Luận Văn Thạc Sĩ Về Bảo Hiểm Thất Nghiệp và Thực Tiễn Tại Tỉnh Quảng Ninh

• Tác giả: Đoàn Thị Tuyết
• Người hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Thị Mơ
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Pháp Luật Về Bảo Hiểm Thất Nghiệp Và Thực Tiễn Thực Hiện Tại Tỉnh Quảng Ninh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆM VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆM
• 1.1. Một số vấn đề lý luận về BHTN
• 1.2. Khái niệm về thất nghiệp
• 1.3. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm thất nghiệp
• 1.4. Một số vấn đề về pháp luật bảo hiểm thất nghiệp
• 1.5. Sự cần thiết phải điều chỉnh bằng pháp luật đối với vấn đề bảo hiểm thất nghiệp
• 1.6. Các nội dung cơ bản của pháp luật bảo hiểm thất nghiệp
• 1.7. Những yếu tố tác động đến pháp luật bảo hiểm thất nghiệp
• 1.8. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH
• 2.1. Một số nét về sự hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm thất nghiệp
• 2.2. Thời kỳ phát triển nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung (1975–1985)
• 2.3. Thời kì chuyền sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa (thời kì 1986 trở lại đây)
• 2.4. Thực trạng pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp
• 2.5. Quy định về đối tượng tham gia BHTN
• 2.6. Thời gian nộp hồ sơ tham gia bảo hiểm thất nghiệp
• 2.7. Nguồn hình thành Quỹ bảo hiểm thất nghiệp
• 2.8. Quy định về giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp
• 2.9. Tình hình thực hiện pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
• 2.10. Công tác thu bảo hiểm thất nghiệp
• 2.11. Công tác chi, giải quyết các chế độ chính sách bảo hiểm thất nghiệp
• 2.12. Đánh giá về thực trạng thực hiện pháp luật về BHTN ở tỉnh Quảng Ninh trong thời gian qua
• 2.13. Những kết quả đạt được trong việc thực hiện bảo hiểm thất nghiệp
• 2.14. Đánh giá chung
• 2.15. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ KIẾN NGHỊ TĂNG CƯỜNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TẠI TỈNH QUẢNG NINH TRONG THỜI GIAN TỚI
• 3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về BHTN tại tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới
• 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp
• 3.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp
• 3.4. Nhóm giải pháp tăng cường thực thi pháp luật về BHTN
• 3.5. Một số kiến nghị tăng cường pháp luật về BHTN ở tỉnh Quảng Ninh
• 3.6. Kiến nghị đối với bảo Biểm xã hội tỉnh Quảng Ninh
• 3.7. Đối với tỉnh Quảng Ninh
• 3.8. Các kiến nghị khác
• 3.9. Kết luận chương 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về Bảo Hiểm Thất Nghiệp Tại Quảng Ninh

Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng tại Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh Quảng Ninh. Chính sách này nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động khi họ gặp phải tình trạng thất nghiệp. Theo quy định pháp luật, BHTN không chỉ giúp người lao động có nguồn thu nhập tạm thời mà còn hỗ trợ họ trong việc tìm kiếm việc làm mới. Việc thực hiện BHTN tại Quảng Ninh đã có những bước tiến đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết.

1.1. Khái niệm và vai trò của Bảo Hiểm Thất Nghiệp

BHTN là hình thức bảo hiểm nhằm hỗ trợ tài chính cho người lao động khi họ mất việc làm. Vai trò của BHTN không chỉ dừng lại ở việc cung cấp trợ cấp tài chính mà còn giúp người lao động có cơ hội tham gia các khóa đào tạo nghề, từ đó nâng cao kỹ năng và khả năng tìm kiếm việc làm mới.

1.2. Lịch sử phát triển Bảo Hiểm Thất Nghiệp tại Quảng Ninh

BHTN tại Quảng Ninh đã được triển khai từ những năm gần đây, với sự hỗ trợ của các chính sách từ trung ương. Tuy nhiên, việc áp dụng và thực hiện vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc nâng cao nhận thức của người lao động về quyền lợi của họ.

II. Thực trạng và Thách thức trong Bảo Hiểm Thất Nghiệp tại Quảng Ninh

Mặc dù BHTN đã được triển khai tại Quảng Ninh, nhưng thực trạng cho thấy nhiều người lao động vẫn chưa tham gia đầy đủ. Theo thống kê, tỷ lệ người lao động tham gia BHTN còn thấp so với tổng số lao động trong tỉnh. Điều này dẫn đến việc nhiều người không được hưởng quyền lợi khi thất nghiệp. Các thách thức lớn bao gồm sự thiếu hiểu biết về chính sách và quy trình tham gia BHTN.

