Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng đứng thứ 3 trong khu vực châu Á năm 2013. Giá trị sản xuất ngành xây dựng năm 2014 đạt khoảng 849 nghìn tỷ đồng, tăng 10,2% so với năm trước, chiếm 6,0% GDP cả nước. Trong bối cảnh đó, nhà thép tiền chế nổi lên như một xu hướng mới với hơn 70% thị phần nhà xưởng công nghiệp, nhờ ưu điểm như giá thành thấp, chịu lực tốt, thi công nhanh và tuổi thọ cao. Tốc độ tăng trưởng thị trường nhà thép tiền chế giai đoạn 2010-2013 đạt 15-17%/năm, dự báo nhu cầu sẽ tiếp tục tăng cao trong tương lai.

Tuy nhiên, quản lý chuỗi cung ứng trong lĩnh vực xây dựng nhà thép tiền chế còn khá mới mẻ và gặp nhiều thách thức do đặc thù ngành xây dựng phức tạp, đa bên tham gia và nhiều giai đoạn liên kết. Việc quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả sẽ giúp tối ưu hóa chi phí, đẩy nhanh tiến độ thi công, nâng cao chất lượng sản phẩm và gia tăng tính cạnh tranh cho các nhà thầu thép.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các yếu tố thành công trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng nhà thép tiền chế, đánh giá mức độ thực hiện các yếu tố này tại các nhà thầu thép ở TP. Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án nhà thép tiền chế và các nhà thầu thép tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn khảo sát năm 2015. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học giúp các nhà thầu thép nhận diện và phát huy các yếu tố thành công, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững ngành xây dựng nhà thép tiền chế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chuỗi cung ứng (SCM) và quản lý chuỗi cung ứng xây dựng (CSCM). SCM được định nghĩa là quá trình quản lý chiến lược dòng vật liệu, thông tin và tài chính từ nhà cung cấp đến khách hàng cuối cùng nhằm tối ưu hiệu quả toàn chuỗi. CSCM mở rộng khái niệm này trong bối cảnh ngành xây dựng với đặc thù đa tổ chức, đa giai đoạn và phức tạp về mặt kỹ thuật.

Hai mô hình chuỗi cung ứng được tham khảo gồm mô hình chuỗi cung ứng truyền thống trong xây dựng (Vrijhoef và Koskela, 2000) và mô hình chuỗi cung ứng cho công ty sản xuất và xây dựng nhà thép tiền chế (Keyvan van Roosmalen và cộng sự, 2010). Các khái niệm chính bao gồm: chuỗi cung ứng, quản lý chuỗi cung ứng, nhà thép tiền chế, yếu tố thành công trong quản lý chuỗi cung ứng, và các mối quan hệ cộng tác giữa nhà cung cấp, nhà thầu và khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là kết quả khảo sát 138 bảng câu hỏi hợp lệ thu thập từ các chuyên gia, kỹ sư, quản lý đang làm việc tại các nhà thầu thép tại TP. Hồ Chí Minh. Bảng câu hỏi được thiết kế dựa trên 59 yếu tố thành công được phân nhóm thành 6 nhóm chính, bao gồm các yếu tố liên quan đến chức năng xây dựng, mối quan hệ với nhà cung cấp, khách hàng, các vấn đề nội tại trong quản lý chuỗi cung ứng, giai đoạn thực hiện bản vẽ kỹ thuật và vận hành dự án.

Phương pháp phân tích bao gồm: phân tích thống kê mô tả, kiểm tra độ tin cậy Cronbach’s Alpha, kiểm tra tương quan Spearman, kiểm định t-test, và phân tích thành tố chính (PCA) nhằm nhóm các yếu tố thành các thành tố chính ảnh hưởng đến thành công quản lý chuỗi cung ứng. Ngoài ra, biểu đồ hình mạng nhện được sử dụng để đánh giá mức độ thực hiện các yếu tố thành công. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2015.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định các nhóm yếu tố thành công: Qua phân tích PCA, các yếu tố thành công được nhóm thành ba thành tố chính tương ứng với ba mối quan hệ cung ứng: giữa nhà thầu và nhà cung cấp, giữa nhà thầu và khách hàng, và chuỗi cung ứng nội tại của nhà thầu thép. Mỗi nhóm có các thành tố phụ như dịch vụ chuyên nghiệp từ nhà cung cấp, hợp tác cao với khách hàng, và quy trình vận hành nội bộ hiệu quả.

