Tổng quan nghiên cứu

Gà Cáy Củm là giống gà bản địa đặc trưng của khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam, nổi bật với sức sống tốt, khả năng chịu đựng kham khổ cao và chất lượng thịt đậm đà, săn chắc, ít chất béo. Theo ước tính, giống gà này có khối lượng trưởng thành từ 1,5 đến 2,5 kg, với tuổi thành thục sinh dục khoảng 140-150 ngày. Tuy nhiên, năng suất sinh sản của gà Cáy Củm còn thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và nguy cơ giảm sút số lượng, thậm chí có thể dẫn đến tuyệt chủng nếu không được bảo tồn và phát triển đúng cách.

Nghiên cứu tập trung vào ảnh hưởng của lượng thức ăn trong giai đoạn hậu bị đến khả năng sinh sản của gà Cáy Củm nuôi tại Thái Nguyên, nhằm xác định lượng thức ăn tối ưu giúp nâng cao sinh trưởng và năng suất sinh sản. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 7/2021 đến tháng 7/2022 tại xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. Mục tiêu cụ thể gồm: đánh giá ảnh hưởng của lượng thức ăn đến sinh trưởng gà hậu bị và tác động của lượng thức ăn giai đoạn này đến khả năng sinh sản.

Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ nằm ở việc bảo tồn nguồn gen quý của giống gà bản địa mà còn góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho các hộ nông dân miền núi, đồng thời cung cấp dữ liệu tham khảo cho ngành chăn nuôi gia cầm trong nước. Các chỉ số như tỷ lệ nuôi sống, khối lượng cơ thể, tỷ lệ đẻ, năng suất trứng và tỷ lệ ấp nở được sử dụng làm metrics đánh giá hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh trưởng và sinh sản của gia cầm, trong đó:

  • Lý thuyết sinh trưởng tích lũy và tuyệt đối: Sinh trưởng tích lũy là sự tăng khối lượng cơ thể qua thời gian, còn sinh trưởng tuyệt đối là tốc độ tăng khối lượng trong một đơn vị thời gian. Các chỉ số này phản ánh hiệu quả dinh dưỡng và điều kiện nuôi dưỡng.

  • Lý thuyết dinh dưỡng và ảnh hưởng của khẩu phần ăn: Protein, năng lượng, khoáng chất và vitamin trong khẩu phần ăn ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng và khả năng sinh sản. Cân bằng dinh dưỡng giúp phát huy tối đa tiềm năng di truyền của giống gà.

  • Khái niệm tuổi thành thục sinh dục và khả năng sinh sản: Tuổi thành thục sinh dục là thời điểm gà bắt đầu đẻ trứng, ảnh hưởng bởi di truyền, dinh dưỡng và điều kiện môi trường. Khả năng sinh sản được đánh giá qua tỷ lệ đẻ, năng suất trứng, chất lượng trứng và tỷ lệ ấp nở.

Phương pháp nghiên cứu

  • Đối tượng nghiên cứu: Gà Cáy Củm nuôi từ 1 ngày tuổi đến 48 tuần tuổi tại xã Tức Tranh, Thái Nguyên.

  • Thiết kế thí nghiệm: Ba nghiệm thức với lượng thức ăn khác nhau trong giai đoạn hậu bị (8-20 tuần tuổi): TN1 (120% định mức thức ăn gà Ri), TN2 (110%), TN3 (100%). Mỗi nghiệm thức gồm 300 con gà, lặp lại 3 lần.

  • Phương pháp nuôi: Gà được nuôi nhốt từ 1 ngày đến 8 tuần tuổi với chế độ ăn tự do, sau đó nuôi bán chăn thả với khẩu phần thức ăn hỗn hợp theo định mức từng nghiệm thức. Mật độ chuồng nuôi được kiểm soát phù hợp từng giai đoạn.

  • Chỉ tiêu theo dõi: Tỷ lệ nuôi sống, sinh trưởng tích lũy và tuyệt đối, lượng thức ăn thu nhận, tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, chi phí thức ăn, tuổi thành thục sinh dục, tỷ lệ đẻ, năng suất trứng, chất lượng trứng (khối lượng, độ dày vỏ, đơn vị Haugh), tỷ lệ trứng có phôi, tỷ lệ ấp nở và tỷ lệ gà con loại I.

  • Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm Minitab 17 để xử lý thống kê, so sánh sự khác biệt giữa các nghiệm thức với mức ý nghĩa P<0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nuôi sống cao và ổn định: Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn 0-8 tuần đạt 95,11% đến 96,67%, giai đoạn 9-20 tuần đạt 95,33% đến 97,67%, trong đó nghiệm thức TN1 (120% thức ăn) có tỷ lệ cao nhất. Sự khác biệt không mang ý nghĩa thống kê (P>0,05).

  2. Khối lượng cơ thể tăng theo lượng thức ăn: Đến 20 tuần tuổi, khối lượng gà TN1 đạt 1834 g/con, TN2 đạt 1705,62 g/con, TN3 đạt 1577,7 g/con, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Sinh trưởng tuyệt đối bình quân giai đoạn hậu bị TN1 là 14,87 g/con/ngày, TN2 là 13,38 g/con/ngày, TN3 là 11,86 g/con/ngày.

  3. Lượng thức ăn thu nhận và tiêu tốn thức ăn: Lượng thức ăn thu nhận đến 20 tuần tuổi lần lượt là 58,38 g/con/ngày (TN1), 54,61 g/con/ngày (TN2), 50,99 g/con/ngày (TN3). Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng thấp nhất ở TN1, cho thấy hiệu quả chuyển hóa thức ăn tốt hơn khi lượng thức ăn cao hơn.

  4. Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Gà được cho ăn mức thức ăn 120% có tuổi thành thục sinh dục sớm hơn, tỷ lệ đẻ và năng suất trứng cao hơn so với các nghiệm thức còn lại. Chất lượng trứng (khối lượng, độ dày vỏ, đơn vị Haugh) và tỷ lệ ấp nở cũng được cải thiện rõ rệt.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy lượng thức ăn trong giai đoạn hậu bị có ảnh hưởng rõ ràng đến sinh trưởng và khả năng sinh sản của gà Cáy Củm. Việc cung cấp lượng thức ăn cao hơn 20% so với định mức gà Ri giúp gà phát triển tốt hơn về khối lượng cơ thể, từ đó thúc đẩy tuổi thành thục sinh dục sớm và nâng cao năng suất trứng. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về vai trò của dinh dưỡng trong việc điều chỉnh sinh trưởng và sinh sản gia cầm.

Biểu đồ khối lượng cơ thể theo tuần tuổi và bảng so sánh tỷ lệ đẻ, năng suất trứng giữa các nghiệm thức sẽ minh họa rõ nét sự khác biệt này. Ngoài ra, hiệu quả kinh tế cũng được cải thiện khi chi phí thức ăn/kg tăng khối lượng giảm ở nghiệm thức TN1, góp phần nâng cao lợi nhuận cho người chăn nuôi.

So với các giống gà bản địa khác như gà Lạc Thủy, gà Bang Trới, kết quả sinh trưởng và sinh sản của gà Cáy Củm trong nghiên cứu này tương đương hoặc vượt trội, khẳng định tiềm năng phát triển của giống gà này khi được chăm sóc và dinh dưỡng hợp lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng lượng thức ăn giai đoạn hậu bị lên 120% định mức gà Ri: Động tác này giúp nâng cao sinh trưởng và khả năng sinh sản, nên được áp dụng trong vòng 8-20 tuần tuổi. Chủ thể thực hiện là các hộ chăn nuôi và cơ sở sản xuất giống.

  2. Áp dụng phương thức nuôi bán chăn thả kết hợp thức ăn hỗn hợp chuẩn dinh dưỡng: Giúp kiểm soát tốt lượng thức ăn và điều kiện môi trường, nâng cao tỷ lệ nuôi sống và chất lượng sản phẩm. Thời gian áp dụng liên tục trong suốt giai đoạn hậu bị và sinh sản.

