I. Tổng Quan Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Bắc Hà Lào Cai
Chương trình mục tiêu Quốc gia (MTQG) về xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chương trình tổng hợp, có nội dung toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, chính trị, và an ninh quốc phòng. Mục tiêu chung là xây dựng NTM với cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, gắn nông nghiệp với công nghiệp và dịch vụ. Xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ, an ninh trật tự được giữ vững, và đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao. Thực chất, xây dựng NTM là cải biến kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường để tạo ra giá trị mới phù hợp với nhu cầu xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Để đạt hiệu quả cao, cần sự chung tay của các cấp, các ngành, và toàn xã hội. Quản lý nhà nước trong thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM đóng vai trò quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại của chương trình.
1.1. Định nghĩa và Đặc điểm Nông Thôn Mới
Nông thôn mới là khái niệm chỉ một vùng nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, xã hội dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, và đời sống vật chất, tinh thần được nâng cao. Môi trường sinh thái được bảo vệ, an ninh trật tự được giữ vững. Nghị quyết 26-NQ/TW định nghĩa nông thôn mới là nông thôn tiến bộ, cơ sở hạ tầng đồng bộ, đời sống văn hóa phong phú. Nông thôn mới phải giữ được tính truyền thống, bản sắc vùng, dân tộc, và nâng cao giá trị đoàn kết cộng đồng, mức sống người dân. Theo Phạm Kim Giao (2008), thuộc tính sản xuất nông nghiệp quyết định hệ thống sinh thái nông nghiệp mang chức năng phục vụ hệ thống sinh thái.
1.2. Vai Trò Quan Trọng của Nông Thôn trong Phát Triển
Nông thôn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển nông nghiệp, cung cấp lương thực, thực phẩm, đảm bảo an ninh lương thực. Nông thôn cũng là nguồn cung cấp ngoại tệ thông qua xuất khẩu nông sản, giúp giảm nghèo nhanh và bền vững, cung cấp lao động cho công nghiệp, và tạo thị trường nội địa cho hàng hóa công nghiệp. Ngoài ra, nông thôn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, bởi các tộc người được sinh ra từ nông thôn, bản sắc văn hóa làng quê đồng nghĩa với bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, nông thôn góp phần bảo vệ sinh thái và môi trường, đất đai canh tác nông nghiệp, hệ thống thủy lợi, các khu rừng, vườn cây, ao cá phát huy tác dụng sinh thái như điều hòa khí hậu, giảm ô nhiễm tiếng ồn, cải thiện nguồn nước, phòng chống xâm thực đất đai, làm sạch đất.
II. Thách Thức Trong Xây Dựng NTM Tại Huyện Bắc Hà
Huyện Bắc Hà, Lào Cai, có đặc thù là vùng cao, đa số dân tộc thiểu số sinh sống, nên việc triển khai chương trình NTM gặp nhiều khó khăn. Chính quyền địa phương đã phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị, xã hội để đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân phát triển kinh tế, thâm canh tăng vụ để nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, Bắc Hà vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm tỷ lệ hộ nghèo cao, thu nhập bình quân đầu người thấp, địa hình phức tạp, dân cư phân tán, và khó khăn trong việc đối ứng để xây dựng cơ sở hạ tầng. Hơn nữa, nhu cầu về vốn đầu tư xây dựng cơ bản là rất lớn, đặc biệt là vốn xây dựng trường học đạt chuẩn, nhưng nguồn vốn của huyện còn hạn chế.
2.1. Khó khăn về Kinh Tế và Địa Lý tại Bắc Hà
Việc triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Hà gặp nhiều khó khăn do đặc điểm dân tộc, địa lý và kinh tế. Số lượng dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn, tỷ lệ hộ nghèo cao, thu nhập bình quân đầu người thấp. Địa hình nhiều kết cấu phức tạp, dân cư sống phân tán, gây khó khăn trong thực hiện đối ứng để xây dựng kết cấu hạ tầng. Sự hạn chế về nguồn lực tài chính địa phương tạo ra những trở ngại lớn trong việc đáp ứng các tiêu chí xây dựng NTM. Vì vậy, cần có những giải pháp đặc thù, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
2.2. Hạn Chế Trong Ứng Dụng Khoa Học và Công Nghệ
Quá trình thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Bắc Hà còn nhiều vấn đề đặt ra cần được giải quyết. Mức độ ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ cao đối với phát triển nông nghiệp còn chậm, dẫn đến số lượng sản phẩm OCOP của huyện còn ít. Công tác quản lý nhà nước trong xây dựng NTM còn nhiều bất cập, đặc biệt là vấn đề huy động và sử dụng các nguồn lực. Do đó, cần tăng cường đầu tư vào khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của huyện.