2.1. Tình hình tham gia Bảo Hiểm Thất Nghiệp

Tình hình tham gia BHTN tại Quảng Ninh hiện nay cho thấy nhiều người lao động chưa nhận thức rõ về quyền lợi của mình. Nhiều người vẫn còn e ngại về việc tham gia do thiếu thông tin và sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng.

2.2. Những thách thức trong việc thực hiện BHTN

Một trong những thách thức lớn nhất là việc quản lý và giám sát quỹ BHTN. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng bảo hiểm cho người lao động, dẫn đến việc quỹ BHTN không đủ để hỗ trợ cho những người cần thiết.

III. Phương pháp và Giải pháp nâng cao hiệu quả Bảo Hiểm Thất Nghiệp

Để nâng cao hiệu quả của BHTN tại Quảng Ninh, cần có những phương pháp và giải pháp cụ thể. Việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục về BHTN cho người lao động là rất cần thiết. Đồng thời, cần cải thiện quy trình nhận bảo hiểm để người lao động dễ dàng tiếp cận hơn.

3.1. Tăng cường tuyên truyền về BHTN

Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động khi tham gia BHTN. Việc này sẽ giúp nâng cao nhận thức và khuyến khích người lao động tham gia.

3.2. Cải thiện quy trình nhận bảo hiểm

Cần đơn giản hóa quy trình nhận bảo hiểm thất nghiệp để người lao động có thể dễ dàng tiếp cận. Việc này bao gồm việc rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và cung cấp thông tin rõ ràng về các bước cần thực hiện.

IV. Ứng dụng thực tiễn và Kết quả nghiên cứu về BHTN tại Quảng Ninh

Nghiên cứu về BHTN tại Quảng Ninh đã chỉ ra nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng không thiếu những vấn đề cần khắc phục. Việc áp dụng các chính sách BHTN đã giúp nhiều người lao động vượt qua khó khăn khi mất việc làm. Tuy nhiên, cần có những biện pháp cụ thể để cải thiện tình hình hiện tại.

4.1. Kết quả đạt được từ BHTN

Nhiều người lao động đã được hỗ trợ tài chính kịp thời khi thất nghiệp, giúp họ ổn định cuộc sống. Các chương trình đào tạo nghề cũng đã giúp nhiều người tìm được việc làm mới.

4.2. Những vấn đề còn tồn tại

Mặc dù có nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều người lao động chưa được hưởng quyền lợi từ BHTN. Việc này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ các cơ quan chức năng.

V. Kết luận và Tương lai của Bảo Hiểm Thất Nghiệp tại Quảng Ninh

BHTN tại Quảng Ninh đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức. Việc hoàn thiện chính sách và quy trình thực hiện BHTN là rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Tương lai của BHTN phụ thuộc vào sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và xã hội.

5.1. Tương lai của BHTN tại Quảng Ninh

Với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu về BHTN sẽ ngày càng tăng. Cần có những chính sách phù hợp để đáp ứng nhu cầu này.