  2. Mức độ thực hiện các yếu tố thành công: Kết quả khảo sát cho thấy mức độ thực hiện các yếu tố thành công của các nhà thầu thép tại TP. Hồ Chí Minh đạt trung bình khoảng 3.8 trên thang điểm 5, trong đó mối quan hệ với nhà cung cấp và khách hàng có mức độ thực hiện cao hơn so với chuỗi cung ứng nội tại.

  3. Ảnh hưởng của quy mô dự án: So sánh giữa các nhóm quy mô dự án (vừa, nhỏ, lớn, rất lớn) cho thấy có sự khác biệt đáng kể về mức độ thực hiện các yếu tố thành công, đặc biệt trong mối quan hệ cung ứng giữa nhà thầu và nhà cung cấp. Các dự án lớn có mức độ thực hiện các yếu tố thành công cao hơn khoảng 15% so với dự án nhỏ và vừa.

  4. Các yếu tố cản trở và thách thức: Các vấn đề chung trong quản lý chuỗi cung ứng nội tại như thiếu sự phối hợp nội bộ, quy trình vận hành chưa đồng bộ, và hạn chế trong việc xử lý thay đổi thiết kế được xác định là những thách thức lớn ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự khác biệt mức độ thực hiện giữa các nhóm quy mô dự án có thể do các dự án lớn thường có nguồn lực, quy trình quản lý và sự phối hợp tốt hơn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy năng lực và quy mô dự án ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.

Mức độ thực hiện yếu tố thành công trong mối quan hệ với nhà cung cấp và khách hàng cao hơn chuỗi cung ứng nội tại cho thấy các nhà thầu thép đã chú trọng xây dựng quan hệ đối tác bên ngoài nhưng còn hạn chế trong việc tối ưu hóa quy trình nội bộ. Biểu đồ hình mạng nhện minh họa rõ sự chênh lệch này, giúp nhà thầu nhận diện các điểm cần cải thiện.

So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng nói chung, nghiên cứu này làm rõ hơn các yếu tố đặc thù trong lĩnh vực nhà thép tiền chế, góp phần bổ sung kiến thức và thực tiễn quản lý chuỗi cung ứng trong ngành công nghiệp xây dựng đang phát triển nhanh tại Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hợp tác chiến lược với nhà cung cấp: Nhà thầu cần thiết lập các hợp đồng dài hạn, chia sẻ thông tin và phối hợp kế hoạch sản xuất để nâng cao độ tin cậy nguồn cung, giảm chi phí tồn kho và tăng tính linh hoạt. Thời gian thực hiện đề xuất này là 6-12 tháng, chủ thể thực hiện là bộ phận mua sắm và quản lý dự án.

  2. Phát triển mối quan hệ khách hàng bền vững: Đơn giản hóa quy trình làm việc với khách hàng quen thuộc, tổ chức các cuộc họp thường xuyên để tăng cường phối hợp và nâng cao sự hài lòng. Mục tiêu là giảm chi phí không cần thiết và tăng tỷ lệ tái ký hợp đồng trong vòng 1 năm, do bộ phận kinh doanh và quản lý dự án đảm nhiệm.

  3. Cải tiến quy trình vận hành nội bộ: Xây dựng quy trình chuẩn, áp dụng công nghệ thông tin để quản lý kế hoạch, bản vẽ kỹ thuật và vận hành dự án nhằm giảm sai sót và tăng hiệu quả. Thời gian triển khai 12-18 tháng, do ban lãnh đạo và phòng kỹ thuật phối hợp thực hiện.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý chuỗi cung ứng, kỹ năng phối hợp và xử lý thay đổi thiết kế cho đội ngũ kỹ sư và quản lý dự án nhằm nâng cao năng lực thực thi. Kế hoạch đào tạo định kỳ hàng năm, do phòng nhân sự phối hợp với chuyên gia bên ngoài thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà thầu thép tiền chế: Giúp nhận diện các yếu tố thành công trong quản lý chuỗi cung ứng, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Chuyên gia quản lý dự án xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý chuỗi cung ứng trong lĩnh vực nhà thép tiền chế, hỗ trợ trong việc lập kế hoạch và kiểm soát dự án.

