Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường, việc nâng cao chất lượng sản phẩm trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Theo báo cáo của ngành, hơn 178 quốc gia đã áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001 nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hồng Hà – Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, với lịch sử hơn 55 năm phát triển, đã áp dụng tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2015 nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2016-2020, công tác quản lý chất lượng tại công ty vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần được khắc phục.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015 tại Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hồng Hà trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các biện pháp tăng cường công tác quản lý chất lượng đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý chất lượng tại công ty, dựa trên số liệu thu thập trong 5 năm qua và các kế hoạch phát triển đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng cường sự hài lòng của khách hàng và cải thiện hiệu quả sản xuất kinh doanh, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong ngành đóng tàu quốc phòng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh vai trò của sự tham gia của mọi người, cải tiến liên tục và hướng vào khách hàng để đạt được chất lượng tối ưu.
  • Mô hình hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015: Bao gồm các yêu cầu về xây dựng, thực hiện, duy trì và cải tiến hệ thống quản lý chất lượng dựa trên cách tiếp cận theo quá trình.
  • Các nguyên tắc quản lý chất lượng: Hướng vào khách hàng, sự lãnh đạo, sự tham gia của mọi người, tiếp cận theo quá trình, tiếp cận theo hệ thống, cải tiến liên tục, quyết định dựa trên dữ liệu thực tế và phát triển mối quan hệ hợp tác cùng có lợi với nhà cung cấp.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý chất lượng, hệ thống quản lý chất lượng, chính sách chất lượng, mục tiêu chất lượng, kiểm soát chất lượng, cải tiến liên tục và đánh giá nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ hồ sơ, báo cáo sản xuất kinh doanh, tài liệu quản lý chất lượng của Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hồng Hà giai đoạn 2016-2020. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn các cán bộ quản lý, nhân viên phòng KCS, phòng Thiết kế - Công nghệ và các bộ phận liên quan.

Cỡ mẫu khảo sát gồm hơn 50 cán bộ, nhân viên chủ chốt được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bộ phận liên quan đến quản lý chất lượng. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích tổng hợp để đánh giá thực trạng, xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2020, với đề xuất biện pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cam kết của lãnh đạo đối với công tác quản lý chất lượng: Lãnh đạo công ty đã thể hiện sự cam kết rõ ràng với việc xây dựng và duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015. Phó Giám đốc kỹ thuật được bổ nhiệm làm đại diện lãnh đạo về chất lượng, chịu trách nhiệm duy trì các quá trình và báo cáo kết quả cho Giám đốc. Công ty tổ chức họp xem xét quản lý chất lượng ít nhất 2 lần/năm, tập trung vào đánh giá nội bộ, phản hồi khách hàng và cải tiến hệ thống.

  2. Hiệu quả hoạt động của ban chỉ đạo áp dụng hệ thống quản lý chất lượng: Ban chỉ đạo gồm các trưởng phòng, ban, giám đốc xí nghiệp và quản đốc phân xưởng phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai các quy trình công nghệ, kiểm soát quá trình sản xuất và thiết kế sản phẩm. Năm 2020, công ty đã hoàn thành đóng mới nhiều tàu như DC-01 số 3, số 4 và sửa chữa các tàu quân sự với chất lượng đảm bảo, góp phần nâng cao năng suất lao động và an toàn lao động.

  3. Thực trạng các quy trình quản lý chất lượng: Công ty đã xây dựng hệ thống hồ sơ, tài liệu quản lý chất lượng đầy đủ, bao gồm chính sách chất lượng, sổ tay chất lượng, các thủ tục và hướng dẫn công việc cụ thể. Quy trình thiết kế sản phẩm được chuẩn hóa, đảm bảo các bước công nghệ, kiểm tra và lưu trữ hồ sơ theo tiêu chuẩn. Việc kiểm soát nguyên vật liệu đầu vào và kiểm tra thành phẩm được thực hiện nghiêm ngặt với tỷ lệ kiểm tra 100%.

  4. Những hạn chế và khó khăn: Mặc dù có nhiều tiến bộ, công tác quản lý chất lượng vẫn gặp khó khăn do yếu tố con người như nhận thức chưa đồng đều, trình độ công nghệ thiết bị chưa đồng bộ, và quy mô doanh nghiệp lớn gây áp lực trong quản lý. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát và cải tiến liên tục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự cam kết của lãnh đạo và hoạt động phối hợp của ban chỉ đạo là nền tảng quan trọng giúp công ty duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015. So với một số nghiên cứu trong ngành đóng tàu, công ty đã đạt được mức độ áp dụng tiêu chuẩn tương đối cao, thể hiện qua việc hoàn thành các đơn hàng đóng mới và sửa chữa đúng tiến độ với chất lượng đảm bảo.

Tuy nhiên, khó khăn về nguồn nhân lực và công nghệ là những thách thức phổ biến trong các doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn. Việc thiếu đồng bộ trong nhận thức và kỹ năng của cán bộ kiểm soát chất lượng làm giảm hiệu quả vận hành hệ thống. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ kiểm tra nguyên vật liệu và thành phẩm qua các năm có thể minh họa rõ sự ổn định và cải tiến trong công tác kiểm soát chất lượng.

Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng quản lý chất lượng tại một doanh nghiệp quốc phòng trọng điểm, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý chất lượng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2015 và kỹ năng kiểm soát chất lượng định kỳ hàng năm nhằm nâng cao năng lực và nhận thức của đội ngũ cán bộ kiểm soát chất lượng. Chủ thể thực hiện là phòng Tổ chức lao động phối hợp phòng KCS, thời gian triển khai từ 2022 đến 2025.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chất lượng: Xây dựng hệ thống phần mềm quản lý tài liệu, hồ sơ và quy trình kiểm soát chất lượng nhằm tự động hóa các bước kiểm tra, lưu trữ và báo cáo. Giúp giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch trong quản lý. Chủ thể thực hiện là phòng Kỹ thuật phối hợp phòng Công nghệ thông tin, triển khai trong giai đoạn 2022-2023.

  3. Cải thiện chính sách đãi ngộ và tạo động lực cho nhân viên kiểm tra chất lượng: Xây dựng chính sách thưởng, khen thưởng và phúc lợi phù hợp nhằm giữ chân và khuyến khích cán bộ kiểm soát chất lượng phát huy năng lực. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc và phòng Tổ chức lao động, áp dụng từ năm 2022.

  4. Hoàn thiện và bổ sung các quy trình quản lý chất lượng: Rà soát, cập nhật và bổ sung các quy trình kiểm soát chất lượng, đặc biệt là quy trình kiểm tra nguyên vật liệu đầu vào và kiểm tra thành phẩm cuối cùng để đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực tế và tiêu chuẩn ISO. Chủ thể thực hiện là phòng KCS phối hợp phòng Thiết kế - Công nghệ, hoàn thành trong năm 2022.

  5. Tăng cường công tác đánh giá nội bộ và cải tiến liên tục: Thiết lập kế hoạch đánh giá nội bộ định kỳ 6 tháng/lần, tập trung phát hiện sớm các điểm yếu và đề xuất biện pháp khắc phục kịp thời. Chủ thể thực hiện là Ban chỉ đạo quản lý chất lượng, triển khai liên tục từ 2022 đến 2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp: Nhận thức rõ vai trò của hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015 trong nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh, từ đó áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp.

  2. Cán bộ quản lý chất lượng và nhân viên phòng KCS: Nắm bắt các quy trình, phương pháp kiểm soát chất lượng hiệu quả, đồng thời học hỏi các biện pháp nâng cao năng lực và cải tiến hệ thống quản lý chất lượng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý chất lượng: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp cụ thể trong lĩnh vực quản lý chất lượng doanh nghiệp quốc phòng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức chứng nhận chất lượng: Hiểu rõ thực trạng áp dụng tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2015 tại doanh nghiệp quốc phòng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ và hướng dẫn phù hợp nhằm thúc đẩy nâng cao chất lượng sản phẩm quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015 lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Quản lý chất lượng giúp doanh nghiệp kiểm soát toàn bộ quá trình sản xuất, đảm bảo sản phẩm đạt yêu cầu khách hàng và tiêu chuẩn pháp luật, từ đó nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

  2. Các khó khăn chính khi áp dụng TCVN ISO 9001:2015 tại Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hồng Hà là gì?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều của nhân viên, hạn chế về công nghệ thông tin, quy mô doanh nghiệp lớn gây áp lực quản lý và cần cải tiến liên tục để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát chất lượng trong doanh nghiệp?
    Cần đào tạo nâng cao năng lực nhân viên, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính sách đãi ngộ hợp lý và thực hiện đánh giá nội bộ thường xuyên để phát hiện và khắc phục kịp thời các vấn đề.

  4. Vai trò của lãnh đạo trong việc duy trì hệ thống quản lý chất lượng là gì?
    Lãnh đạo cam kết và chỉ đạo thực hiện chính sách chất lượng, phân bổ nguồn lực, tạo động lực cho nhân viên và thường xuyên xem xét, cải tiến hệ thống quản lý chất lượng để đảm bảo hiệu quả.

  5. Tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2015 có điểm gì khác biệt so với các phiên bản trước?
    Phiên bản 2015 tập trung vào cách tiếp cận theo quá trình, quản lý rủi ro, tăng cường vai trò lãnh đạo và cải tiến liên tục, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc áp dụng và nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng.

Kết luận

  • Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hồng Hà đã xây dựng và duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015 với sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo và hoạt động phối hợp hiệu quả của ban chỉ đạo.
  • Các quy trình thiết kế, kiểm soát nguyên vật liệu và kiểm tra thành phẩm được chuẩn hóa, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng yêu cầu khách hàng.
  • Hạn chế về nhận thức nhân sự, công nghệ và quy mô doanh nghiệp là những thách thức cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng.
  • Đề xuất các biện pháp trọng tâm gồm đào tạo nâng cao năng lực, ứng dụng công nghệ thông tin, cải thiện chính sách đãi ngộ và tăng cường đánh giá nội bộ nhằm phát huy tối đa hiệu quả hệ thống quản lý chất lượng.
  • Nghiên cứu có thể được tiếp tục mở rộng trong giai đoạn 2021-2025 nhằm theo dõi và đánh giá hiệu quả các biện pháp đề xuất, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong ngành đóng tàu quốc phòng.

Học viên và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu này để nâng cao công tác quản lý chất lượng, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện của doanh nghiệp.