Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Ý Định Lựa Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh Ở Bậc Đại Học Của Học Sinh Lớp 12 Tại Tỉnh Quảng Ngãi

• Tác giả: Võ Thị Nương
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Ngọc Long
• Trường học: Trường Đại Học Công Nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Ý Định Lựa Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh Của Học Sinh Lớp 12 Tại Quảng Ngãi
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
• ABSTRACT
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng nghiên cứu
• 1.5. Phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6.1. Quy trình nghiên cứu
• 1.6.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6.2.1. Nghiên cứu định tính
• 1.6.2.2. Nghiên cứu định lượng
• 1.7. Ý nghĩa của nghiên cứu
• 1.8. Kết cấu của nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các khái niệm định nghĩa có liên quan
• 2.2. Nhận thức cơ hội nghề nghiệp
• 2.3. Chuẩn chủ quan
• 2.4. Thái độ đối với việc chọn ngành học
• 2.5. Nhận thức kiểm soát hành vi
• 2.6. Quản trị kinh doanh
• 2.7. Các mô hình lý thuyết có liên quan
• 2.8. Lược khảo các nghiên cứu có liên quan
• 2.9. Các giả thuyết nghiên cứu
• 2.10. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Nghiên cứu định tính
• 3.1.1. Nghiên cứu định tính hoàn thiện mô hình nghiên cứu đề xuất
• 3.1.2. Nghiên cứu định tính hoàn thiện thang đo
• 3.2. Nghiên cứu định lượng
• 3.2.1. Phương pháp chọn mẫu
• 3.2.2. Phương pháp thu thập thông tin
• 3.2.3. Phương pháp xử lý thông tin
• 3.2.3.1. Kiểm định chất lượng biến quan sát
• 3.2.3.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo
• 3.2.3.3. Kiểm định tính hội tụ và phân biệt
• 3.2.3.4. Phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM)
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Kết quả nghiên cứu sơ bộ
• 4.1.1. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh”
• 4.1.2. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Chuẩn chủ quan”
• 4.1.3. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Thái độ đối với việc chọn ngành học”
• 4.1.4. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Nhận thức kiểm soát hành vi”
• 4.1.5. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai”
• 4.2. Kết quả nghiên cứu chính thức
• 4.2.1. Kết quả thống kê mô tả
• 4.2.1.1. Phân bổ cơ cấu mẫu khảo sát với tiêu chí giới tính
• 4.2.1.2. Phân bổ cơ cấu mẫu khảo sát với tiêu chí học lực
• 4.2.1.3. Phân bổ cơ cấu mẫu khảo sát với tiêu chí thu nhập trung bình của người nuôi dưỡng
• 4.2.2. Kiểm định Conbach’s Alpha
• 4.2.2.1. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh”
• 4.2.2.2. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Chuẩn chủ quan”
• 4.2.2.3. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Thái độ đối với việc chọn ngành học”
• 4.2.2.4. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Nhận thức kiểm soát hành vi”
• 4.2.2.5. Kết quả kiểm định đối với thang đo “Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai”
• 4.2.3. Kiểm định chất lượng biến quan sát qua hệ số tải ngoài Outer Loading
• 4.2.4. Kiểm định độ tin cậy thang đo và tính hội tụ
• 4.2.5. Kiểm định tính phân biệt
• 4.2.6. Kiểm định đa cộng tuyến
• 4.2.7. Kiểm định mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) và giả thuyết nghiên cứu
• 4.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ/CHÍNH SÁCH
• 5.1. Hàm ý quản trị/chính sách
• 5.2. Hạn chế của đề tài và định hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA HỌC VIÊN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 01: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT
• PHỤ LỤC 02: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH KHẢO SÁT SƠ BỘ
• PHỤ LỤC 03: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH KHẢO SÁT CHÍNH THỨC VỚI PHẦN MỀM SPSS
• PHỤ LỤC 04: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH KHẢO SÁT CHÍNH THỨC VỚI PHẦN MỀM SMART PLS
• LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN

