Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi gà broiler đã có hơn 30 năm phát triển mạnh mẽ trên thế giới, đặc biệt với tốc độ sinh trưởng nhanh và hiệu quả kinh tế cao. Tại Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ thịt gà chất lượng cao ngày càng tăng, đòi hỏi các giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Một trong những yếu tố ngoại cảnh quan trọng ảnh hưởng đến sức sản xuất của gà broiler là chế độ chiếu sáng, đặc biệt trong điều kiện nuôi chuồng thông thoáng tự nhiên.

Nghiên cứu được thực hiện tại xã Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên, trong khoảng thời gian từ 20/5 đến 10/7/2009, nhằm đánh giá ảnh hưởng của các chế độ chiếu sáng ban đêm khác nhau đến sinh trưởng, chuyển hóa thức ăn, tỷ lệ nuôi sống và năng suất thịt của gà broiler giống Ross-308 nuôi trong chuồng thông thoáng tự nhiên. Mục tiêu cụ thể là xác định chế độ chiếu sáng tối ưu cho gà broiler nuôi theo phương thức chuồng hở trong vụ hè, từ đó hoàn thiện quy trình chiếu sáng phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn lớn, cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng quy trình chiếu sáng trong chăn nuôi gà broiler chuồng hở, đồng thời giúp giảm chi phí thức ăn và năng lượng điện chiếu sáng, nâng cao chất lượng thịt và sức khỏe đàn gà. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm tỷ lệ nuôi sống, các chỉ số sinh trưởng tích lũy, tuyệt đối và tương đối, hiệu quả sử dụng thức ăn, năng suất và chất lượng thịt, cùng các chỉ số sản xuất và kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sinh trưởng, chuyển hóa thức ăn và ảnh hưởng của môi trường đến năng suất vật nuôi, đặc biệt là gà broiler. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết sinh trưởng và phát triển của gia cầm: Sinh trưởng được định nghĩa là quá trình tích lũy các chất do đồng hóa và dị hóa, biểu hiện qua các chỉ tiêu sinh trưởng tích lũy, tuyệt đối và tương đối. Đường cong sinh trưởng của gà broiler có 4 pha chính, với tốc độ sinh trưởng cao nhất thường ở tuần thứ 6-8 tuổi. Sinh trưởng chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, dinh dưỡng, môi trường và chăm sóc.

  2. Lý thuyết về ảnh hưởng của ánh sáng trong chăn nuôi gia cầm: Ánh sáng ảnh hưởng đến hành vi ăn uống, sinh trưởng, tỷ lệ nuôi sống và chất lượng thịt. Chế độ chiếu sáng ngắt quãng giúp gà nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress, tăng hiệu quả chuyển hóa thức ăn và giảm chi phí điện năng. Cường độ và thời gian chiếu sáng cần được điều chỉnh phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Các khái niệm chính bao gồm: tỷ lệ nuôi sống, sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối, sinh trưởng tương đối, tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, tỷ lệ thân thịt, tỷ lệ cơ ngực, cơ đùi, tỷ lệ mỡ bụng, chỉ số sản xuất (PI) và chỉ số kinh tế (EN).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp phân lô so sánh có lặp lại, với 4 lô thí nghiệm, mỗi lô gồm 3 lần lặp lại, mỗi lần 50 con gà broiler Ross-308, nuôi trong chuồng thông thoáng tự nhiên tại xã Quyết Thắng, Thái Nguyên, trong 42 ngày (6 tuần).

  • Chế độ chiếu sáng ban đêm:

    • Lô I: 1 giờ chiếu sáng - 1 giờ tắt điện (từ 18h đến 6h sáng)
    • Lô II: 1 giờ chiếu sáng - 2 giờ tắt điện
    • Lô III: 1 giờ chiếu sáng - 3 giờ tắt điện
    • Lô IV (đối chứng): chiếu sáng liên tục 23/24 giờ

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập gồm cân nặng gà hàng tuần, lượng thức ăn tiêu thụ, tỷ lệ nuôi sống, kết quả mổ khảo sát đánh giá năng suất và chất lượng thịt, cùng các chỉ số kinh tế.

  • Phương pháp phân tích: Số liệu được xử lý bằng phương pháp thống kê sinh vật học, so sánh cặp đôi giữa các lô với mức ý nghĩa P<0,05. Các chỉ tiêu sinh trưởng được tính theo tiêu chuẩn TCVN, tiêu tốn thức ăn và các chỉ số sản xuất, kinh tế được tính toán theo công thức chuẩn.