5.2. Đề xuất cho chính sách BHTN

Cần có những đề xuất cụ thể để cải thiện chính sách BHTN, từ đó nâng cao hiệu quả thực hiện và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế, tình trạng thất nghiệp ngày càng trở nên cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định kinh tế - xã hội của Việt Nam. Tỉnh Quảng Ninh, với sự phát triển công nghiệp và dịch vụ mạnh mẽ, cũng không tránh khỏi những biến động về thị trường lao động, dẫn đến nhu cầu cấp thiết về bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Theo ước tính, trong giai đoạn 2009-2019, số lượng người lao động tham gia BHTN tại Quảng Ninh tăng đều, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn trong việc thực hiện chính sách này. Luận văn nhằm làm rõ pháp luật về BHTN và thực tiễn áp dụng tại tỉnh Quảng Ninh trong khoảng thời gian 10 năm từ 2009 đến 2019, với mục tiêu đánh giá thực trạng, chỉ ra những bất cập và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật cũng như tăng cường hiệu quả thực thi. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động, hỗ trợ doanh nghiệp và góp phần ổn định xã hội, đồng thời cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích cho các nhà hoạch định chính sách và các cơ quan quản lý tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về bảo hiểm xã hội và lý thuyết về thị trường lao động. Lý thuyết bảo hiểm xã hội nhấn mạnh vai trò của BHTN như một công cụ an sinh xã hội, bảo vệ người lao động khỏi rủi ro mất việc làm và hỗ trợ họ duy trì thu nhập trong thời gian thất nghiệp. Lý thuyết thị trường lao động tập trung vào các yếu tố cung - cầu lao động, tác động của thất nghiệp đến nền kinh tế và xã hội, cũng như vai trò của chính sách việc làm trong việc giảm thiểu thất nghiệp. Các khái niệm chính được sử dụng gồm: thất nghiệp, bảo hiểm thất nghiệp, quỹ bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp thất nghiệp, và pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp. Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa pháp luật BHTN, thực tiễn thực hiện và các yếu tố tác động như chính sách nhà nước, ý thức của người lao động và doanh nghiệp, cũng như cơ chế quản lý và giám sát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh luật học để làm rõ các quy định pháp luật về BHTN qua các giai đoạn phát triển của Việt Nam, đặc biệt là từ khi Luật BHTN có hiệu lực năm 2009 đến năm 2019. Phương pháp thống kê được áp dụng để phân tích số liệu thu, chi quỹ BHTN và tình hình hưởng trợ cấp tại tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2014-2018. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm dữ liệu từ các cơ quan quản lý lao động, bảo hiểm xã hội và trung tâm dịch vụ việc làm tại Quảng Ninh. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có trọng số nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng tham gia BHTN. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2019, bao gồm thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phạm vi đối tượng tham gia BHTN được mở rộng: Từ năm 2015, theo Luật Việc làm 2013, đối tượng tham gia BHTN tại Quảng Ninh bao gồm người lao động ký hợp đồng lao động từ đủ 3 tháng trở lên, không phân biệt quy mô doanh nghiệp, tăng so với quy định trước đây chỉ áp dụng cho doanh nghiệp có từ 10 lao động trở lên. Điều này giúp tăng tỷ lệ bao phủ BHTN lên khoảng 85% lực lượng lao động chính thức.

2. Nguồn quỹ BHTN được hình thành từ ba nguồn chính: Người lao động đóng 1% tiền lương, người sử dụng lao động đóng 1% quỹ tiền lương, và ngân sách nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương. Trong giai đoạn 2014-2018, công tác thu BHTN tại Quảng Ninh đạt mức tăng trưởng trung bình 12% mỗi năm, đảm bảo nguồn lực chi trả trợ cấp.

3. Điều kiện và thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được quy định chặt chẽ: Người lao động phải đóng BHTN đủ 12 tháng trong 24 tháng trước khi mất việc, đăng ký thất nghiệp trong vòng 3 tháng và chưa tìm được việc làm sau 15 ngày đăng ký. Thời gian hưởng trợ cấp tối đa 12 tháng, tỷ lệ trợ cấp hàng tháng là 60% mức bình quân tiền lương đóng BHTN 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp.

4. Thực tiễn chi trả trợ cấp và hỗ trợ học nghề, tìm việc làm còn hạn chế: Tỷ lệ người thất nghiệp được hỗ trợ học nghề và tư vấn việc làm tại Quảng Ninh chỉ đạt khoảng 30%, thấp hơn so với mục tiêu đề ra. Một số trường hợp trục lợi quỹ BHTN và nợ đóng bảo hiểm vẫn tồn tại, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý quỹ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc mở rộng đối tượng tham gia BHTN là do nhận thức về vai trò của BHTN trong ổn định xã hội và thị trường lao động ngày càng được nâng cao. Việc tăng nguồn thu quỹ BHTN phản ánh sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp, tuy nhiên vẫn còn tồn tại tình trạng nợ đóng, trốn đóng do ý thức chấp hành pháp luật chưa cao. Điều kiện hưởng trợ cấp được quy định phù hợp với thông lệ quốc tế, giúp cân bằng giữa quyền lợi người lao động và tính bền vững của quỹ. Tuy nhiên, tỷ lệ hỗ trợ học nghề và tư vấn việc làm thấp cho thấy cần tăng cường các chương trình đào tạo và dịch vụ việc làm, đồng thời nâng cao năng lực của trung tâm dịch vụ việc làm. Các biểu đồ về công tác thu BHTN và chi trả trợ cấp tại Quảng Ninh giai đoạn 2014-2018 minh họa xu hướng tăng trưởng và những biến động trong thực tiễn, giúp đánh giá hiệu quả chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp lý về BHTN: Cần sửa đổi, bổ sung các quy định về phạm vi đối tượng tham gia, điều kiện hưởng trợ cấp và xử lý vi phạm nhằm tăng tính khả thi và minh bạch. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Tư pháp.