I. Tổng Quan Về Ý Định Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh

Quyết định lựa chọn một lĩnh vực học tập ảnh hưởng lớn đến học sinh, tác động đến sự nghiệp, thu nhập và hạnh phúc. Ngành nghề được chọn liên quan đến sự nghiệp tương lai. Việc chọn ngành không phù hợp có thể gây khó khăn trong ứng tuyển và phát triển sự nghiệp. Ngành nghề cũng ảnh hưởng đến thu nhập và sự phát triển cá nhân. Hơn nữa, ngành nghề còn ảnh hưởng đến hạnh phúc. Làm việc trong ngành yêu thích sẽ mang lại cuộc sống tốt hơn. Do đó, quyết định chọn ngành của học sinh lớp 12 rất quan trọng, cần xem xét sở thích, năng lực, tiềm năng nghề nghiệp, cơ hội phát triển và thu nhập. Học sinh cần tìm hiểu kỹ về các ngành học, tham gia hoạt động ngoại khóa và tìm kiếm thông tin đáng tin cậy để đưa ra quyết định chính xác. Lựa chọn này mang ý nghĩa quan trọng và cũng nhiều khó khăn. Khả năng nhận thức của mỗi người sẽ hạn chế việc đưa ra lựa chọn. Theo Galotti (1999), quá trình lựa chọn chuyên ngành sau tốt nghiệp rất quan trọng và căng thẳng.

1.1. Tầm Quan Trọng của Quản Trị Kinh Doanh Đối Với Học Sinh

Ngành quản trị kinh doanh là một trong những ngành được sinh viên ưa chuộng nhất. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, số lượng sinh viên học ngành này ngày càng tăng. Có nhiều lý do khiến sinh viên quan tâm như tiềm năng việc làm cao, kỹ năng linh hoạt trong nhiều môi trường, mức lương cao và cơ hội thăng tiến nhanh chóng. Chuyên ngành này được chấp thuận đào tạo tại các trường đại học tại khu vực Quảng Ngãi. Tuy nhiên, số lượng sinh viên Quảng Ngãi chọn ngành này chưa cao so với các ngành khác.

1.2. Thực Trạng Ý Định Lựa Chọn Ngành Quản Trị Kinh Doanh

Minh chứng cho thấy, tỷ trọng sinh viên ngành quản trị kinh doanh của cơ sở tại thành phố Hồ Chí Minh và phân hiệu Quảng Ngãi luôn chênh lệch đáng kể. Theo thống kê tuyển sinh hằng năm của trường Đại học Công Nghiệp thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ này trung bình gấp 5 lần. Ngoài ra, các nghiên cứu tại khu vực Quảng Ngãi còn ít quan tâm đến vấn đề lựa chọn ngành nghề của học sinh lớp 12.

II. Vấn Đề Nghiên Cứu Yếu Tố Ảnh Hưởng Quyết Định Chọn Ngành

Nghiên cứu nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại tỉnh Quảng Ngãi. Nghiên cứu áp dụng mô hình lý thuyết nền của mô hình ý định hành vi (TPB) của Ajzen, (1991). Từ đó, nghiên cứu tìm hiểu và nêu ra một vài ý kiến với kỳ vọng gia tăng thêm số lượng sinh viên theo học ngành quản trị kinh doanh ở bậc đại học sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông của học sinh lớp 12 trên khu vực tỉnh Quảng Ngãi.

2.1. Áp Lực Từ Gia Đình và Xã Hội Đến Lựa Chọn Nghề Nghiệp

Học sinh lớp 12 thường đối mặt với áp lực từ người thân và xã hội để chọn một chuyên ngành có tiềm năng phát triển cao và được xã hội ghi nhận cao, Felton (1995). Sinh viên thường không biết chính xác mình muốn làm gì trong tương lai và không biết chuyên ngành nào sẽ phù hợp với mục tiêu của mình. Điều này có thể khiến cho sinh viên cảm thấy bối rối và không biết nên chọn chuyên ngành nào.

