Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế, đặc biệt là ngành Điều dưỡng, đóng vai trò then chốt trong việc đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng của xã hội. Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ (CĐYTCT) là một trong những cơ sở đào tạo trọng điểm tại vùng Đồng bằng Sông Cửu Long, với hơn 50 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đào tạo nhân lực y tế. Hiện trường đào tạo 07 chuyên ngành trung cấp và 02 chuyên ngành cao đẳng, trong đó ngành Điều dưỡng được xác định là ngành chủ chốt, hướng tới mục tiêu trở thành trường Đại học Điều dưỡng - Kỹ thuật Y tế trước năm 2025.

Tuy nhiên, kết quả học tập (KQHT) của sinh viên năm thứ nhất chuyên ngành Điều dưỡng tại CĐYTCT còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và khả năng đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Nghiên cứu nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến KQHT của sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả học tập, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.

Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2017, khảo sát trên 257 sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng và 30 giảng viên, cán bộ quản lý tại CĐYTCT. Mục tiêu cụ thể là mô tả thực trạng các yếu tố tác động đến KQHT, bao gồm nhóm yếu tố thuộc về nhà trường (cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy, đội ngũ giảng viên và cán bộ y tế) và nhóm yếu tố thuộc về bản thân sinh viên (ý thức học tập, phương pháp học tập, việc làm thêm). Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện các chỉ số về chất lượng đào tạo, sự hài lòng của sinh viên và hiệu quả học tập tại trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình lý thuyết tổng hợp từ các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, tập trung vào hai nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng:

  1. Nhóm yếu tố thuộc về nhà trường: Bao gồm cơ sở vật chất (CSVC), trang thiết bị giảng dạy (TTBGD), đội ngũ giảng viên (ĐNGV) và cán bộ y tế (CBYT) với các đặc điểm như trình độ, năng lực, nhiệt huyết, phương pháp giảng dạy (PPGD), giáo trình và tài liệu giảng dạy. Các yếu tố này được xem là điều kiện khách quan ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường học tập và chất lượng đào tạo.

  2. Nhóm yếu tố thuộc về bản thân sinh viên: Bao gồm ý thức học tập (tự giác học tập), phương pháp học tập (PPHT) và việc làm thêm. Đây là các yếu tố chủ quan, phản ánh thái độ, động cơ và cách thức học tập của sinh viên, ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng.

Ba mô hình lý thuyết tiêu biểu được tham khảo gồm: mô hình của Bratti và Staffolani (nhấn mạnh vai trò cá nhân sinh viên), mô hình của Checchi et al (tập trung vào nguồn lực gia đình), và mô hình của Dickie (kết hợp ba yếu tố gia đình, nhà trường và cá nhân). Nghiên cứu phát triển mô hình riêng phù hợp với đặc thù của CĐYTCT, thể hiện mối quan hệ tương tác giữa hai nhóm yếu tố trên với KQHT của sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát 257 sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng và 30 giảng viên, cán bộ quản lý tại CĐYTCT thông qua bảng hỏi. Ngoài ra, dữ liệu được bổ sung từ các tài liệu, công trình nghiên cứu liên quan và các văn bản pháp luật của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 16.0 để phân tích thống kê, trong đó áp dụng phân tích tương quan hệ số Pearson nhằm xác định mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến KQHT của sinh viên. Hệ số Cronbach’s Alpha được sử dụng để đánh giá độ tin cậy của thang đo.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2017, bao gồm các giai đoạn: thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, khảo nghiệm giải pháp với chuyên gia, và hoàn thiện báo cáo luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy: Khoảng 47% sinh viên đánh giá cơ sở vật chất hiện tại còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập. Trang thiết bị giảng dạy tại trường còn cũ kỹ, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực hành, trong khi các bệnh viện thực hành có trang thiết bị hiện đại hơn. Sự hài lòng về cơ sở vật chất và trang thiết bị đạt mức trung bình, với tỷ lệ hài lòng lần lượt là 52% và 55%.

  2. Đội ngũ giảng viên và cán bộ y tế: 70% sinh viên đánh giá đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn tốt và nhiệt huyết, tuy nhiên 40% cho rằng phương pháp giảng dạy còn truyền thống, chưa thực sự kích thích sự chủ động và sáng tạo của sinh viên. Các giảng viên và cán bộ y tế được đánh giá cao về năng lực nhưng cần cải tiến phương pháp giảng dạy để nâng cao hiệu quả học tập.

  3. Ý thức học tập và phương pháp học tập của sinh viên: Ý thức học tập được xác định là yếu tố chủ đạo ảnh hưởng đến KQHT, với 65% sinh viên tự đánh giá có ý thức học tập tốt. Phương pháp học tập khoa học, có kế hoạch được áp dụng bởi 58% sinh viên, giúp nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức. Tuy nhiên, còn khoảng 30% sinh viên chưa có phương pháp học tập phù hợp, dẫn đến kết quả học tập chưa cao.

  4. Việc làm thêm: Khoảng 35% sinh viên tham gia làm thêm trong thời gian học, trong đó 60% cho biết việc làm thêm ảnh hưởng tiêu cực đến thời gian và chất lượng học tập. Việc làm thêm chiếm trung bình 15-20 giờ mỗi tuần, làm giảm khả năng tập trung và nghỉ ngơi hợp lý của sinh viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm yếu tố thuộc về nhà trường và bản thân sinh viên đều có ảnh hưởng đáng kể đến KQHT của sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng tại CĐYTCT. Cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy còn hạn chế làm giảm hiệu quả học tập, nhất là trong môi trường đào tạo kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn tốt nhưng cần đổi mới phương pháp giảng dạy để phù hợp với xu hướng học tập chủ động, sáng tạo hiện nay.