  • Timeline nghiên cứu: Thí nghiệm kéo dài 42 ngày, từ 1 ngày tuổi đến khi xuất bán, với theo dõi hàng ngày về sức khỏe, tỷ lệ nuôi sống và các chỉ tiêu sinh trưởng, chuyển hóa thức ăn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nuôi sống: Tỷ lệ nuôi sống cộng dồn đến tuần thứ 6 ở các lô đều cao, đạt trên 97%. Lô III (1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện) có tỷ lệ nuôi sống cao nhất 100%, cao hơn lô IV (chiếu sáng liên tục) 2,37%, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (P>0,05).

  2. Sinh trưởng tích lũy: Khối lượng trung bình lúc 42 ngày tuổi cao nhất ở lô III (2271,33 g), tiếp theo là lô II (2258,52 g), lô I (2246,13 g) và thấp nhất lô IV (2227,01 g). Sự khác biệt giữa lô III và lô IV có ý nghĩa thống kê (P<0,05).

  3. Sinh trưởng tuyệt đối: Trung bình 0-6 tuần tuổi, lô III đạt 53,02 g/con/ngày, cao hơn lô IV (51,96 g/con/ngày) với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Sinh trưởng tuyệt đối đạt đỉnh ở tuần thứ 5, sau đó giảm ở tuần thứ 6.

  4. Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng: Lô III có hiệu quả sử dụng thức ăn tốt nhất với 2,62 kg thức ăn/kg tăng trọng, thấp hơn lô IV (2,94 kg) 0,32 kg, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Lượng thức ăn tiêu thụ cộng dồn thấp nhất ở lô III (4327,78 g) và cao nhất ở lô IV (4685,43 g).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chế độ chiếu sáng ngắt quãng ban đêm, đặc biệt với chu kỳ 1 giờ chiếu sáng - 3 giờ tắt điện (lô III), giúp gà broiler sinh trưởng tốt hơn, tiêu tốn thức ăn ít hơn và có tỷ lệ nuôi sống cao hơn so với chiếu sáng liên tục. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy chiếu sáng ngắt quãng giúp gà nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress và tăng hiệu quả chuyển hóa thức ăn.

Sinh trưởng tuyệt đối và tích lũy cao hơn ở lô III cho thấy chế độ chiếu sáng này kích thích hành vi ăn uống và nghỉ ngơi cân đối, giúp gà phát triển tối ưu. Tiêu tốn thức ăn thấp hơn đồng nghĩa với hiệu quả kinh tế cao hơn, giảm chi phí thức ăn chiếm khoảng 70% giá thành sản phẩm.

Tỷ lệ nuôi sống cao ở tất cả các lô chứng tỏ quy trình chăm sóc, dinh dưỡng và phòng bệnh được thực hiện nghiêm ngặt. Mặc dù sự khác biệt về tỷ lệ nuôi sống không có ý nghĩa thống kê, nhưng xu hướng cao hơn ở các lô chiếu sáng ngắt quãng cho thấy chế độ chiếu sáng cũng góp phần cải thiện sức khỏe đàn gà.

Các kết quả này có thể được trình bày qua biểu đồ sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối và bảng so sánh tiêu tốn thức ăn giữa các lô, giúp minh họa rõ ràng ảnh hưởng của chế độ chiếu sáng đến sức sản xuất của gà broiler.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện cho gà broiler nuôi chuồng thông thoáng tự nhiên trong vụ hè nhằm tối ưu sinh trưởng và giảm tiêu tốn thức ăn. Thời gian thực hiện: ngay trong vụ hè hiện tại. Chủ thể thực hiện: các trang trại và hộ chăn nuôi.

  2. Trang bị thiết bị chiếu sáng tự động có khả năng điều chỉnh chu kỳ chiếu sáng theo yêu cầu để đảm bảo tính chính xác và tiết kiệm điện năng. Thời gian: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể: doanh nghiệp chăn nuôi và nhà cung cấp thiết bị.

  3. Đào tạo kỹ thuật viên và người chăn nuôi về quy trình chiếu sáng hợp lý, cách vận hành thiết bị và theo dõi sức khỏe đàn gà để nâng cao hiệu quả chăn nuôi. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: các cơ sở đào tạo và trung tâm khuyến nông.

