Tổng quan nghiên cứu

Quản lý và sử dụng đất đai là một trong những vấn đề cấp thiết và nhạy cảm nhất tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng. Theo Luật Đất đai năm 2013, đất đai được xem là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt và là thành phần quan trọng của môi trường sống. Tại huyện Châu Thành, tỉnh Long An, nhu cầu tra cứu thông tin quy hoạch sử dụng đất ngày càng tăng cao do sự biến động mạnh mẽ trong cơ cấu sử dụng đất những năm gần đây. Tuy nhiên, việc công bố thông tin quy hoạch hiện nay chủ yếu dưới dạng văn bản, chưa đáp ứng được nhu cầu tra cứu nhanh chóng và trực quan của người dân.

Mục tiêu của nghiên cứu là thiết kế và xây dựng một hệ thống WebGIS phục vụ tra cứu thông tin quy hoạch sử dụng đất tại huyện Châu Thành, tỉnh Long An, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và cung cấp thông tin minh bạch, dễ tiếp cận cho người dân và các nhà quản lý. Nghiên cứu tập trung vào thu thập, biên tập dữ liệu quy hoạch và địa chính, xây dựng cơ sở dữ liệu không gian và thuộc tính, đồng thời phát triển giao diện WebGIS với các chức năng tìm kiếm, hiển thị và thống kê thông tin quy hoạch.

Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong địa bàn huyện Châu Thành, tỉnh Long An, với dữ liệu quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 và hiện trạng sử dụng đất năm 2020. Việc xây dựng hệ thống WebGIS không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và công sức trong việc tra cứu thông tin mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai, đồng thời giảm chi phí phát triển nhờ ứng dụng các công nghệ mã nguồn mở như GeoServer, OpenLayers và PostgreSQL/PostGIS.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Quy hoạch sử dụng đất: Được định nghĩa theo Luật Đất đai 2013 và FAO là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng nhằm phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường. Nguyên tắc lập quy hoạch bao gồm phù hợp với chiến lược phát triển, sử dụng đất tiết kiệm, bảo vệ môi trường và công khai minh bạch.

  • Hệ thống thông tin địa lý (GIS): Là công nghệ quản lý, phân tích và trình bày dữ liệu không gian địa lý. GIS hỗ trợ việc xử lý dữ liệu bản đồ và thông tin thuộc tính liên quan đến đất đai.

  • WebGIS: Là sự tích hợp GIS với công nghệ web, cho phép truy cập, hiển thị và tương tác với dữ liệu địa lý qua trình duyệt web. WebGIS sử dụng các dịch vụ chuẩn như WMS (Web Map Service) để hiển thị bản đồ và WFS (Web Feature Service) để truy xuất dữ liệu không gian.

Các khái niệm chính bao gồm: quy hoạch sử dụng đất, dữ liệu không gian và thuộc tính, dịch vụ bản đồ WMS/WFS, hệ quản trị cơ sở dữ liệu không gian PostgreSQL/PostGIS, và các công nghệ mã nguồn mở GeoServer, OpenLayers.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Long An, bao gồm bản đồ quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030, bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2020, bản đồ địa chính và các văn bản pháp lý liên quan. Dữ liệu được chuẩn hóa về định dạng shapefile để đảm bảo tính đồng nhất và dễ dàng xử lý.

Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

  • Thu thập và biên tập dữ liệu: Sử dụng phần mềm QGIS và ArcMap để xử lý, biên tập dữ liệu không gian và thuộc tính theo quy định của Thông tư 75/2015/TT-BTNMT và Thông tư 27/2018/TT-BTNMT về màu sắc và phân loại đất.

  • Xây dựng cơ sở dữ liệu không gian: Dữ liệu được nhập vào hệ quản trị cơ sở dữ liệu PostgreSQL/PostGIS thông qua công cụ PostGIS Shapefile Import/Export Manager, đảm bảo lưu trữ và truy vấn hiệu quả.

  • Phát triển hệ thống WebGIS: Sử dụng GeoServer làm máy chủ bản đồ, Apache Tomcat làm WebServer, kết hợp với HTML, CSS, JavaScript và thư viện OpenLayers để thiết kế giao diện và xây dựng các chức năng tương tác, tìm kiếm, hiển thị bản đồ.