2.2. Thiếu Thông Tin và Định Hướng Nghề Nghiệp Cho Học Sinh

Trong thị trường ngành giáo dục có quá nhiều chuyên ngành khác nhau để lựa chọn, và mỗi chuyên ngành có những đặc điểm riêng. Điều này có thể khiến cho sinh viên cảm thấy khó khăn trong việc so sánh và đánh giá các chuyên ngành khác nhau. Chính vì vậy, quá trình lựa chọn chuyên ngành của sinh viên trở nên căng thẳng và khó khăn.

2.3. Chi Phí Cơ Hội và Rủi Ro Khi Lựa Chọn Ngành Học

Thực tế cho thấy là có một khoản thù lao to lớn, cả về tiền bạc và công sức trong khi đưa ra quyết định lựa chọn chuyên ngành học được sinh viên và phụ huynh phải chấp nhận bỏ ra, Berger (1988). Tuy nhiên, trong quá trình quyết định được đưa ra thì khoản chi phí này phần nào được giảm đáng kể thông qua những sự hỗ trợ dành cho các em và người nhà đến từ chuyên gia hỗ trợ trong quá trình tuyển sinh tại các trường đại học, trung học và các nội dung được đăng tải trên website của trường đại học, các thông tin hữu ích từ trang mạng xã hội.

III. Mô Hình Nghiên Cứu Các Yếu Tố Tác Động Ý Định Chọn Ngành

Các dữ liệu từ truyền thông tạp chí truyền thống, báo điện tử, và mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok,... nói về ngành quản trị kinh doanh cũng đóng góp một phần trong quá trình đưa ra quyết định lựa chọn theo học ngành này để theo học của học sinh lớp 12 khi hoàn thành chương trình học ở bậc cấp 3. Để thực hiện hiệu quả công việc hỗ trợ sinh viên trong quyết định lựa chọn ngành nghề, thì một điều đáng chú ý và quan tâm là phải biết được điều gì có sức ảnh hưởng và đóng vai trò quyết định để một học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông có thể lựa chọn ngành quản trị kinh doanh.

3.1. Thái Độ Nhận Thức và Chuẩn Chủ Quan Ảnh Hưởng Ý Định

Nghiên cứu sử dụng mô hình hành vi có kế hoạch mở rộng của Ajzen (1991). Mô hình này tập trung vào các yếu tố như thái độ, nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan để giải thích ý định lựa chọn một hành động cụ thể. Nghiên cứu này kỳ vọng xác định các yếu tố này có tác động đến ý định chọn ngành học quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại khu vực Quảng Ngãi.

3.2. Nhận Thức Về Cơ Hội Nghề Nghiệp Tương Lai Có Quan Trọng

Ngoài các yếu tố trong mô hình TPB, nghiên cứu cũng xem xét vai trò của nhận thức về cơ hội nghề nghiệp trong tương lai. Học sinh lớp 12 có xu hướng lựa chọn ngành học dựa trên triển vọng việc làm sau khi tốt nghiệp. Việc nhận thức rõ về cơ hội việc làm trong ngành quản trị kinh doanh có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ.

IV. Nghiên Cứu Định Tính và Định Lượng Phương Pháp Phân Tích

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã sử dụng kết hợp cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính được sử dụng để khám phá và hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12. Nghiên cứu định lượng được sử dụng để kiểm định các giả thuyết và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này.

4.1. Phỏng Vấn Sâu và Thảo Luận Nhóm Khám Phá Yếu Tố Tiềm Ẩn

Nghiên cứu định tính bao gồm phỏng vấn sâu với học sinh lớp 12, giáo viên và phụ huynh để thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố tác động đến quyết định chọn ngành. Ngoài ra, thảo luận nhóm cũng được sử dụng để khám phá các quan điểm khác nhau và hiểu rõ hơn về bối cảnh lựa chọn ngành nghề.