III. Giải Pháp Đẩy Mạnh Xây Dựng NTM Tại Bắc Hà Lào Cai
Để các xã về đích NTM đúng kế hoạch và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Giải pháp cần tập trung vào hoàn thiện lập kế hoạch, tổ chức triển khai các hoạt động, và tổng kết, đánh giá hoạt động xây dựng NTM. Đồng thời, cần nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của cán bộ chủ chốt cấp xã và chất lượng bồi dưỡng cán bộ, công chức xã. Phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM là yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững của chương trình.
3.1. Hoàn Thiện Kế Hoạch và Tổ Chức Triển Khai
Để đẩy mạnh hoạt động xây dựng nông thôn mới, cần có giải pháp hoàn thiện lập kế hoạch xây dựng nông thôn mới, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Đồng thời, cần có giải pháp hoàn thiện tổ chức triển khai các hoạt động xây dựng nông thôn mới, phân công trách nhiệm rõ ràng, và tăng cường sự phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể. Việc giám sát, đánh giá tiến độ và chất lượng thực hiện cần được thực hiện thường xuyên, kịp thời phát hiện và giải quyết các khó khăn, vướng mắc.
3.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ và Phát Huy Vai Trò Người Dân
Nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới là một yếu tố quan trọng để đảm bảo thành công của chương trình. Cần nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ, công chức xã, trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới. Phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng nông thôn mới là một yếu tố then chốt. Cần tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình lập kế hoạch, thực hiện và giám sát chương trình, đảm bảo quyền làm chủ và phát huy tính sáng tạo của người dân.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Xây Dựng NTM Ở Bắc Hà Lào Cai
Chương trình xây dựng nông thôn mới của Bắc Hà dù chậm nhưng được thực hiện chắc chắn, bền vững. Đến hết tháng 6 năm 2022, huyện Bắc Hà đã có trên 473km đường trục xã được bê tông xi măng, đạt trên 72%; Cơ bản không còn nhà ở dột nát; Thu nhập bình quân 2 đầu người đến cuối năm 2021 đạt gần 29 triệu đồng/năm. Tỷ lệ người dân được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh 96,5%; tỷ lệ số hộ dân nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh 83%; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 92%. 7 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 1 xã đạt nông thôn mới nâng cao. Công tác quy hoạch chung các xã và quy hoạch điểm dân cư nông thôn được triển khai tích cực. Hệ thống cơ sở hạ tầng các xã tiếp tục được đầu tư nâng cấp, xây dựng mới. Chương trình mỗi xã một sản phẩm đã có 4 sản phẩm được công nhận 3 sao.
4.1. Thành Tựu Bước Đầu Trong Phát Triển Hạ Tầng
Với chủ trương xây dựng nông thôn mới thực chất, không vì thành tích, cấp ủy, chính quyền huyện Bắc Hà đã có sự chỉ đạo rõ ràng. Các tiêu chí xây dựng nông thôn mới của địa phương đạt mức độ nào phải đánh giá đúng mức độ ấy. Không nên “gượng ép” để đạt cho bằng được…Vì thế, chương trình xây dựng nông thôn mới của Bắc Hà dù chậm nhưng được thực hiện chắc chắn, bền vững.
4.2. Nâng Cao Đời Sống Vật Chất và Tinh Thần
Đến hết tháng 6 năm 2022, huyện Bắc Hà đã có trên 473km đường trục xã được bê tông xi măng, đạt trên 72%; Cơ bản không còn nhà ở dột nát; Thu nhập bình quân 2 đầu người đến cuối năm 2021 đạt gần 29 triệu đồng/năm. Tỷ lệ người dân được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh 96,5%; tỷ lệ số hộ dân nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh 83%; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 92%. 7 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 1 xã đạt nông thôn mới nâng cao.
V. Kết Luận và Tương Lai Xây Dựng NTM Ở Bắc Hà
Xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai là một quá trình lâu dài và đầy thách thức. Tuy nhiên, với sự quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền, và sự đồng lòng của người dân, chương trình NTM sẽ tiếp tục được triển khai hiệu quả, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Trong tương lai, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế, và bảo tồn văn hóa truyền thống để xây dựng một nông thôn mới giàu đẹp, văn minh, và đáng sống.
5.1. Bài Học Kinh Nghiệm và Định Hướng Phát Triển
Quá trình xây dựng nông thôn mới tại Bắc Hà đã mang lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Cần tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, và đưa ra những giải pháp sáng tạo để thích ứng với tình hình mới. Định hướng phát triển trong tương lai là xây dựng một nông thôn mới bền vững, hài hòa giữa kinh tế, xã hội, và môi trường.
5.2. Cam Kết và Hợp Tác để Xây Dựng Nông Thôn Mới
Để đạt được mục tiêu xây dựng nông thôn mới, cần có sự cam kết mạnh mẽ từ các cấp lãnh đạo, sự hợp tác chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể, và sự tham gia tích cực của người dân. Chỉ khi có sự đồng lòng và chung sức của toàn xã hội, chúng ta mới có thể xây dựng một nông thôn mới giàu đẹp, văn minh, và đáng sống cho thế hệ hôm nay và mai sau.