  3. Tăng cường công tác vệ sinh thú y và phòng bệnh: Đảm bảo sức khỏe đàn gà, giảm tỷ lệ chết và tăng hiệu quả sử dụng thức ăn. Chủ thể là các cơ sở chăn nuôi và cán bộ thú y địa phương.

  4. Đào tạo, tập huấn kỹ thuật chăn nuôi và dinh dưỡng cho người dân miền núi: Giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng chăm sóc gà Cáy Củm, góp phần bảo tồn và phát triển nguồn gen quý. Thời gian thực hiện trong các khóa đào tạo hàng năm, chủ thể là các trung tâm khuyến nông và trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Người chăn nuôi gia cầm tại các vùng miền núi: Nắm bắt kỹ thuật dinh dưỡng và quản lý gà Cáy Củm để nâng cao hiệu quả chăn nuôi, tăng thu nhập.

  2. Các nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành chăn nuôi: Sử dụng dữ liệu và kết quả nghiên cứu làm tài liệu tham khảo, phát triển các đề tài liên quan đến giống gà bản địa và dinh dưỡng gia cầm.

  3. Các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Định hướng phát triển giống gà bản địa, xây dựng chính sách hỗ trợ bảo tồn và phát triển nguồn gen quý.

  4. Doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi: Tham khảo để thiết kế khẩu phần thức ăn phù hợp với đặc điểm sinh trưởng và sinh sản của gà Cáy Củm, mở rộng thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lượng thức ăn tối ưu cho gà Cáy Củm giai đoạn hậu bị là bao nhiêu?
    Nghiên cứu cho thấy lượng thức ăn bằng 120% định mức gà Ri giúp gà sinh trưởng tốt nhất và nâng cao khả năng sinh sản, tương đương khoảng 75 g/con/ngày ở tuần 20.

  2. Ảnh hưởng của lượng thức ăn đến tuổi thành thục sinh dục của gà như thế nào?
    Lượng thức ăn cao hơn giúp gà đạt tuổi thành thục sinh dục sớm hơn, từ đó tăng năng suất trứng và hiệu quả chăn nuôi.

  3. Tỷ lệ nuôi sống của gà Cáy Củm trong nghiên cứu đạt mức nào?
    Tỷ lệ nuôi sống đạt khoảng 95-97% trong giai đoạn 0-20 tuần tuổi, cho thấy sức sống và khả năng thích nghi tốt.

  4. Chất lượng trứng của gà Cáy Củm được đánh giá qua những chỉ tiêu nào?
    Bao gồm khối lượng trứng, độ dày vỏ, tỷ lệ lòng đỏ, đơn vị Haugh, tất cả đều cải thiện khi lượng thức ăn tăng.

  5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế chăn nuôi?
    Người chăn nuôi cần điều chỉnh lượng thức ăn giai đoạn hậu bị theo khuyến nghị, kết hợp với quản lý chuồng trại, vệ sinh và phòng bệnh để đạt hiệu quả tối ưu.

Kết luận

  • Lượng thức ăn giai đoạn hậu bị ảnh hưởng rõ rệt đến sinh trưởng và khả năng sinh sản của gà Cáy Củm.
  • Mức thức ăn 120% định mức gà Ri giúp gà đạt khối lượng 1834 g/con ở 20 tuần tuổi, sinh trưởng tuyệt đối 14,87 g/con/ngày.
  • Tỷ lệ nuôi sống cao, đạt trên 95%, đảm bảo sức khỏe và khả năng thích nghi tốt.
  • Khả năng sinh sản được cải thiện với tỷ lệ đẻ, năng suất trứng và tỷ lệ ấp nở cao hơn khi tăng lượng thức ăn.
  • Đề xuất áp dụng khẩu phần ăn tăng 20% so với định mức gà Ri trong giai đoạn hậu bị để bảo tồn và phát triển giống gà bản địa quý giá này.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình tập huấn kỹ thuật chăn nuôi và dinh dưỡng cho người dân miền núi, đồng thời mở rộng nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường khác đến sinh trưởng và sinh sản của gà Cáy Củm. Mời các nhà nghiên cứu và người chăn nuôi cùng hợp tác để phát huy tối đa tiềm năng của giống gà bản địa này.