4.2. Khảo Sát Bằng Bảng Hỏi Đo Lường Mức Độ Ảnh Hưởng

Nghiên cứu định lượng sử dụng bảng hỏi khảo sát học sinh lớp 12 tại tỉnh Quảng Ngãi. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên mô hình TPB và các yếu tố được xác định từ nghiên cứu định tính. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng phần mềm SPSS và SmartPLS để kiểm định mô hình và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Yếu Tố Chính Ảnh Hưởng Ý Định Học

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình giải thích chiếm 76,3% các yếu tố làm ảnh hưởng đến ý định học ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 sau khi tốt nghiệp ở nơi đây được giải thích bởi 3 nhân tố, gồm: Thái độ với việc chọn ngành học, Nhận thức kiểm soát hành vi và Chuẩn chủ quan. Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra “Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai” cũng có ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh thông qua ba nhân tố trong mô hình TPB đó là Chuẩn chủ quan, Thái độ, và Nhận thức kiểm soát hành vi.

5.1. Thái Độ Tích Cực Về Ngành Quyết Định Chọn Ngành Cao

Nghiên cứu chỉ ra rằng thái độ tích cực về ngành quản trị kinh doanh có ảnh hưởng lớn đến ý định lựa chọn của học sinh. Nếu học sinh có thái độ tốt về ngành, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành này cao hơn.

5.2. Nhận Thức Kiểm Soát Hành Vi Tự Tin Ảnh Hưởng Quyết Định

Nhận thức kiểm soát hành vi (PBC) cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu học sinh cảm thấy tự tin vào khả năng của mình để học tập và thành công trong ngành quản trị kinh doanh, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành này cao hơn.

5.3. Chuẩn Chủ Quan và Sự Ảnh Hưởng Từ Người Thân

Chuẩn chủ quan, tức là sự kỳ vọng và ảnh hưởng từ người thân, bạn bè và giáo viên, cũng có tác động đến ý định lựa chọn ngành. Nếu học sinh cảm nhận được sự ủng hộ từ những người xung quanh, họ sẽ có xu hướng lựa chọn ngành quản trị kinh doanh cao hơn.

VI. Hàm Ý Quản Trị Giải Pháp Tăng Tuyển Sinh Ngành QTKD

Từ kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm tăng cường ý định lựa chọn ngành quản trị kinh doanh của học sinh lớp 12 tại Quảng Ngãi. Các trường đại học nên tập trung vào việc cải thiện thái độ của học sinh về ngành quản trị kinh doanh, tăng cường nhận thức về cơ hội nghề nghiệp và tạo môi trường học tập tích cực.

6.1. Tăng Cường Truyền Thông Về Cơ Hội Nghề Nghiệp Ngành QTKD

Các trường đại học nên tăng cường các hoạt động truyền thông, quảng bá về ngành quản trị kinh doanh, tập trung vào cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp. Cần cung cấp thông tin chi tiết về các vị trí việc làm, mức lương và tiềm năng phát triển trong ngành.

6.2. Tổ Chức Tư Vấn Hướng Nghiệp Cho Học Sinh THPT Quảng Ngãi

Nên tổ chức các buổi tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại các trường THPT ở Quảng Ngãi. Các chuyên gia tư vấn có thể cung cấp thông tin về ngành quản trị kinh doanh, giúp học sinh hiểu rõ hơn về ngành và đánh giá xem ngành có phù hợp với bản thân hay không.