Ý thức học tập và phương pháp học tập của sinh viên là những yếu tố chủ quan quan trọng, quyết định sự thành công trong học tập. Việc làm thêm tuy mang lại lợi ích kinh tế và kinh nghiệm xã hội nhưng nếu không được quản lý hợp lý sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với mô hình Dickie, nhấn mạnh sự phối hợp giữa yếu tố cá nhân và môi trường giáo dục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ hài lòng về cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy và biểu đồ tần suất việc làm thêm của sinh viên, giúp minh họa rõ ràng các yếu tố tác động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy: Nhà trường cần đầu tư cải tạo, xây dựng mới các phòng học, phòng thực hành với trang thiết bị hiện đại, đáp ứng nhu cầu đào tạo chuyên ngành Điều dưỡng. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 2 năm, do Ban Giám hiệu và phòng Kỹ thuật chịu trách nhiệm.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực sư phạm cho giảng viên, khuyến khích áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tương tác, sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Thời gian triển khai trong 1 năm, do phòng Đào tạo phối hợp với các khoa chuyên môn thực hiện.

  3. Tăng cường ý thức và phương pháp học tập cho sinh viên: Xây dựng chương trình tập huấn kỹ năng học tập, quản lý thời gian, tự học cho sinh viên năm nhất ngay từ đầu khóa học. Đồng thời, tổ chức các nhóm học tập, câu lạc bộ học thuật để hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng. Thực hiện liên tục hàng năm, do phòng Công tác sinh viên và các khoa chuyên ngành phối hợp.

  4. Quản lý và hỗ trợ sinh viên làm thêm: Xây dựng chính sách hướng dẫn sinh viên cân đối thời gian học tập và làm thêm, tư vấn nghề nghiệp và hỗ trợ tài chính cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn nhằm giảm áp lực tài chính. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do phòng Công tác sinh viên và Ban Giám hiệu phối hợp.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giảng viên và sinh viên nhằm nâng cao hiệu quả học tập và chất lượng đào tạo ngành Điều dưỡng tại CĐYTCT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và phòng Đào tạo các trường y tế: Để tham khảo các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập sinh viên ngành Điều dưỡng, từ đó xây dựng chính sách đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

  2. Giảng viên ngành Điều dưỡng và các ngành liên quan: Nắm bắt các yếu tố tác động đến sinh viên, đổi mới phương pháp giảng dạy, hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng học tập và thực hành.

  3. Sinh viên ngành Điều dưỡng: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của bản thân, từ đó điều chỉnh ý thức và phương pháp học tập, cân đối thời gian làm thêm để đạt hiệu quả học tập cao.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên cao học chuyên ngành Giáo dục học và Y tế công cộng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giáo dục y tế, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng?
    Ý thức học tập và phương pháp học tập của sinh viên được xác định là hai yếu tố chủ đạo, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng. Ví dụ, sinh viên có ý thức học tập cao thường đạt điểm trung bình môn học trên 7.0.

  2. Cơ sở vật chất hiện tại của trường có đáp ứng đủ nhu cầu đào tạo không?
    Cơ sở vật chất hiện tại còn hạn chế, đặc biệt là phòng học và trang thiết bị giảng dạy chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến việc thực hành và học tập. Nhà trường đang xây dựng khu nhà học mới dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2018 để cải thiện tình hình.

  3. Việc làm thêm có tác động như thế nào đến kết quả học tập?
    Việc làm thêm chiếm khoảng 15-20 giờ mỗi tuần, làm giảm thời gian học tập và nghỉ ngơi, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập của khoảng 60% sinh viên làm thêm. Do đó, cần quản lý và cân đối hợp lý.

  4. Phương pháp giảng dạy hiện nay có phù hợp với sinh viên không?
    Phương pháp giảng dạy còn mang tính truyền thống, chưa thực sự phát huy tính chủ động, sáng tạo của sinh viên. Việc đổi mới phương pháp dạy học tích cực, tương tác được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả học tập.

  5. Làm thế nào để sinh viên nâng cao ý thức và phương pháp học tập?
    Thông qua các chương trình tập huấn kỹ năng học tập, quản lý thời gian, tổ chức học nhóm và câu lạc bộ học thuật, sinh viên được hỗ trợ phát triển kỹ năng tự học và chủ động trong học tập, từ đó nâng cao kết quả học tập.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định hai nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất ngành Điều dưỡng tại CĐYTCT: nhóm yếu tố thuộc về nhà trường và nhóm yếu tố thuộc về bản thân sinh viên.
  • Cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy còn hạn chế, đội ngũ giảng viên có trình độ tốt nhưng cần đổi mới phương pháp giảng dạy.
  • Ý thức học tập và phương pháp học tập của sinh viên là yếu tố chủ đạo quyết định hiệu quả học tập, trong khi việc làm thêm có thể ảnh hưởng tiêu cực nếu không được quản lý hợp lý.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bao gồm nâng cấp cơ sở vật chất, đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường kỹ năng học tập cho sinh viên và quản lý việc làm thêm.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các ngành đào tạo khác trong lĩnh vực y tế.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên ngành Điều dưỡng nên áp dụng kết quả nghiên cứu này để cải thiện chất lượng đào tạo và học tập, góp phần nâng cao nguồn nhân lực y tế chất lượng cao cho xã hội.