viên bộ môn tiếng Anh thực hiện.

- **Đa dạng hóa phương pháp giảng dạy:** Tăng cường sử dụng trò chơi, bài hát, hoạt động nhóm để kích thích sự chủ động của sinh viên. Khuyến khích sinh viên tham gia thảo luận, trình bày ý kiến cá nhân. Thực hiện trong các tiết học tiếp theo, do giảng viên trực tiếp áp dụng.

- **Cải thiện cơ sở vật chất:** Trang bị máy tính, máy chiếu và kết nối Internet trong phòng học để hỗ trợ giảng dạy và học tập. Kế hoạch đầu tư trong 1-2 năm tới, do nhà trường và khoa phối hợp thực hiện.

- **Tăng cường khuyến khích học tập tự chủ:** Xây dựng hệ thống đánh giá và động viên sinh viên hoàn thành bài tập về nhà, đặc biệt là các bài tập trong Practice File. Thực hiện ngay trong học kỳ hiện tại, do giảng viên và cố vấn học tập phối hợp.

---

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành:** Nhận diện ưu nhược điểm của giáo trình "Market Leader", từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy và lựa chọn tài liệu phù hợp với sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh.

- **Nhà quản lý giáo dục đại học:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoạch định chính sách đào tạo ngoại ngữ, cải thiện cơ sở vật chất và tổ chức lớp học phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.

- **Sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh:** Hiểu rõ về mục tiêu và nội dung khóa học EBP, từ đó chủ động trong việc học tập và phát triển kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành.

- **Nhà nghiên cứu và phát triển giáo trình:** Tham khảo mô hình đánh giá và điều chỉnh tài liệu giảng dạy ESP, áp dụng cho các nghiên cứu và phát triển giáo trình phù hợp với đặc điểm người học Việt Nam.

---

## Câu hỏi thường gặp

1. **Giáo trình "Market Leader" có phù hợp với sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh không?**  
   Giáo trình phù hợp với mục tiêu phát triển kỹ năng giao tiếp kinh doanh cơ bản, tuy nhiên cần điều chỉnh một số nội dung để phù hợp hơn với trình độ và nhu cầu sinh viên.

2. **Sinh viên gặp khó khăn nhất ở kỹ năng nào khi học giáo trình này?**  
   Kỹ năng viết được đánh giá là khó khăn nhất do thiếu thời gian luyện tập và các bài tập thực hành chưa đa dạng.

3. **Phương pháp giảng dạy hiện tại có hiệu quả không?**  
   Phương pháp giảng dạy còn hạn chế do lớp học đông, cơ sở vật chất thiếu thốn và sinh viên chưa chủ động trong học tập.

4. **Có nên thay thế giáo trình "Market Leader" không?**  
   Không cần thay thế hoàn toàn mà nên điều chỉnh, bổ sung và cải tiến giáo trình để phù hợp hơn với thực tế giảng dạy và học tập.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh chuyên ngành cho sinh viên?**  
   Cần phân lớp theo trình độ, tăng cường tương tác trong lớp, cải thiện cơ sở vật chất và khuyến khích học tập tự chủ thông qua các bài tập về nhà và hoạt động ngoại khóa.

---

## Kết luận

- Giáo trình "Market Leader" cơ bản phù hợp với mục tiêu đào tạo tiếng Anh kinh doanh cho sinh viên năm nhất ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Hải Phòng.  
- Một số nhiệm vụ và kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng viết, cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với trình độ sinh viên.  
- Phương pháp giảng dạy và cơ sở vật chất hiện tại còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.  
- Đề xuất phân lớp, điều chỉnh giáo trình, đa dạng hóa phương pháp giảng dạy và cải thiện cơ sở vật chất là cần thiết.  
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc đánh giá và điều chỉnh tài liệu ESP tại các trường đại học Việt Nam, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ chuyên ngành.

**Hành động tiếp theo:** Triển khai các đề xuất cải tiến trong học kỳ tới và tiến hành nghiên cứu đánh giá tiếp theo để hoàn thiện chương trình đào tạo.

**Kêu gọi:** Các bên liên quan trong nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Anh chuyên ngành.