Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, GDP Việt Nam trong thập kỷ vừa qua tăng trưởng ổn định, tuy nhiên hiệu quả quản trị chuỗi cung ứng vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động của các thành phần chia sẻ thông tin trong chuỗi cung ứng đến hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp sản xuất ở khu vực Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2019.

Mục tiêu chính của luận văn là xác định và đo lường ảnh hưởng của các thành phần chia sẻ thông tin đến hiệu quả chuỗi cung ứng, đồng thời đánh giá sự khác biệt trong mối quan hệ này dựa trên chất lượng thông tin được chia sẻ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh với cỡ mẫu chính thức là 251 doanh nghiệp, thu thập dữ liệu qua khảo sát và phân tích bằng các phương pháp thống kê hiện đại.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp nhận diện điểm yếu trong chia sẻ thông tin chuỗi cung ứng, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện hiệu quả hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và tiết kiệm chi phí. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung lý thuyết về quản trị chuỗi cung ứng trong bối cảnh Việt Nam, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các nhà quản lý trong việc tối ưu hóa quy trình chia sẻ thông tin.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Lý thuyết nguồn lực (Resource-Based View - RBV) và mô hình quản trị chuỗi cung ứng (Supply Chain Management - SCM). RBV nhấn mạnh vai trò của nguồn lực nội bộ, trong đó chia sẻ thông tin được xem là nguồn lực quan trọng giúp doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. SCM tập trung vào sự phối hợp và hợp tác giữa các bên trong chuỗi cung ứng nhằm tối ưu hóa hiệu quả tổng thể.

Các khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm:

  • Chia sẻ thông tin trong chuỗi cung ứng: Bao gồm chia sẻ thông tin về nhu cầu, tồn kho, kế hoạch sản xuất, và kiến thức nội bộ.
  • Chất lượng thông tin: Độ chính xác, kịp thời và đầy đủ của thông tin được chia sẻ.
  • Hiệu quả chuỗi cung ứng: Đo lường qua các chỉ số như giảm tồn kho, tăng tốc độ phản hồi, giảm chi phí vận hành và nâng cao chất lượng sản phẩm.
  • Mối quan hệ hợp tác: Mức độ tin cậy và cam kết giữa các bên trong chuỗi cung ứng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn: khảo sát sơ bộ với 80 mẫu và khảo sát chính thức với 251 mẫu doanh nghiệp sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm doanh nghiệp mục tiêu.

Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 20 và AMOS 24, sử dụng các kỹ thuật phân tích như phân tích nhân tố khẳng định (CFA), mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) và phân tích nhóm đa biến để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu chính thức kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2019.

Phương pháp phân tích được lựa chọn nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính hợp lệ của mô hình nghiên cứu, đồng thời cho phép đánh giá sâu sắc mối quan hệ giữa các biến số trong bối cảnh thực tiễn doanh nghiệp Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của chia sẻ thông tin đến hiệu quả chuỗi cung ứng: Kết quả SEM cho thấy các thành phần chia sẻ thông tin như chia sẻ nhu cầu, tồn kho và kế hoạch sản xuất đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến hiệu quả chuỗi cung ứng với hệ số tác động trung bình trên 0.5 (p < 0.01).

  2. Chất lượng thông tin làm biến đổi mối quan hệ: Phân tích nhóm đa biến chỉ ra rằng mối quan hệ giữa chia sẻ thông tin và hiệu quả chuỗi cung ứng mạnh hơn đáng kể ở nhóm doanh nghiệp có chất lượng thông tin cao so với nhóm chất lượng thấp, với sự khác biệt về hệ số tác động lên đến 20%.

  3. Chia sẻ kiến thức nội bộ góp phần nâng cao hiệu quả: Việc chia sẻ kiến thức nội bộ trong doanh nghiệp giúp cải thiện khả năng phối hợp và giảm thiểu sai sót trong chuỗi cung ứng, tăng hiệu quả hoạt động lên khoảng 15% so với doanh nghiệp không thực hiện tốt chia sẻ kiến thức.

  4. Mối quan hệ hợp tác là nhân tố trung gian quan trọng: Mối quan hệ hợp tác giữa các bên trong chuỗi cung ứng có vai trò trung gian làm tăng tác động của chia sẻ thông tin đến hiệu quả chuỗi cung ứng, với mức tăng hiệu quả ước tính khoảng 10%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích bởi việc chia sẻ thông tin kịp thời và chính xác giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro tồn kho, tăng khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng và tối ưu hóa quy trình sản xuất. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả phù hợp với lý thuyết RBV và các nghiên cứu của Baofeng Huo và cộng sự (2014) về vai trò của chất lượng thông tin trong chuỗi cung ứng.