  4. Nghiên cứu bổ sung về ảnh hưởng của cường độ ánh sáng và thời gian chiếu sáng trong các mùa khác nhau để hoàn thiện quy trình chiếu sáng phù hợp với điều kiện khí hậu đa dạng. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: các viện nghiên cứu và trường đại học chuyên ngành chăn nuôi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý trang trại chăn nuôi gà broiler: Nắm bắt được quy trình chiếu sáng tối ưu giúp nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất, từ đó tăng lợi nhuận.

  2. Chuyên gia kỹ thuật và cán bộ khuyến nông: Áp dụng kiến thức để tư vấn, hướng dẫn người chăn nuôi về kỹ thuật chiếu sáng phù hợp, góp phần phát triển ngành chăn nuôi bền vững.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành chăn nuôi, thú y: Là tài liệu tham khảo khoa học về ảnh hưởng của môi trường đến sinh trưởng và sản xuất thịt gà broiler, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Doanh nghiệp sản xuất thiết bị chiếu sáng tự động cho chăn nuôi: Hiểu rõ nhu cầu và hiệu quả của các chế độ chiếu sáng để phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chế độ chiếu sáng ngắt quãng có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe gà broiler?
    Chế độ chiếu sáng ngắt quãng giúp gà có thời gian nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress và tăng khả năng chống chịu bệnh tật, từ đó nâng cao tỷ lệ nuôi sống. Ví dụ, lô chiếu sáng 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện đạt tỷ lệ nuôi sống 100%.

  2. Tại sao tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng lại thấp hơn ở chế độ chiếu sáng ngắt quãng?
    Gà nghỉ ngơi nhiều hơn, giảm hoạt động không cần thiết, năng lượng dùng cho duy trì thấp hơn, nên thức ăn được chuyển hóa hiệu quả hơn, giảm tiêu hao. Lô III tiêu tốn 2,62 kg thức ăn/kg tăng trọng, thấp hơn lô chiếu sáng liên tục 0,32 kg.

  3. Có nên áp dụng chế độ chiếu sáng liên tục cho gà broiler không?
    Không khuyến khích vì chiếu sáng liên tục gây stress, làm gà hoạt động nhiều, tiêu tốn thức ăn cao và sinh trưởng kém hơn so với chế độ ngắt quãng.

  4. Chế độ chiếu sáng có ảnh hưởng đến chất lượng thịt gà không?
    Có, chế độ chiếu sáng ngắt quãng giúp gà nghỉ ngơi hợp lý, cải thiện thành phần hóa học thịt như tăng hàm lượng protein và giảm mỡ, nâng cao chất lượng thịt.

  5. Làm thế nào để triển khai chế độ chiếu sáng ngắt quãng hiệu quả trong thực tế?
    Cần sử dụng thiết bị chiếu sáng tự động có thể lập trình chu kỳ chiếu sáng, kết hợp theo dõi sức khỏe đàn gà và điều chỉnh phù hợp với điều kiện môi trường và giai đoạn phát triển.

Kết luận

  • Chế độ chiếu sáng ngắt quãng ban đêm, đặc biệt chu kỳ 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện, giúp gà broiler sinh trưởng tốt hơn, tiêu tốn thức ăn thấp hơn và tỷ lệ nuôi sống cao hơn so với chiếu sáng liên tục.
  • Sinh trưởng tuyệt đối và tích lũy của gà ở chế độ chiếu sáng ngắt quãng vượt trội, phù hợp với khuyến cáo kỹ thuật của giống Ross-308.
  • Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng giảm đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi gà broiler.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện quy trình chiếu sáng cho gà broiler nuôi chuồng hở trong vụ hè tại Việt Nam.
  • Đề xuất áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng và trang bị thiết bị chiếu sáng tự động nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm chi phí sản xuất.

Hành động tiếp theo: Các trang trại và hộ chăn nuôi nên triển khai áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng theo khuyến nghị, đồng thời phối hợp với các cơ quan chuyên môn để đào tạo và nâng cao kỹ thuật chăn nuôi. Các nhà nghiên cứu cần tiếp tục mở rộng nghiên cứu về ảnh hưởng của ánh sáng trong các điều kiện môi trường khác nhau để hoàn thiện quy trình kỹ thuật.