  3. Nhà cung cấp vật liệu xây dựng: Hiểu rõ vai trò và kỳ vọng của nhà thầu thép trong chuỗi cung ứng, từ đó cải thiện dịch vụ, tăng cường hợp tác và phát triển bền vững.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành công nghệ và quản lý xây dựng: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và ứng dụng phân tích thành tố chính trong lĩnh vực xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chuỗi cung ứng trong xây dựng nhà thép tiền chế có điểm gì khác biệt so với ngành sản xuất?
    Quản lý chuỗi cung ứng trong xây dựng nhà thép tiền chế phức tạp hơn do tính đa tổ chức, đa giai đoạn và sự phụ thuộc cao giữa các bên như nhà cung cấp, nhà thầu và khách hàng. Ví dụ, thay đổi thiết kế trong xây dựng ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chi phí, điều ít gặp trong sản xuất hàng loạt.

  2. Yếu tố nào quan trọng nhất để thành công trong quản lý chuỗi cung ứng nhà thép tiền chế?
    Mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa nhà thầu và nhà cung cấp được đánh giá là yếu tố then chốt, giúp đảm bảo nguồn cung ổn định, chất lượng và giảm chi phí tồn kho. Nghiên cứu cho thấy yếu tố này có mức độ thực hiện cao và ảnh hưởng lớn đến hiệu quả chuỗi cung ứng.

  3. Phân tích thành tố chính (PCA) giúp gì cho nghiên cứu này?
    PCA giúp giảm số lượng biến khảo sát từ 59 yếu tố thành các nhóm thành tố chính, làm rõ cấu trúc ảnh hưởng và ưu tiên các yếu tố quan trọng nhất. Điều này giúp nhà quản lý tập trung nguồn lực vào những khía cạnh có tác động lớn nhất.

  4. Làm thế nào để đánh giá mức độ thực hiện các yếu tố thành công?
    Nghiên cứu sử dụng thang điểm 5 mức độ đánh giá của các chuyên gia và kỹ sư, kết hợp biểu đồ hình mạng nhện để trực quan hóa mức độ thực hiện từng nhóm yếu tố, từ đó nhận diện điểm mạnh và điểm yếu trong quản lý chuỗi cung ứng.

  5. Những thách thức lớn nhất trong quản lý chuỗi cung ứng nhà thép tiền chế là gì?
    Các thách thức bao gồm thiếu sự phối hợp nội bộ, quy trình vận hành chưa đồng bộ, thay đổi thiết kế thường xuyên và hạn chế trong xử lý thông tin. Những vấn đề này gây ra lãng phí và trì hoãn tiến độ dự án.

Kết luận

  • Luận văn đã xác định và phân tích 59 yếu tố thành công trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng nhà thép tiền chế, nhóm thành 3 thành tố chính dựa trên mối quan hệ cung ứng và chuỗi cung ứng nội tại.
  • Mức độ thực hiện các yếu tố thành công tại các nhà thầu thép TP. Hồ Chí Minh đạt trung bình 3.8/5, với sự khác biệt rõ rệt theo quy mô dự án.
  • Các yếu tố quan trọng nhất bao gồm hợp tác chiến lược với nhà cung cấp, phát triển mối quan hệ khách hàng bền vững và cải tiến quy trình vận hành nội bộ.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng trong lĩnh vực nhà thép tiền chế trong vòng 6-18 tháng tới.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý chuỗi cung ứng xây dựng nhà thép tiền chế tại Việt Nam.

Để nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng trong xây dựng nhà thép tiền chế, các nhà thầu thép và các bên liên quan nên áp dụng kết quả nghiên cứu này, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và đổi mới phương pháp quản lý phù hợp với thực tiễn phát triển ngành.