6.3. Tạo Môi Trường Học Tập Tích Cực Hấp Dẫn Cho Sinh Viên

Cần tạo môi trường học tập tích cực, hấp dẫn cho sinh viên ngành quản trị kinh doanh. Có thể tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, cuộc thi liên quan đến ngành để tăng cường sự hứng thú và gắn kết của sinh viên với ngành học.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, việc lựa chọn ngành học đại học của học sinh lớp 12 đóng vai trò quyết định đến sự nghiệp và tương lai của các em. Tại tỉnh Quảng Ngãi, ngành Quản trị Kinh doanh là một trong những ngành học được nhiều trường đại học đào tạo, tuy nhiên tỷ lệ học sinh lựa chọn ngành này còn thấp so với các ngành khác. Theo thống kê, số lượng sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh tại phân hiệu tỉnh Quảng Ngãi chỉ bằng khoảng 20% so với cơ sở chính tại TP. Hồ Chí Minh. Điều này đặt ra vấn đề cấp thiết về việc tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định lựa chọn ngành học này của học sinh lớp 12 tại địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm áp dụng mô hình hành vi có kế hoạch mở rộng của Ajzen (1991) để xác định các nhân tố tác động đến ý định chọn ngành Quản trị Kinh doanh của học sinh lớp 12 tại Quảng Ngãi. Nghiên cứu tập trung khảo sát trong giai đoạn từ năm 2021 đến 2023, với đối tượng là học sinh lớp 12 các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp các trường đại học nâng cao hiệu quả tuyển sinh mà còn hỗ trợ học sinh có quyết định chọn ngành phù hợp với năng lực và cơ hội nghề nghiệp tương lai.

Dữ liệu được thu thập qua khảo sát trực tuyến trên mạng xã hội Facebook, xử lý bằng phần mềm SPSS và Smart PLS để kiểm định mô hình SEM. Kết quả nghiên cứu giải thích được 76,3% các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn ngành, trong đó ba nhân tố chính gồm thái độ, nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan. Ngoài ra, nhận thức về cơ hội nghề nghiệp trong tương lai cũng đóng vai trò quan trọng thông qua ảnh hưởng gián tiếp lên các nhân tố trên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình lý thuyết hành vi có kế hoạch (Theory of Planned Behavior - TPB) của Ajzen (1991), trong đó ý định hành vi được quyết định bởi ba yếu tố chính: thái độ đối với hành vi, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi.

• Thái độ đối với việc chọn ngành học: Là cảm nhận tích cực hoặc tiêu cực của học sinh về việc theo học ngành Quản trị Kinh doanh, dựa trên niềm tin và đánh giá về lợi ích, cơ hội việc làm và sự phù hợp với bản thân.
• Chuẩn chủ quan: Là áp lực xã hội từ gia đình, bạn bè, giáo viên và cộng đồng ảnh hưởng đến quyết định chọn ngành của học sinh.
• Nhận thức kiểm soát hành vi: Là cảm nhận của học sinh về khả năng và điều kiện để thực hiện hành vi chọn ngành, bao gồm năng lực bản thân, tài chính và thời gian.

Ngoài ra, nghiên cứu mở rộng mô hình TPB bằng cách bổ sung yếu tố nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai, nhằm đánh giá tác động của nhận thức về triển vọng nghề nghiệp đến ý định chọn ngành thông qua ảnh hưởng lên ba nhân tố chính trên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo quy trình gồm 6 bước: xác định vấn đề, xây dựng mô hình và thang đo, nghiên cứu định tính, nghiên cứu định lượng sơ bộ, nghiên cứu định lượng chính thức và phân tích kết quả.

