I. Tổng Quan Về Ý Định Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh
Quyết định lựa chọn một lĩnh vực học tập ảnh hưởng lớn đến học sinh, tác động đến sự nghiệp, thu nhập và hạnh phúc. Ngành nghề được chọn liên quan đến sự nghiệp tương lai. Việc chọn ngành không phù hợp có thể gây khó khăn trong ứng tuyển và phát triển sự nghiệp. Ngành nghề cũng ảnh hưởng đến thu nhập và sự phát triển cá nhân. Hơn nữa, ngành nghề còn ảnh hưởng đến hạnh phúc. Làm việc trong ngành yêu thích sẽ mang lại cuộc sống tốt hơn. Do đó, quyết định chọn ngành của học sinh lớp 12 rất quan trọng, cần xem xét sở thích, năng lực, tiềm năng nghề nghiệp, cơ hội phát triển và thu nhập. Học sinh cần tìm hiểu kỹ về các ngành học, tham gia hoạt động ngoại khóa và tìm kiếm thông tin đáng tin cậy để đưa ra quyết định chính xác. Lựa chọn này mang ý nghĩa quan trọng và cũng nhiều khó khăn. Khả năng nhận thức của mỗi người sẽ hạn chế việc đưa ra lựa chọn. Theo Galotti (1999), quá trình lựa chọn chuyên ngành sau tốt nghiệp rất quan trọng và căng thẳng.
1.1. Tầm Quan Trọng của Quản Trị Kinh Doanh Đối Với Học Sinh
Ngành quản trị kinh doanh là một trong những ngành được sinh viên ưa chuộng nhất. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, số lượng sinh viên học ngành này ngày càng tăng. Có nhiều lý do khiến sinh viên quan tâm như tiềm năng việc làm cao, kỹ năng linh hoạt trong nhiều môi trường, mức lương cao và cơ hội thăng tiến nhanh chóng. Chuyên ngành này được chấp thuận đào tạo tại các trường đại học tại khu vực Quảng Ngãi. Tuy nhiên, số lượng sinh viên Quảng Ngãi chọn ngành này chưa cao so với các ngành khác.
1.2. Thực Trạng Ý Định Lựa Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh
Minh chứng cho thấy, tỷ trọng sinh viên ngành quản trị kinh doanh của cơ sở tại thành phố Hồ Chí Minh và phân hiệu Quảng Ngãi luôn chênh lệch đáng kể. Theo thống kê tuyển sinh hằng năm của trường Đại học Công Nghiệp thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ này trung bình gấp 5 lần. Ngoài ra, các nghiên cứu tại khu vực Quảng Ngãi còn ít quan tâm đến vấn đề lựa chọn ngành nghề của học sinh lớp 12.
II. Vấn Đề Nghiên Cứu Yếu Tố Ảnh Hưởng Quyết Định Chọn Ngành
Nghiên cứu nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại tỉnh Quảng Ngãi. Nghiên cứu áp dụng mô hình lý thuyết nền của mô hình ý định hành vi (TPB) của Ajzen, (1991). Từ đó, nghiên cứu tìm hiểu và nêu ra một vài ý kiến với kỳ vọng gia tăng thêm số lượng sinh viên theo học ngành quản trị kinh doanh ở bậc đại học sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông của học sinh lớp 12 trên khu vực tỉnh Quảng Ngãi.
2.1. Áp Lực Từ Gia Đình và Xã Hội Đến Lựa Chọn Nghề Nghiệp
Học sinh lớp 12 thường đối mặt với áp lực từ người thân và xã hội để chọn một chuyên ngành có tiềm năng phát triển cao và được xã hội ghi nhận cao, Felton (1995). Sinh viên thường không biết chính xác mình muốn làm gì trong tương lai và không biết chuyên ngành nào sẽ phù hợp với mục tiêu của mình. Điều này có thể khiến cho sinh viên cảm thấy bối rối và không biết nên chọn chuyên ngành nào.
2.2. Thiếu Thông Tin và Định Hướng Nghề Nghiệp Cho Học Sinh
Trong thị trường ngành giáo dục có quá nhiều chuyên ngành khác nhau để lựa chọn, và mỗi chuyên ngành có những đặc điểm riêng. Điều này có thể khiến cho sinh viên cảm thấy khó khăn trong việc so sánh và đánh giá các chuyên ngành khác nhau. Chính vì vậy, quá trình lựa chọn chuyên ngành của sinh viên trở nên căng thẳng và khó khăn.
2.3. Chi Phí Cơ Hội và Rủi Ro Khi Lựa Chọn Ngành Học
Thực tế cho thấy là có một khoản thù lao to lớn, cả về tiền bạc và công sức trong khi đưa ra quyết định lựa chọn chuyên ngành học được sinh viên và phụ huynh phải chấp nhận bỏ ra, Berger (1988). Tuy nhiên, trong quá trình quyết định được đưa ra thì khoản chi phí này phần nào được giảm đáng kể thông qua những sự hỗ trợ dành cho các em và người nhà đến từ chuyên gia hỗ trợ trong quá trình tuyển sinh tại các trường đại học, trung học và các nội dung được đăng tải trên website của trường đại học, các thông tin hữu ích từ trang mạng xã hội.
III. Mô Hình Nghiên Cứu Các Yếu Tố Tác Động Ý Định Chọn Ngành
Các dữ liệu từ truyền thông tạp chí truyền thống, báo điện tử, và mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok,... nói về ngành quản trị kinh doanh cũng đóng góp một phần trong quá trình đưa ra quyết định lựa chọn theo học ngành này để theo học của học sinh lớp 12 khi hoàn thành chương trình học ở bậc cấp 3. Để thực hiện hiệu quả công việc hỗ trợ sinh viên trong quyết định lựa chọn ngành nghề, thì một điều đáng chú ý và quan tâm là phải biết được điều gì có sức ảnh hưởng và đóng vai trò quyết định để một học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông có thể lựa chọn ngành quản trị kinh doanh.