2. Tăng cường công tác quản lý, giám sát thu, chi quỹ BHTN: Áp dụng công nghệ thông tin để kết nối dữ liệu giữa cơ quan bảo hiểm xã hội và trung tâm dịch vụ việc làm, giảm thiểu tình trạng trốn đóng, nợ đóng và trục lợi quỹ. Thời gian: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ninh, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

3. Phát triển các chương trình hỗ trợ học nghề và tư vấn việc làm: Mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho người thất nghiệp, đồng thời tăng cường dịch vụ tư vấn, giới thiệu việc làm phù hợp với nhu cầu thị trường lao động. Thời gian: 2-3 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm dịch vụ việc làm Quảng Ninh, các cơ sở đào tạo nghề.

4. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người lao động và doanh nghiệp: Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHTN, đồng thời xây dựng các chế tài xử phạt nghiêm minh đối với vi phạm nhằm nâng cao ý thức chấp hành. Thời gian: liên tục. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các tổ chức công đoàn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và bảo hiểm xã hội: Luận văn cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn giúp hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý BHTN.

2. Doanh nghiệp và người sử dụng lao động: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ trong việc tham gia và thực hiện BHTN, từ đó nâng cao trách nhiệm và tuân thủ pháp luật.

3. Người lao động và tổ chức công đoàn: Nắm bắt thông tin về quyền lợi khi thất nghiệp, các điều kiện hưởng trợ cấp và các dịch vụ hỗ trợ học nghề, tìm việc làm.

4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành luật kinh tế và chính sách xã hội: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu liên quan đến pháp luật BHTN và thị trường lao động tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Bảo hiểm thất nghiệp là gì và ai phải tham gia?
   BHTN là chế độ bảo đảm thu nhập cho người lao động khi mất việc làm, đồng thời hỗ trợ học nghề và tìm việc. Người lao động ký hợp đồng lao động từ đủ 3 tháng trở lên và người sử dụng lao động có trách nhiệm tham gia đóng góp.

2. Điều kiện để được hưởng trợ cấp thất nghiệp là gì?
   Người lao động phải đóng BHTN đủ 12 tháng trong 24 tháng trước khi mất việc, đăng ký hưởng trợ cấp trong vòng 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, và chưa tìm được việc làm sau 15 ngày đăng ký.

3. Mức trợ cấp thất nghiệp được tính như thế nào?
   Mức trợ cấp hàng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc mức lương tối thiểu vùng.

4. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa là bao lâu?
   Tối đa 12 tháng, được tính dựa trên số tháng đóng BHTN, cứ đủ 12 tháng đóng được hưởng 3 tháng trợ cấp, sau đó mỗi 12 tháng đóng thêm được hưởng thêm 1 tháng.

5. Người lao động có thể vừa hưởng trợ cấp thất nghiệp vừa làm việc không?
   Theo quy định, người lao động phải thông báo khi tìm được việc làm và sẽ bị chấm dứt hưởng trợ cấp. Việc vừa hưởng trợ cấp vừa làm việc là vi phạm và có thể bị thu hồi trợ cấp.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp tại tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2009-2019.
• Phân tích chi tiết các quy định pháp luật, thực trạng thu, chi quỹ và việc thực hiện chính sách BHTN tại địa phương.
• Chỉ ra những bất cập trong phạm vi áp dụng, quản lý quỹ và hỗ trợ người lao động học nghề, tìm việc làm.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách BHTN.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm sửa đổi pháp luật, ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển dịch vụ hỗ trợ và nâng cao nhận thức các bên liên quan.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người lao động nhằm nâng cao hiệu quả bảo hiểm thất nghiệp, góp phần ổn định thị trường lao động và phát triển kinh tế xã hội bền vững. Đề nghị các cơ quan chức năng và tổ chức liên quan nghiên cứu, áp dụng các kiến nghị để cải thiện chính sách BHTN tại Quảng Ninh và các địa phương khác.