  • Kiểm thử và đánh giá: Hệ thống được chạy thử nghiệm để đảm bảo các chức năng hoạt động ổn định, đáp ứng nhu cầu tra cứu thông tin của người dùng.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2023, với các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý, xây dựng hệ thống và kiểm thử được thực hiện tuần tự.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thu thập và chuẩn hóa dữ liệu thành công: Hơn 6 loại dữ liệu không gian và thuộc tính được thu thập, bao gồm bản đồ quy hoạch sử dụng đất, bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bản đồ địa chính và các văn bản pháp lý. Tất cả dữ liệu được chuẩn hóa sang định dạng shapefile, phù hợp với hệ quản trị PostgreSQL/PostGIS.

  2. Xây dựng cơ sở dữ liệu không gian hiệu quả: Cơ sở dữ liệu PostgreSQL/PostGIS được thiết lập với hơn 5 bảng dữ liệu chính, bao gồm lớp thửa đất, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, khu chức năng và dữ liệu công trình. Việc sử dụng PostGIS giúp quản lý đồng thời dữ liệu không gian và thuộc tính, hỗ trợ truy vấn nhanh chóng.

  3. Phát triển hệ thống WebGIS hoàn chỉnh: Hệ thống WebGIS được xây dựng với giao diện thân thiện, bao gồm các chức năng chính như hiển thị bản đồ nền (OpenStreetMap, ảnh vệ tinh), hiển thị các lớp dữ liệu quy hoạch và địa chính, tìm kiếm thửa đất theo số tờ, số thửa, tọa độ, định vị vị trí hiện tại và thống kê các thửa đất sai mục đích quy hoạch.

  4. Tăng hiệu quả tra cứu thông tin: Hệ thống giúp người dùng tiết kiệm thời gian tra cứu thông tin quy hoạch sử dụng đất, giảm thiểu việc phải tiếp cận văn bản giấy tờ phức tạp. So với phương pháp truyền thống, thời gian tra cứu giảm khoảng 60%, đồng thời tăng tính chính xác và minh bạch thông tin.

Thảo luận kết quả

Việc chuẩn hóa dữ liệu và xây dựng cơ sở dữ liệu không gian trên nền tảng PostgreSQL/PostGIS đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và truy vấn dữ liệu quy hoạch sử dụng đất. So với các nghiên cứu trước đây tại các tỉnh khác, việc áp dụng công nghệ mã nguồn mở giúp giảm chi phí phát triển và bảo trì hệ thống, đồng thời tăng khả năng mở rộng và cộng đồng hóa sản phẩm.

Hệ thống WebGIS được thiết kế với giao diện trực quan, dễ sử dụng, phù hợp với đa dạng đối tượng người dùng, từ cán bộ quản lý đến người dân. Các chức năng tìm kiếm đa dạng giúp người dùng có thể tra cứu thông tin theo nhiều cách khác nhau, tăng tính linh hoạt và tiện lợi.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy việc ứng dụng WebGIS trong quản lý quy hoạch sử dụng đất góp phần nâng cao tính minh bạch, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát và thực hiện quy hoạch. Các biểu đồ thống kê và bảng dữ liệu được tích hợp trong hệ thống giúp người quản lý có cái nhìn tổng quan về tình hình sử dụng đất và các thửa đất sai mục đích, từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh kịp thời.

Tuy nhiên, hệ thống vẫn còn một số hạn chế như phụ thuộc vào chất lượng dữ liệu đầu vào và tốc độ đường truyền internet tại địa phương. Việc cập nhật dữ liệu quy hoạch cũng cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo tính chính xác và kịp thời.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai rộng rãi hệ thống WebGIS tại các huyện khác trong tỉnh Long An: Mở rộng phạm vi áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đất đai toàn tỉnh, dự kiến hoàn thành trong vòng 12 tháng, do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực sử dụng WebGIS cho cán bộ quản lý và người dân: Tổ chức các khóa tập huấn, hướng dẫn sử dụng hệ thống nhằm tăng cường khả năng khai thác thông tin, dự kiến thực hiện trong 6 tháng, do các trường đại học và trung tâm đào tạo phối hợp thực hiện.

  3. Cập nhật và đồng bộ dữ liệu quy hoạch thường xuyên: Thiết lập quy trình cập nhật dữ liệu định kỳ hàng quý để đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin trên hệ thống, do Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện.

  4. Phát triển thêm các chức năng nâng cao cho WebGIS: Bao gồm chức năng cảnh báo biến động sử dụng đất, phân tích tác động môi trường và hỗ trợ ra quyết định quản lý, dự kiến nghiên cứu và triển khai trong 18 tháng tiếp theo, do các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ đảm nhận.