3.1. Thái Độ Nhận Thức và Chuẩn Chủ Quan Ảnh Hưởng Ý Định
Nghiên cứu sử dụng mô hình hành vi có kế hoạch mở rộng của Ajzen (1991). Mô hình này tập trung vào các yếu tố như thái độ, nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan để giải thích ý định lựa chọn một hành động cụ thể. Nghiên cứu này kỳ vọng xác định các yếu tố này có tác động đến ý định chọn ngành học quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại khu vực Quảng Ngãi.
3.2. Nhận Thức Về Cơ Hội Nghề Nghiệp Tương Lai Có Quan Trọng
Ngoài các yếu tố trong mô hình TPB, nghiên cứu cũng xem xét vai trò của nhận thức về cơ hội nghề nghiệp trong tương lai. Học sinh lớp 12 có xu hướng lựa chọn ngành học dựa trên triển vọng việc làm sau khi tốt nghiệp. Việc nhận thức rõ về cơ hội việc làm trong ngành quản trị kinh doanh có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ.
IV. Nghiên Cứu Định Tính và Định Lượng Phương Pháp Phân Tích
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã sử dụng kết hợp cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính được sử dụng để khám phá và hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12. Nghiên cứu định lượng được sử dụng để kiểm định các giả thuyết và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này.
4.1. Phỏng Vấn Sâu và Thảo Luận Nhóm Khám Phá Yếu Tố Tiềm Ẩn
Nghiên cứu định tính bao gồm phỏng vấn sâu với học sinh lớp 12, giáo viên và phụ huynh để thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố tác động đến quyết định chọn ngành. Ngoài ra, thảo luận nhóm cũng được sử dụng để khám phá các quan điểm khác nhau và hiểu rõ hơn về bối cảnh lựa chọn ngành nghề.
4.2. Khảo Sát Bằng Bảng Hỏi Đo Lường Mức Độ Ảnh Hưởng
Nghiên cứu định lượng sử dụng bảng hỏi khảo sát học sinh lớp 12 tại tỉnh Quảng Ngãi. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên mô hình TPB và các yếu tố được xác định từ nghiên cứu định tính. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng phần mềm SPSS và SmartPLS để kiểm định mô hình và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Yếu Tố Chính Ảnh Hưởng Ý Định Học
Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình giải thích chiếm 76,3% các yếu tố làm ảnh hưởng đến ý định học ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 sau khi tốt nghiệp ở nơi đây được giải thích bởi 3 nhân tố, gồm: Thái độ với việc chọn ngành học, Nhận thức kiểm soát hành vi và Chuẩn chủ quan. Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra “Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai” cũng có ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh thông qua ba nhân tố trong mô hình TPB đó là Chuẩn chủ quan, Thái độ, và Nhận thức kiểm soát hành vi.
5.1. Thái Độ Tích Cực Về Ngành Quyết Định Chọn Ngành Cao
Nghiên cứu chỉ ra rằng thái độ tích cực về ngành quản trị kinh doanh có ảnh hưởng lớn đến ý định lựa chọn của học sinh. Nếu học sinh có thái độ tốt về ngành, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành này cao hơn.
5.2. Nhận Thức Kiểm Soát Hành Vi Tự Tin Ảnh Hưởng Quyết Định
Nhận thức kiểm soát hành vi (PBC) cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu học sinh cảm thấy tự tin vào khả năng của mình để học tập và thành công trong ngành quản trị kinh doanh, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành này cao hơn.
5.3. Chuẩn Chủ Quan và Sự Ảnh Hưởng Từ Người Thân
Chuẩn chủ quan, tức là sự kỳ vọng và ảnh hưởng từ người thân, bạn bè và giáo viên, cũng có tác động đến ý định lựa chọn ngành. Nếu học sinh cảm nhận được sự ủng hộ từ những người xung quanh, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành quản trị kinh doanh cao hơn.
VI. Hàm Ý Quản Trị Giải Pháp Tăng Tuyển Sinh Ngành QTKD
Từ kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm tăng cường ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại Quảng Ngãi. Các trường đại học nên tập trung vào việc cải thiện thái độ của học sinh về ngành quản trị kinh doanh, tăng cường nhận thức về cơ hội nghề nghiệp và tạo môi trường học tập tích cực.
6.1. Tăng Cường Truyền Thông Về Cơ Hội Nghề Nghiệp Ngành QTKD
Các trường đại học nên tăng cường các hoạt động truyền thông, quảng bá về ngành quản trị kinh doanh, tập trung vào cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp. Cần cung cấp thông tin chi tiết về các vị trí việc làm, mức lương và tiềm năng phát triển trong ngành.
6.2. Tổ Chức Tư Vấn Hướng Nghiệp Cho Học Sinh THPT Quảng Ngãi
Nên tổ chức các buổi tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại các trường THPT ở Quảng Ngãi. Các chuyên gia tư vấn có thể cung cấp thông tin về ngành quản trị kinh doanh, giúp học sinh hiểu rõ hơn về ngành và đánh giá xem ngành có phù hợp với bản thân hay không.
6.3. Tạo Môi Trường Học Tập Tích Cực Hấp Dẫn Cho Sinh Viên
Cần tạo môi trường học tập tích cực, hấp dẫn cho sinh viên ngành quản trị kinh doanh. Có thể tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, cuộc thi liên quan đến ngành để tăng cường sự hứng thú và gắn kết của sinh viên với ngành học.
