Tổng quan nghiên cứu

Quản lý đất đai, đặc biệt là quỹ đất công, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai, với diện tích tự nhiên 97.288,42 ha, chiếm 16,54% tổng diện tích tỉnh, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý và khai thác quỹ đất công. Dân số năm 2021 khoảng 187 nghìn người, nhu cầu sử dụng đất ngày càng tăng trong bối cảnh phát triển đô thị và công nghiệp hóa. Thực trạng quản lý đất đai tại địa phương còn tồn tại nhiều vấn đề như tranh chấp, lấn chiếm, cho thuê đất không đúng quy định với diện tích lên đến hàng trăm ha, làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước.

Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng hệ thống WebGIS phục vụ tra cứu thông tin và quản lý quỹ đất công trên địa bàn huyện Định Quán, nhằm hỗ trợ các cơ quan quản lý và người dân trong việc tiếp cận thông tin đất đai nhanh chóng, chính xác và thuận tiện. Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu đến tháng 12/2021, với phạm vi không gian là toàn bộ huyện Định Quán gồm 14 xã. Ý nghĩa của đề tài không chỉ góp phần hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai mà còn nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng quỹ đất công, đồng thời tạo kênh thông tin minh bạch cho người dân và doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết quản lý đất đai: Đất đai là tài nguyên quốc gia, là tư liệu sản xuất chủ yếu, cần được quản lý chặt chẽ để đảm bảo sử dụng hiệu quả và bền vững. Luật Đất đai năm 2013 quy định rõ về phân loại đất, quyền và nghĩa vụ quản lý đất công, tạo cơ sở pháp lý cho nghiên cứu.
  • Mô hình hệ thống thông tin đất đai (LIS): Hệ thống tổng hợp các yếu tố kỹ thuật, phần mềm, dữ liệu và quy trình nhằm thu thập, lưu trữ, cập nhật và cung cấp thông tin đất đai phục vụ quản lý nhà nước.
  • Công nghệ GIS và WebGIS: GIS là hệ thống thông tin địa lý xử lý dữ liệu không gian và thuộc tính, hỗ trợ phân tích và ra quyết định. WebGIS mở rộng GIS trên nền tảng Internet, cho phép truy cập và tương tác trực tuyến với dữ liệu địa lý.
  • Khái niệm quỹ đất công: Bao gồm đất chưa sử dụng, đất công cộng, đất do UBND cấp xã quản lý và đất giao Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý, khai thác. Quản lý quỹ đất công đòi hỏi sự minh bạch, cập nhật dữ liệu chính xác và công cụ hỗ trợ tra cứu hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các cơ quan quản lý Nhà nước như Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Định Quán. Dữ liệu bao gồm bản đồ địa chính, hồ sơ địa chính, bản đồ quy hoạch sử dụng đất, số liệu kiểm kê đất đai năm 2019 và các tài liệu pháp lý liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê tổng hợp, phân tích thiết kế hệ thống, xây dựng bản đồ và tham vấn chuyên gia để đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công và thiết kế hệ thống WebGIS.
  • Quy trình nghiên cứu: Chuẩn hóa dữ liệu không gian trên phần mềm ArcGIS, xây dựng cơ sở dữ liệu thuộc tính, thiết kế mô hình dữ liệu quỹ đất công, phát triển hệ thống WebGIS dựa trên kiến trúc ba tầng (Client, Application Server, Data Server) sử dụng phần mềm mã nguồn mở như OpenLayers, GeoServer.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu toàn bộ diện tích quỹ đất công trên địa bàn huyện Định Quán, không giới hạn mẫu nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác của hệ thống.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu đến tháng 12/2021, xây dựng và thử nghiệm hệ thống trong năm 2022, hoàn thiện báo cáo luận văn tháng 7/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Diện tích và phân bố quỹ đất công: Huyện Định Quán có tổng diện tích tự nhiên 97.288,42 ha, trong đó quỹ đất công do UBND cấp xã quản lý chiếm khoảng 215 ha, đất giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý khoảng 150 ha. Tuy nhiên, diện tích đất công chưa đăng ký quản lý lên đến 61,84 ha, cho thuê không đúng mục đích khoảng 153,17 ha.
  2. Hiện trạng dữ liệu đất đai: Cơ sở dữ liệu đất đai đã được xây dựng nhưng chưa cập nhật đầy đủ và chính xác, đặc biệt là các thửa đất do UBND xã quản lý và đất giao Trung tâm phát triển quỹ đất. Dữ liệu quy hoạch sử dụng đất chưa chi tiết đến từng thửa đất, thuộc tính quy hoạch chưa được hoàn thiện.