  5. Tăng cường hạ tầng công nghệ thông tin và băng thông internet tại địa phương: Đảm bảo hệ thống WebGIS hoạt động ổn định, đáp ứng nhu cầu truy cập của người dùng, do chính quyền địa phương và nhà cung cấp dịch vụ viễn thông phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai: Hệ thống WebGIS cung cấp công cụ tra cứu và thống kê thông tin quy hoạch, hỗ trợ công tác quản lý, giám sát và ra quyết định chính xác, nhanh chóng.

  2. Người dân và doanh nghiệp địa phương: Giúp tiếp cận thông tin quy hoạch sử dụng đất minh bạch, thuận tiện trong việc tìm hiểu quyền lợi, nghĩa vụ và tham gia thực hiện quy hoạch.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành bản đồ, viễn thám và GIS: Cung cấp mô hình ứng dụng thực tiễn của công nghệ WebGIS trong quản lý đất đai, làm tài liệu tham khảo và phát triển nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các đơn vị phát triển phần mềm và công nghệ GIS: Tham khảo kinh nghiệm ứng dụng công nghệ mã nguồn mở trong xây dựng hệ thống WebGIS, từ đó phát triển các sản phẩm phù hợp với nhu cầu quản lý đất đai tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. WebGIS là gì và có ưu điểm gì so với GIS truyền thống?
    WebGIS là hệ thống GIS tích hợp trên nền tảng web, cho phép truy cập và tương tác với dữ liệu địa lý qua trình duyệt mà không cần cài đặt phần mềm chuyên dụng. Ưu điểm gồm dễ sử dụng, truy cập mọi lúc mọi nơi, tiết kiệm chi phí và hỗ trợ nhiều người dùng cùng lúc.

  2. Hệ thống WebGIS này sử dụng công nghệ nào để xây dựng?
    Hệ thống sử dụng các công nghệ mã nguồn mở như GeoServer làm máy chủ bản đồ, PostgreSQL/PostGIS làm cơ sở dữ liệu không gian, kết hợp với HTML, CSS, JavaScript và thư viện OpenLayers để thiết kế giao diện và chức năng.

  3. Làm thế nào để người dùng tra cứu thông tin thửa đất trên WebGIS?
    Người dùng có thể tra cứu bằng cách nhập số tờ, số thửa, tọa độ hoặc tìm kiếm tên đường, địa điểm. Hệ thống sẽ hiển thị vị trí thửa đất trên bản đồ cùng thông tin chi tiết như diện tích, mục đích sử dụng và quy hoạch.

  4. Hệ thống có hỗ trợ cập nhật dữ liệu quy hoạch không?
    Hiện tại hệ thống được thiết kế để dễ dàng cập nhật dữ liệu mới từ cơ sở dữ liệu PostgreSQL/PostGIS, giúp đảm bảo thông tin luôn chính xác và kịp thời khi có thay đổi quy hoạch.

  5. WebGIS có thể áp dụng cho các khu vực khác ngoài huyện Châu Thành không?
    Có, mô hình và công nghệ được xây dựng có thể mở rộng áp dụng cho các huyện, tỉnh khác với việc chuẩn hóa và nhập dữ liệu phù hợp, giúp nâng cao hiệu quả quản lý đất đai trên phạm vi rộng hơn.

Kết luận

  • Đã xây dựng thành công hệ thống WebGIS tra cứu thông tin quy hoạch sử dụng đất tại huyện Châu Thành, tỉnh Long An, đáp ứng nhu cầu tra cứu nhanh chóng, chính xác của người dân và cán bộ quản lý.
  • Ứng dụng công nghệ mã nguồn mở giúp tiết kiệm chi phí phát triển và bảo trì, đồng thời tăng khả năng mở rộng và cộng đồng hóa sản phẩm.
  • Hệ thống cung cấp các chức năng đa dạng như hiển thị bản đồ, tìm kiếm theo nhiều tiêu chí, thống kê thửa đất sai mục đích quy hoạch, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý đất đai.
  • Đề xuất mở rộng triển khai hệ thống tại các địa phương khác, đồng thời nâng cao năng lực sử dụng và cập nhật dữ liệu thường xuyên để đảm bảo hiệu quả lâu dài.
  • Các bước tiếp theo bao gồm đào tạo người dùng, phát triển thêm chức năng nâng cao và cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin để hỗ trợ hệ thống hoạt động ổn định và hiệu quả hơn.

Mời các nhà quản lý, chuyên gia và người dân quan tâm tiếp cận và ứng dụng hệ thống WebGIS nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất đai tại địa phương.