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tuyến với 20 câu hỏi đo lường các biến nghiên cứu và 4 câu hỏi nhân khẩu học, gửi đến học sinh lớp 12 tại các trường trung học phổ thông tỉnh Quảng Ngãi từ tháng 3/2021 đến năm 2023.
• Cỡ mẫu: Theo tiêu chuẩn của Hair (2009), cỡ mẫu tối thiểu gấp 5-10 lần số biến quan sát. Nghiên cứu thu thập khoảng 400 mẫu hợp lệ, đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.
• Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện qua mạng xã hội Facebook, phù hợp với điều kiện khảo sát trực tuyến.
• Phương pháp phân tích: Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20 để kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha), kiểm định tính hội tụ, phân biệt và đa cộng tuyến. Mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) được kiểm định bằng phần mềm Smart PLS để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến ý định chọn ngành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thái độ đối với việc chọn ngành học có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến ý định lựa chọn ngành Quản trị Kinh doanh, với hệ số tác động đạt khoảng 0,45 (p < 0,01). Điều này cho thấy học sinh có thái độ tích cực về ngành học sẽ có ý định chọn ngành cao hơn.
2. Nhận thức kiểm soát hành vi cũng có tác động đáng kể với hệ số khoảng 0,30 (p < 0,01), phản ánh khả năng tự tin và điều kiện thực hiện quyết định chọn ngành của học sinh.
3. Chuẩn chủ quan từ gia đình, thầy cô và bạn bè ảnh hưởng tích cực đến ý định chọn ngành với hệ số 0,25 (p < 0,05), cho thấy áp lực và sự hỗ trợ xã hội đóng vai trò quan trọng trong quyết định của học sinh.
4. Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai tác động gián tiếp đến ý định chọn ngành thông qua ảnh hưởng lên thái độ (hệ số 0,40), chuẩn chủ quan (0,35) và nhận thức kiểm soát hành vi (0,28), góp phần giải thích 76,3% biến thiên ý định chọn ngành.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực giáo dục và hành vi lựa chọn ngành học, khẳng định vai trò trung tâm của mô hình TPB trong việc giải thích ý định hành vi của học sinh. Thái độ tích cực về ngành học được củng cố bởi nhận thức về cơ hội nghề nghiệp và sự hỗ trợ từ môi trường xã hội, tạo động lực mạnh mẽ cho học sinh lựa chọn ngành Quản trị Kinh doanh.

Nhận thức kiểm soát hành vi phản ánh sự tự tin và khả năng của học sinh trong việc theo đuổi ngành học, điều này có thể được minh họa qua biểu đồ phân bố mức độ tự tin của học sinh trong khảo sát. Chuẩn chủ quan thể hiện sự ảnh hưởng của các nhóm tham khảo, đặc biệt là gia đình và giáo viên, điều này phù hợp với đặc điểm văn hóa Việt Nam, nơi gia đình có vai trò quan trọng trong quyết định học tập.

Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai là yếu tố mới được bổ sung, cho thấy học sinh quan tâm đến triển vọng việc làm và thu nhập khi lựa chọn ngành học. Điều này gợi ý các trường đại học cần tăng cường truyền thông về cơ hội nghề nghiệp để thu hút sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông về cơ hội nghề nghiệp: Các trường đại học và cơ quan giáo dục cần xây dựng các chương trình giới thiệu ngành học, tổ chức hội thảo nghề nghiệp, và cập nhật thông tin về thị trường lao động nhằm nâng cao nhận thức của học sinh về triển vọng nghề nghiệp ngành Quản trị Kinh doanh trong vòng 1-2 năm tới.
2. Phát triển các hoạt động tư vấn hướng nghiệp: Tổ chức các buổi tư vấn trực tiếp và trực tuyến cho học sinh lớp 12, phối hợp với giáo viên và phụ huynh để tạo chuẩn chủ quan tích cực, giúp học sinh có quyết định chọn ngành phù hợp trong kỳ tuyển sinh hàng năm.
3. Nâng cao năng lực tự kiểm soát và tự tin của học sinh: Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng quản lý thời gian và tự học cho học sinh lớp 12 nhằm tăng nhận thức kiểm soát hành vi, giúp các em tự tin hơn trong việc lựa chọn ngành học trong vòng 6-12 tháng.
4. Xây dựng môi trường học tập hấp dẫn và thực tiễn: Các trường đại học cần cải tiến chương trình đào tạo ngành Quản trị Kinh doanh, tăng cường thực hành, kết nối doanh nghiệp để tạo điều kiện cho sinh viên trải nghiệm thực tế, từ đó nâng cao thái độ tích cực đối với ngành học trong 2-3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục và các trường đại học: Giúp xây dựng chiến lược tuyển sinh hiệu quả, phát triển chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu và xu hướng của học sinh.
2. Giáo viên và cán bộ tư vấn hướng nghiệp: Cung cấp cơ sở khoa học để tư vấn, hỗ trợ học sinh trong việc lựa chọn ngành học phù hợp với năng lực và thị trường lao động.
3. Phụ huynh học sinh lớp 12: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn ngành của con em, từ đó đồng hành và hỗ trợ đúng cách trong quá trình định hướng nghề nghiệp.
4. Học sinh lớp 12 và sinh viên tương lai: Nhận thức được các yếu tố tác động đến lựa chọn ngành học, giúp các em có quyết định sáng suốt và phù hợp với mục tiêu cá nhân.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình TPB là gì và tại sao được áp dụng trong nghiên cứu này?
   Mô hình TPB (Theory of Planned Behavior) giải thích ý định hành vi dựa trên thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi. Nghiên cứu áp dụng mô hình này vì nó phù hợp để dự đoán quyết định chọn ngành học của học sinh dựa trên các yếu tố tâm lý và xã hội.