  3. Tình hình quản lý và sử dụng quỹ đất công: Công tác quản lý đất đai trên địa bàn huyện đã đi vào nề nếp, tuy nhiên vẫn còn tồn tại tranh chấp, lấn chiếm, cho thuê đất sai quy định, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất công.
  4. Hiệu quả hệ thống WebGIS xây dựng: Hệ thống WebGIS được phát triển trên nền tảng phần mềm mã nguồn mở (OpenLayers, GeoServer) đã xây dựng thành công cơ sở dữ liệu không gian và thuộc tính về quỹ đất công. Hệ thống cho phép tra cứu thông tin nhanh chóng, chính xác, hỗ trợ các cơ quan quản lý và người dân trong việc cập nhật, quản lý và khai thác quỹ đất công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tồn tại trong quản lý quỹ đất công chủ yếu do dữ liệu chưa được cập nhật kịp thời, thiếu đồng bộ giữa các cấp quản lý và hạn chế về công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu tương tự tại các địa phương khác, việc ứng dụng WebGIS tại Định Quán đã góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý đất đai. Biểu đồ phân bố diện tích đất công theo từng xã và bảng thống kê diện tích đất cho thuê sai mục đích sẽ minh họa rõ nét các vấn đề tồn đọng. Hệ thống WebGIS không chỉ giúp giảm thiểu sai sót trong quản lý mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận thông tin, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cập nhật và hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai: Thực hiện rà soát, cập nhật đầy đủ thông tin các thửa đất do UBND cấp xã và Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý, đảm bảo dữ liệu chính xác, đồng bộ. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, chủ thể là Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND huyện.
  2. Triển khai rộng rãi hệ thống WebGIS: Mở rộng ứng dụng WebGIS đến các xã, phường trong huyện, đào tạo cán bộ quản lý sử dụng hệ thống hiệu quả, nâng cao năng lực công nghệ thông tin. Thời gian 6-9 tháng, do UBND huyện chủ trì.
  3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sử dụng quỹ đất công: Sử dụng dữ liệu WebGIS làm công cụ hỗ trợ kiểm tra, phát hiện kịp thời các vi phạm về sử dụng đất công, xử lý nghiêm các trường hợp lấn chiếm, cho thuê sai quy định. Chủ thể là Phòng Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra huyện, thực hiện liên tục.
  4. Minh bạch thông tin đất đai cho người dân và doanh nghiệp: Cung cấp công khai thông tin quỹ đất công trên nền tảng WebGIS, tạo điều kiện thuận lợi cho tra cứu, đấu giá quyền sử dụng đất, thúc đẩy thị trường bất động sản minh bạch. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do UBND huyện phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường.
  5. Nâng cấp và bảo trì hệ thống WebGIS định kỳ: Đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định, cập nhật công nghệ mới, bảo mật dữ liệu, đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài. Chủ thể là Trung tâm Công nghệ thông tin tỉnh Đồng Nai, thực hiện hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai: UBND các cấp, Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Phát triển quỹ đất có thể sử dụng luận văn để hoàn thiện công tác quản lý, cập nhật dữ liệu và triển khai hệ thống WebGIS phục vụ quản lý quỹ đất công.
  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý đất đai, Địa lý, Công nghệ thông tin: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp và ứng dụng thực tiễn về xây dựng hệ thống WebGIS trong quản lý đất đai, làm tài liệu tham khảo học thuật.
  3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư bất động sản: Có thể khai thác thông tin minh bạch, chính xác về quỹ đất công để phục vụ các hoạt động đầu tư, đấu giá quyền sử dụng đất, giảm thiểu rủi ro pháp lý.
  4. Người dân và cộng đồng địa phương: Hỗ trợ tra cứu thông tin đất đai nhanh chóng, thuận tiện, nâng cao nhận thức về quyền lợi và nghĩa vụ trong sử dụng đất công, góp phần giám sát quản lý đất đai tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. WebGIS là gì và có vai trò gì trong quản lý đất đai?
    WebGIS là hệ thống thông tin địa lý trên nền tảng Internet, cho phép truy cập, tra cứu và quản lý dữ liệu không gian và thuộc tính đất đai trực tuyến. Nó giúp minh bạch thông tin, hỗ trợ ra quyết định và nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.