Biểu đồ mô tả mối quan hệ giữa các biến số có thể trình bày qua sơ đồ mô hình SEM với các đường mũi tên thể hiện tác động trực tiếp và gián tiếp, kèm theo bảng hệ số tác động và mức ý nghĩa thống kê.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng thông tin và xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững trong chuỗi cung ứng nhằm đạt được hiệu quả tối ưu, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt tại thị trường Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư hệ thống công nghệ thông tin: Doanh nghiệp cần triển khai các hệ thống ERP, SCM hiện đại để nâng cao chất lượng và tốc độ chia sẻ thông tin, mục tiêu đạt độ chính xác trên 95% trong vòng 12 tháng, do phòng CNTT phối hợp với ban quản lý chuỗi cung ứng thực hiện.

  2. Xây dựng quy trình chuẩn hóa chia sẻ thông tin: Thiết lập các quy trình và tiêu chuẩn chia sẻ thông tin rõ ràng, minh bạch giữa các bên trong chuỗi cung ứng nhằm giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời, hoàn thành trong 6 tháng, do bộ phận quản lý chất lượng và vận hành chịu trách nhiệm.

  3. Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng chia sẻ thông tin: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ cho nhân viên và đối tác về tầm quan trọng và kỹ thuật chia sẻ thông tin hiệu quả, với mục tiêu 100% nhân viên liên quan được đào tạo trong năm đầu tiên, do phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia bên ngoài thực hiện.

  4. Thúc đẩy mối quan hệ hợp tác bền vững trong chuỗi cung ứng: Xây dựng các chương trình hợp tác dài hạn, cam kết chia sẻ thông tin và hỗ trợ lẫn nhau giữa các bên, nhằm tăng cường sự tin cậy và giảm thiểu rủi ro, triển khai trong vòng 18 tháng, do ban lãnh đạo doanh nghiệp và đối tác chiến lược phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý chuỗi cung ứng: Giúp hiểu rõ vai trò của chia sẻ thông tin và cách thức cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng thông qua các thành phần chia sẻ thông tin và chất lượng thông tin.

  2. Chuyên gia công nghệ thông tin doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở để phát triển và triển khai các hệ thống công nghệ hỗ trợ chia sẻ thông tin hiệu quả trong chuỗi cung ứng.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, logistics: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản trị chuỗi cung ứng tại Việt Nam, đặc biệt về tác động của chia sẻ thông tin.

  4. Doanh nghiệp sản xuất và phân phối: Hỗ trợ nhận diện điểm yếu trong chia sẻ thông tin và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng, từ đó tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chia sẻ thông tin trong chuỗi cung ứng là gì?
    Chia sẻ thông tin là quá trình trao đổi dữ liệu về nhu cầu, tồn kho, kế hoạch sản xuất và kiến thức giữa các bên trong chuỗi cung ứng nhằm phối hợp hiệu quả hơn. Ví dụ, doanh nghiệp chia sẻ dữ liệu tồn kho giúp nhà cung cấp điều chỉnh sản xuất kịp thời.

  2. Tại sao chất lượng thông tin lại quan trọng?
    Chất lượng thông tin quyết định độ chính xác, kịp thời và đầy đủ của dữ liệu được chia sẻ, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định quản lý và hiệu quả chuỗi cung ứng. Thông tin kém chất lượng có thể dẫn đến tồn kho dư thừa hoặc thiếu hụt.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng qua chia sẻ thông tin?
    Doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống CNTT, chuẩn hóa quy trình chia sẻ, đào tạo nhân viên và xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững để đảm bảo thông tin được chia sẻ chính xác và kịp thời, từ đó tối ưu hóa hoạt động.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng khảo sát với 251 mẫu doanh nghiệp, phân tích dữ liệu bằng CFA, SEM và phân tích nhóm đa biến trên phần mềm SPSS 20 và AMOS 24 nhằm kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu.

  5. Nghiên cứu có giới hạn gì không?
    Nghiên cứu tập trung vào doanh nghiệp sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh nên kết quả có thể chưa đại diện cho toàn bộ ngành hoặc khu vực khác. Ngoài ra, nghiên cứu chưa mở rộng sang các lĩnh vực dịch vụ hoặc thương mại.

Kết luận

  • Xác định rõ tác động tích cực của các thành phần chia sẻ thông tin đến hiệu quả chuỗi cung ứng tại doanh nghiệp sản xuất Việt Nam.
  • Chất lượng thông tin là yếu tố điều chỉnh quan trọng làm tăng cường mối quan hệ giữa chia sẻ thông tin và hiệu quả chuỗi cung ứng.
  • Mối quan hệ hợp tác giữa các bên trong chuỗi cung ứng đóng vai trò trung gian nâng cao hiệu quả hoạt động.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn cho doanh nghiệp trong việc cải thiện quản trị chuỗi cung ứng qua chia sẻ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về công nghệ, quy trình, đào tạo và hợp tác nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động tiếp theo: Các doanh nghiệp và nhà quản lý nên áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và lĩnh vực để nâng cao hiệu quả quản trị chuỗi cung ứng.