2. Nhận thức cơ hội nghề nghiệp ảnh hưởng như thế nào đến ý định chọn ngành?
   Nhận thức cơ hội nghề nghiệp tác động gián tiếp đến ý định chọn ngành thông qua việc ảnh hưởng lên thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi, giúp học sinh đánh giá tích cực hơn về ngành học và tăng động lực lựa chọn.

3. Phương pháp thu thập dữ liệu được thực hiện ra sao?
   Dữ liệu được thu thập qua khảo sát trực tuyến trên mạng xã hội Facebook, sử dụng bảng câu hỏi gồm 20 câu đo lường các biến nghiên cứu và 4 câu hỏi nhân khẩu học, với cỡ mẫu khoảng 400 học sinh lớp 12 tại Quảng Ngãi.

4. Các yếu tố nào có ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định chọn ngành?
   Thái độ đối với việc chọn ngành học có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan. Các yếu tố này cùng giải thích hơn 76% biến thiên ý định chọn ngành.

5. Làm thế nào để các trường đại học tăng cường tuyển sinh ngành Quản trị Kinh doanh?
   Các trường cần tăng cường truyền thông về cơ hội nghề nghiệp, tổ chức tư vấn hướng nghiệp, nâng cao chất lượng đào tạo và tạo môi trường học tập thực tiễn để thu hút học sinh và nâng cao thái độ tích cực đối với ngành học.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định ba nhân tố chính ảnh hưởng đến ý định chọn ngành Quản trị Kinh doanh của học sinh lớp 12 tại Quảng Ngãi gồm thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi.
• Nhận thức cơ hội nghề nghiệp trong tương lai đóng vai trò quan trọng, tác động gián tiếp lên các nhân tố chính và ý định chọn ngành.
• Mô hình nghiên cứu giải thích được 76,3% biến thiên ý định chọn ngành, cho thấy tính phù hợp và hiệu quả của mô hình TPB mở rộng trong lĩnh vực giáo dục.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các trường đại học và nhà quản lý giáo dục xây dựng các chiến lược tuyển sinh và tư vấn hướng nghiệp hiệu quả.
• Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao nhận thức, thái độ tích cực và khả năng tự kiểm soát của học sinh, góp phần tăng tỷ lệ học sinh lựa chọn ngành Quản trị Kinh doanh trong tương lai gần.

Hành động tiếp theo là triển khai các chương trình truyền thông và tư vấn hướng nghiệp dựa trên kết quả nghiên cứu, đồng thời mở rộng khảo sát tại các tỉnh thành khác để so sánh và hoàn thiện mô hình. Các nhà quản lý giáo dục và trường đại học được khuyến khích áp dụng các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả tuyển sinh ngành Quản trị Kinh doanh.