  2. Tại sao cần xây dựng hệ thống WebGIS cho quỹ đất công ở huyện Định Quán?
    Quỹ đất công tại Định Quán còn nhiều tồn tại như dữ liệu chưa cập nhật, tranh chấp, lấn chiếm. WebGIS giúp tập trung dữ liệu, cập nhật kịp thời, hỗ trợ quản lý chặt chẽ và cung cấp thông tin minh bạch cho người dân và doanh nghiệp.

  3. Phần mềm mã nguồn mở nào được sử dụng trong nghiên cứu này?
    Hệ thống WebGIS được xây dựng dựa trên các phần mềm mã nguồn mở như OpenLayers (thư viện lập trình giao diện bản đồ) và GeoServer (máy chủ bản đồ), giúp giảm chi phí và dễ dàng tùy chỉnh theo yêu cầu.

  4. Dữ liệu sử dụng trong hệ thống WebGIS được thu thập từ đâu?
    Dữ liệu được thu thập từ các cơ quan quản lý Nhà nước như Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Định Quán, bao gồm bản đồ địa chính, hồ sơ địa chính, bản đồ quy hoạch sử dụng đất và số liệu kiểm kê đất đai.

  5. Hệ thống WebGIS có thể hỗ trợ những chức năng gì cho người dùng?
    Người dùng có thể tra cứu thông tin thửa đất theo số tờ, số thửa; xem bản đồ quy hoạch sử dụng đất; cập nhật và quản lý thông tin đất đai; in bản đồ; hỗ trợ kiểm tra, giám sát và ra quyết định trong quản lý quỹ đất công.

Kết luận

  • Định Quán có diện tích tự nhiên 97.288,42 ha, quỹ đất công chiếm phần đáng kể nhưng còn nhiều tồn tại trong quản lý và sử dụng.
  • Cơ sở dữ liệu đất đai hiện có chưa đầy đủ, chính xác, đặc biệt là dữ liệu quỹ đất công do UBND cấp xã và Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý.
  • Hệ thống WebGIS được xây dựng trên nền tảng phần mềm mã nguồn mở đã hoàn thiện cơ sở dữ liệu không gian và thuộc tính, hỗ trợ tra cứu và quản lý quỹ đất công hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cập nhật dữ liệu, triển khai rộng rãi WebGIS, tăng cường kiểm tra giám sát và minh bạch thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và người dân sử dụng hệ thống WebGIS để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Định Quán.

Tiếp theo, cần triển khai đào tạo cán bộ sử dụng hệ thống, hoàn thiện dữ liệu và mở rộng ứng dụng WebGIS trên toàn tỉnh Đồng Nai. Mời các cơ quan, tổ chức và cá nhân quan tâm liên hệ để phối hợp phát triển và ứng dụng hệ thống hiệu quả hơn.